دانشمندان با بررسی مدت زمان و نحوه ی خواب 21 هزار آلمانی به این نتیجه رسیده اند که آلمان های شرقی زودتر از آلمان های غربی و افرادی که در شهرهای بزرگ زندگی می کنند، از خواب بیدار می شوند.
بررسی خواب افراد در ابتدا می بایست در یک سوله صورت می گرفت، چرا که با انجام فعالیت های روزمره تشخیص موارد زیر برای محققین دشوار بود: چه چیز در درون ما پنهان است؟ محیط پیرامون ما چه تأثیری بر خواب ما می گذارد؟
ساعت درون
چگونگی و زمان تابش نور طبیعی بیش از هر چیز بر روی نحوه ی خواب ساکنان مناطق روستایی تأثیر می گذارد.
در سال های دهه ی شصت افراد تحت آزمایش خواب شناسان –که در اصطلاح تخصصی بدانها کرونوبیولوگ می گویند- به سوله ای متروک در بایرن شمالی نقل مکان کردند. دور از عوامل تأثیرگذار خارجی همچون نور روز، سر و صدا، دیگر انسان ها و یا حتی دور از ساعت.
و نتیجه آن بود که به طور کلی در وجود هر یک از ما ریتم خاصی از شب و روز وجود دارد، که گویی بدن برای تعیین زمان خواب، آن را نیز در نظر می گیرد. اما بدن به تنهایی نمی تواند در این راستا هماهنگی و تطابق لازم را به وجود آورد. برای این امر، به عنوان مثال، وجود خورشید لازم است.
اما این مسئله در روزهای عادی زندگی چگونه است، در چه زمانی افراد به ندای بدن خود گوش می دهند، یا چه زمانی گوش به زنگ ساعت می سپارند؟ تأثیر اعضای خانواده، ساعات کاری و یا حتی برنامه های تلویزیونی بر این امر چیست؟ تعیین کننده ی زمان برای ساعت درون در این مواقع چیست؟ ریتم تاریکی-روشنایی طبیعی و یا عوامل اجتماعی؟
مردمان آلمان شرقی کمتر می خوابند
کرونوبیولوگ مونیخی تیل رونه برگ اطلاعاتی را از طریق اینترنت جمع آوری کرده و تحت بررسی قرار داده است. بیش از 21000 داوطلب از نواحی مختلف آلمان، فرمی را که این داشمند مونیخی بر روی سایت نظر سنجی خود قرار داده بود، پر کرده و بدین ترتیب فرصتی ایجاد کردند تا رونه برگ بتواند تحقیقی در مورد نحوه ی خواب این افراد به عمل آورد.
رونه برگ و همکارانش از هند و هلند در مجله ی تخصصی «زیست شناسی امروزی» اعلام کردند، بیش از هرکس دیگر، این روستانشینان و ساکنان شهرهای کوچک هستند،که ساعت درونی اشان بیشتر با چرخه ی تابش طبیعی نور هماهنگی و انطباق دارد تا با اوقات رسمی؛ یعنی آنچه که ساعت به ما نشان می دهد. در عوض در شهرهای بزرگ تأثیر طول روز کمتر دیده می شود.
دانشمندان برای تحقیقات خود این نکته را در نظر گرفته اند که بعضاً بین وقت رسمی و وقت واقعی یک منطقه اختلافی فاحش وجود دارد. به عنوان مثال در پاریس نیمه شب رسمی حدوداً یک ساعت پیش از نیمه ی واقعی شب است؛ یعنی آن لحظه ای که در آن نیمی از مدت زمان تاریک شبانه روز سپری شده است. در سانتیاگو دو کومپستلای اسپانیا این اختلاف به یک ساعت و نیم هم می رسد.
محققان معتقدند، اگر ساعت درونی ما بر زمانی که ساعت به ما نشان می دهد، تنظیم شده بود، آنگاه تفاوت طول روز بین مناطق شرقی و غربی در سیستم خواب و بیداری افراد منعکس نمی شد. اما در عوض چنانچه ساعت درون با چرخه ی روشنایی و تاریکی طبیعی هماهنگ شود، تفاوتی بارز نمودار می شود.
دانشمندان دریافته اند که چنین رابطه ای بین ریتم خاص روز و شب هر فرد و محل سکونت او نیز وجود دارد: اگرچه داوطلبان از نظر زمانی در یک منطقه زندگی می کردند، افراد ساکن در آلمان شرقی، که خورشید در آنجا زودتر طلوع می کند، در روزهای تعطیل به طور میانگین کمتر از افراد در آلمان غربی می خوابند.
توجه بیشتر به ریتم روز و شب خاص هر فرد
محققان می گویند، تأثیر نور خورشید و روند تاریکی و روشنایی طبیعی در شرکت کنندگانی که در شهرهای کوچک با جمعیت کمتر از 300.000 نفر زندگی می کردند، به وضوح آشکار و قابل اثبات است، و در عوض هرچه شهرها بزرگتر می شوند، اختلاف بین مناطق شرقی و غربی کمتر می گردد.
در شهرهای بزرگ افراد نسبت به چرخه ی تاریکی و روشنی روز و شب، واکنش کمتری نشان میدهند. از این رو دانشمندان معتقدند، که ساعت درونی شهرنشینان به سیگنال های دیگری که بارزتر بوده و اولویت بیشتری دارند، واکنش شدیدتری نشان می دهد.
محققان برآن باورند، همه ی این بررسی ها بیان گر این است، که برای تنظیم ساعات مدرسه و کار، باید بیشتر به ریتم شب و روز افراد توجه نشان داد، تا به اوقات رسمی. و البته پزشکان نیز به هنگام ویزیت باید این نکته را مد نظر خود داشته باشند.
رونه برگ چند سال پیش در مجله ی تخصصی «کرونو بیولوژی بین المللی» نوشته است، از هر دو آلمانی یک نفر با تشویش و عجله ی دائم روزگار گذرانده و همواره با کمبود وقت مواجه است. افرادی که به خواب بیشتری نیاز دارند، به علت شروع زودهنگام ساعت مدرسه و کار همواره از کمبود خواب رنج می برند و به همین علت اغلب در دام مصرف الکل و سیگار گرفتار می شوند.
