اگر کشوری حجم تولید بالایی داشته باشد، ولی محصول تولیدی‌اش فقط برای مصرف داخلی باشد لزوماً آن محصول رقابتی نخواهد بود زیرا روحیه تولید‌کننده داخلی این است که وقتی مشاهده کرد مصرف‌کننده مجبور است کالای داخلی را بخرد او بدون رقیب جدی هم سعی نمی‌کند کیفیت و قیمت را بهبود بخشد.البته اگر تولیدکنندگان داخلی نیز به‌صورت جدی با هم رقابت کنند، این رقابت باعث بهبود کیفیت و کاهش قیمت میشود ولی تجربه نشان داده که احتمال تبانی بین تولیدکنندگان داخلی وجود دارد. به‌عبارت دیگر ممکن است تولیدکنندگان داخلی برای افزایش منافع خود، بازار داخلی را بین هم تقسیم کنند یا با تبانی یکدیگر، ساختار بازار داخلی را شبه‌انحصاری کنند. ویژگی بازارهای انحصاری این است که قیمت محصول از سطح قیمت‌های رقابتی بالاتر است.
بنابراین یک سیاست صنعتی مناسب این است که برنامه‌ریزان اقتصادی نیم نگاهی هم به توسعه صادرات داشته باشند، زیرا وقتی بنا شود صادرات انجام شود، اگر محصول صادراتی رقابتی نباشد، نمی‌تواند در بازار خارجی نفوذ کند. به‌عبارت دیگر افزایش صادرات، به‌معنای بهبود کیفیت تولید نیز هست و در این شرایط است که مصرف‌کننده داخلی نیز از مزایای ارتقای کیفیت محصول تولیدکنندگان داخلی بهره‌مند خواهد شد. مثال خوبی که در این مورد وجود دارد، کیفیت خودروهای تولید داخل است. در سال‌هایی که تولیدکنندگان خودرو، سیاست صادراتی نداشتند، کیفیت محصول تولیدی آنان برای مصرف داخلی در نازل‌ترین سطح قرار داشت ولی با شروع صادرات، کیفیت محصول تولیدی چه برای صادرات و چه برای نیاز داخلی بهبود چشمگیری پیدا کرد. برای تحقق سیاست توسعه صادرات بایستی زمینه‌های مختلفی که یک کشور دارای مزیت نسبی است مشخص شود. کشورهایی که صادرات آنها تک محصولی است، کاملاً ضربه‌پذیر هستند زیرا با کاهش قیمت جهانی آن محصول، ممکن است دچار آسیب‌های جدی شوند. نگاهی به ترکیب صادرات ایران در مقایسه با تعدادی از کشورها وضعیت صادرات کشور را مورد آسیب‌شناسی قرار می‌دهد. جدول ذیل ترکیب صادرات کالاهای ایران را در مقایسه با برخی از کشورهای انتخاب شده نشان می‌دهد.
در سال‌های اخیر از مجموع صادرات ایران 83درصد مواد سوختی بوده است و حتی با افزایش صادرات غیرنفتی نیز سهم صادرات مواد سوختی به کمتر از 80درصد نرسیده است! از طرف دیگر کالاهای ساخته شده صنعتی تنها حدود 10درصد صادرات کشور را در برمی‌گیرد. این در حالی است که در سطح جهانی 70درصد کل صادرات دنیا از نوع کالاهای ساخته شده صنعتی است. کشورهای چین، کره، ترکیه و مالزی در مقایسه با ایران از ترکیب صادراتی بهتری برخوردارند زیرا سهم صادرات صنعتی آنها بسیار بالاست. همچنین بنا به گزارش گمرک جمهوری اسلامی ایران، در 7ماهه اول سال1390، از مجموع18.3 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی ایران حدود91.5 درصد از آن به مقصد کشورهای آسیایی بوده و تنها6.5 درصد به مقصد اروپا،1.3 درصد به آفریقا و0.5 درصد به قاره آمریکا صادر شده است.
در بین کشورهای آسیایی، چین پذیرای 18درصد از صادرات غیرنفتی ایران بوده (بالاترین کشور)، امارات14.5 درصد عراق13.5 درصد هند8.3 درصد افغانستان5.5 درصد و سایر کشورهای جهان نیز در مجموع 40درصد صادرات غیرنفتی ایران را پذیرا هستند. کشورهایی که طی 7ماهه گذشته، صادرات غیرنفتی ایران به آنها بالا رفته به ترتیب هند، سنگاپور، اندونزی، ترکیه، کره و ژاپن هستند. کشورهایی که طی همان دوره صادرات غیرنفتی ایران به آنها کاهش یافته نیز به ترتیب عبارتند از: تایوان، بلژیک، هنگ‌کنگ، ایتالیا و فیلیپین.
