دیروز وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که پیش‌تر برای بررسی علل عدم حضور ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت دستور دیرهنگامی صادر کرده بود، در حاشیه مراسم اختتامیه جشنواره فیلم کوتاه، مشکل را به موضوع روادید مربوط دانست و گفت: به‌دلیل مشکلاتی که در روادید مدیران پیش آمد، امکان شرکت در نمایشگاه کتاب فرانکفورت فراهم نشد.
مشکل روادید که همواره در اینگونه مواقع به داد مسئولان می‌رسد، این بار هم بار همه ناهماهنگی‌ها را به دوش کشید. سیدمحمد حسینی گفت: از آنجا تماس گرفتند و گفتند ایران شرکت نکرده و بعد از پیگیری‌هایی که کردم، متوجه شدم حمایت‌های لازم از ناشران دولتی و خصوصی صورت گرفته و در بخش خصوصی مانند هر سال حضور دارند. در این دوره از بخش مدیران کمتر حضور پیدا کردند و قرار نیست مدیران آنجا باشند؛ بیشتر بناست ناشران ارتباطات لازم را برقرار کنند.
حسینی در پاسخ به چرایی مسدود شدن غرفه ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت نیز گفت: حالا یک غرفه‌ای هم اجاره شده بود که قرار بوده از سوی معاونت فرهنگی در آن شرکت کنند که به هر حال نتوانستند، اما سایر برنامه‌ها به خوبی برگزار شد و امیدواریم در سال‌های آینده شاهد حضور جدی‌تر‌ی در اینگونه نمایشگاه‌ها باشیم.
اظهارات متناقض
اما درست در نقطه مقابل سخنان حسینی که سعی داشت ماجرا را به شکلی کم‌حاشیه و بی‌درد سر فیصله دهد، معاون فرهنگی‌اش که مرتبط‌ترین مقام مسئول در این ماجراست، در یک اظهار نظر عجیب گفت: دیپلماسی فرهنگی با دیپلماسی چماق و هویج فرق می‌کند؛ آنچه مهم است، حفظ عزت و سرافرازی ایران اسلامی است؛ از همین‌رو برخلاف گفته سفیر کشورمان در آلمان، نمایشگاه کتاب فرانکفورت را بزرگ‌ترین و استثنایی‌ترین واقعه فرهنگی نمی‌دانیم؛ چرا که باید هر رخداد فرهنگی را در حد و اندازه آن ارزیابی کرد و براساس دستاوردهای آن برای کشور، مورد قضاوت قرار داد.
اشاره او به درگیری رسانه‌ای سفیر ایران در آلمان و مشاور رئیس‌جمهور است که همچنان ادامه دارد. علی زارعی نجفدری، مشاور رئیس‌جمهور و رئیس انتشارات علمی و فرهنگی، دو سه روز پیش همه کاسه‌کوزه‌ها را سر سفیر ایران در آلمان شکسته بود. علیرضا شیخ‌عطار هم در پاسخ به او همه چیز را به ضعف وزارت ارشاد نسبت داد و دیروز دوباره علی زارعی نجفدری به شیخ‌عطار پاسخ داد و او را به باد انتقاد گرفت تا جبهه دوم درگیری‌های فرانکفورت همچنان گرم بماند.
کلید طلایی
معاون فرهنگی وزیر ارشاد افزود: اولاً قفل آوردگاه‌های فرهنگی با کلید طلایی «عزت، حکمت و مصلحت» باز می‌شود و نمایشگاه فرانکفورت نیز از این قاعده مستثنا نیست. ثانیاً دورانی که دیگران سناریو بنویسند و بعد آن را در صحنه بین‌الملل کارگردانی کنند و ما صرفاً بازیگر و تماشاگر باشیم، گذشته است. ثالثاً به‌دلیل قرار گرفتن ایران در کانون توجهات جهانی، دنیا صحنه‌گردانی کشورمان را پذیرفته، اما نباید مانند سفیرمان در آلمان بدون توجه به سیاست‌های کلان، قاعده بازی را فراموش کرده و در زمین دیگران بازی کنیم یا گل به دروازه خودی بزنیم و نشانی غلط بدهیم.
دری گفت: رفت‌وآمد به کشورها- آن هم به انگیزه تعامل فرهنگی- باید در شرایط کاملاً عادلانه و برابر صورت گیرد؛ اینکه به بهانه شرکت در نمایشگاه یا دریافت روادید به هر ذلتی تن بدهیم یا به عزت و کرامت ایران و ایرانی مسلمان خدشه وارد شود، ما تحمل نخواهیم کرد و البته عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد؛ چرا که بر فرض پذیرش ضعف‌هایی که آقای سفیر عنوان کرده، آنچه اتفاق افتاد و مسدود شدن غرفه ایران نام گرفت، از برون‌داد شرکت در نمایشگاه تأثیرگذارتر بود؛ گرچه ادعاهای تناقض‌آمیز سفیر، این شیرینی را کمی تلخ کرد.
نظر نمایندگان
اما همین حرف‌ها بود که صدای نمایندگان مجلس شورای اسلامی را نیز درآورد. نایب‌رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در واکنش به اظهارات دری به مهر گفت: نباید کم‌کاری خودمان را به حساب مخالفت غرب با سیاست‌های جمهوری اسلامی بگذاریم. جواد آرین‌منش گفت: از جهت تعداد و نوع فعالیت ناشران شرکت‌کننده، نمایشگاه کتاب فرانکفورت بزرگ‌ترین و تخصصی‌ترین نمایشگاه کتاب در سطح جهان است و در روزهای اخیر هم شاهد بوده‌ایم که نزدیک به 7500 ناشر از 110 کشور جهان در آن حضور یافته بودند.
او با اشاره به اهمیت حضور در این نمایشگاه و عملکرد سال‌های گذشته کشورمان گفت: متأسفانه به‌دلیل ناهماهنگی‌هایی که در ماه‌های گذشته اتفاق افتاد، در نهایت غرفه ما فاقد متولی ماند و مسئولان نمایشگاه هم مجبور شدند آن را مسدود کنند، در حالی که نام ایران به‌عنوان شرکت‌کننده در ورودی نمایشگاه بود. این مسئله نشان از ضعف مدیریت در زمینه فعالیت‌های فرهنگی حوزه کتاب و حضور در نمایشگاه‌های معتبر خارجی دارد. آنچه در نمایشگاه امسال کتاب فرانکفورت اتفاق افتاد، شایسته نظام جمهوری اسلامی نیست. من اظهارات سفیرمان را در آلمان مبنی بر ضعف مدیریت دستگاه فرهنگی کشور برای حضور در این نمایشگاه مطالعه کردم و عمیقاً متأثر شدم.
همزمان، یکی دیگر از اعضای کمیسیون فرهنگی نیز به این موضوع واکنش نشان داد. سیدعلی حسینی گفت: وزارت ارشاد مسئول مستقیم این مسئله است و باید گزارش مفصلی از علت حضور نداشتن ایران در این جشنواره بین‌المللی به کمیسیون فرهنگی مجلس ارائه کند. حسینی در گفت‌وگو با سایت خانه ملت افزود: گفتمان فرهنگی تنها راه عرضه ارزش‌های انقلاب اسلامی در عرصه جهانی است و از دست دادن چنین فرصت‌هایی ما را از این اهداف متعالی باز می‌دارد.
همه اینها البته در حالی است که پرونده نمایشگاه کتاب فرانکفورت پس از 5روز فعالیت، شامگاه یکشنبه بسته شده و میهمان ویژه سال آینده‌اش نیز مشخص شده؛ نیوزیلند.
