نمی‌دانم آن لحظه که طبع زلالش از فرزند علی(ع) و فاطمه(س) شعر سرود بر او چه می‌گذشت؟ چه اسراری با این کلمات ترکیب شد که با گذشت سال‌ها، چنان ناب و تازه است که تو گویی اکنون سروده شده و چنان تأثیر می‌گذارد که موی بر تن راست می‌شود!
محتشم کاشانی، شاعری است که با اشعارش سنگ بنایی از ادبیات برجای گذاشت که تا قیامت همچنان قوی و تأثیرگذار خواهد بود. در واقع شهرت عمده محتشم در ساختن شعر مذهبی او است، خاصه در رثای اهل‌بیت.
جایگاه محتشم و اثرگذاری اشعار وی در ادبیات فارسی، به‌ویژه مرثیه‌سرایی مرتبه‌ای بلند است که در این مقام کمتر کسی به حد او رسیده است. به‌همین منظور بزرگان ادب فارسی کاشان بر آن شدند تا به پاس ادای دین به مقام محتشم، همایش سراسری محتشم کاشانی با عنوان جایزه ادبی محتشم را هرساله برگزار کنند. نخستین دوره جایزه ادبی محتشم کاشانی در سال 83 برگزار و قرار بر آن شد تا این رخداد بزرگ فرهنگی همه ساله ادامه یابد اما متأسفانه چندسالی می‌شود که این کار شایسته فرهنگی به فراموشی سپرده شده است. خبرنگار همشهری برای بررسی ابعاد مختلف این رویداد فرهنگی به سراغ صاحب‌نظران و مسئولان مربوطه رفته تا شما را از چند و چون تعطیلی این جایزه مطلع کند.
مهدی صباغیان، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کاشان در پاسخ به این پرسش اظهار بی‌اطلاعی کرد و گفت: من در جریان جایزه ادبی محتشم نیستم و بی‌شک اگر قرار باشد کاری فرهنگی انجام شود باید با مساعدت مسئولان شهرستان و با اتحاد جمعی، این برنامه برگزار شود چراکه برپایی چنین همایش‌هایی از توان یک اداره خارج است. سیدمحمود علوی‌نیا، از شاعران معاصرکاشانی با تأکید بر ضرورت برپایی جایزه ادبی محتشم، گفت: شعر عاشورایی که در زمان محتشم کاشانی شکل گرفته در زمان معینی و به‌دلایلی چون حکومت امیران سنی، در عین پرباری، تجلی یافته و در حال حاضر نیز جایگاه خود را در میان اقشار مختلف جامعه، پیدا کرده و روبه فزونی است؛ تا آنجا که محتشم شاعری فراتر از مرزهای ایران و چهره‌ای جهانی است.
جابر عناصری نیز درباره محتشم کاشانی می‌گوید: محتشم کاشانی پدر مرثیه‌سرایی عاشورایی است. وی می‌افزاید: این شاعر فرهیخته بهترین منظومه نمایشی را به یادگار گذاشت و با زبان شعر، فرهنگ عاشورا را در بین مردم به ویژه مداحان اهل‌بیت(ع) رواج داد. عباس مشفق کاشانی از شاعران معاصر نیز بر این عقیده است که پاکی، اعتقاد، استواری و محبت محتشم کاشانی به اهل بیت(ع) باعث شد که برخی پادشاهان صفوی از جمله شاه طهماسب هم به اشعار مذهبی روی آورند. وی در این باره افزود: ترکیب‌بند معروف این شاعر پرآوازه مرثیه‌سرای ایران در رثای امام‌حسین(ع) و کشته‌شدگان کربلا در بین تشیع و به‌ویژه فارسی‌زبانان زبانزد شد و توجه بسیاری از شاعران را به‌خود جلب کرد.
دکتر عبدالرضا مدرس‌زاده، استاد ادبیات دانشگاه و شاعر معاصر نیز در این‌باره گفت: جایزه ادبی محتشم کاشانی متأسفانه یک‌سال بیشتر برگزار نشد و با روی کار آمدن دولت جدید و تغییر مدیران، متأسفانه این موضوع به بوته فراموشی سپرده شد. وی خاطرنشان کرد: متأسفانه در کشور ما همه چیز قائم به شخص است و با تغییر یک مدیر، سیاست‌ها نیز دگرگون می‌شود. وی پیشنهاد داد با توجه به اینکه 2سال دیگر پانصدمین سال تولد محتشم است، این موضوع بهانه بسیار خوبی برای بزرگداشت محتشم کاشانی و احیای دوباره این جایزه است و از هم‌اکنون باید برنامه‌ریزی برای این کار شروع شود.
جواد جهان‌آرایی، دیگر شاعر معاصر کاشانی نیز با اشاره به اینکه این موضوع در زمان آقای مسجد‌جامعی (وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی) مورد توافق قرار گرفت، گفت: مدیرکل وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان نیز از این جایزه استقبال کرده بود ولی متأسفانه با تغییر دولت این برنامه برگزار نشد. وی با بیان این مطلب که محتشم کاشانی شخصیت و جایگاهی بلند در ادبیات مرثیه ما دارد، افزود: این جایگاه تنها در سطح ملی نیست و در جوامع بین‌المللی نیز این شاعر و اشعارش از جایگاه و اهمیت خاصی برخوردار است. بنابراین باید بزرگداشتی در خور شأن والای این انسان بزرگ برپا شود. وی در ادامه بیان کرد: چندی پیش در سفرم به کربلا با مردی عرب آشنا شدم که محتشم را به خوبی می‌شناخت و از من تقاضا کرد به نیابت او در کاشان به زیارت مزار محتشم بروم. برایم جالب بود که این شاعر پارسی‌گوی تا چه اندازه در بین اعراب معروف و شناخته شده است. وی خاطر نشان کرد: کشور ما دارای حکومت اسلامی است، پس باید به وجود محتشم افتخار کنیم. باید سوگواره ادبی یا جایزه ادبی محتشم در کاشان برگزار شود و چنان شوری ایجاد کند که ترکیب‌بند عاشورایی او قرن‌هاست ایجاد کرده.
جهان‌آرایی با بیان این نکته که در بسیاری از شهرهای ایران بی‌آنکه دارای مفاخر ادبی باشند، برنامه‌های شب شعر برپا می‌شود، افزود: در شهر کاشان که مملو از مفاخر ادب و هنر است برپایی چنین همایش‌هایی با بی‌مهری مسئولان مواجه می‌شود. وی در خصوص برپایی جایزه ادبی محتشم خاطرنشان کرد: برگزاری این همایش نیازمند همراهی و همفکری مسئولان عالی شهرستان است که چنانچه خود اراده کنند این امر عملی و قابل طرح است.
