بازبین‌ها در اصل چه کسانی هستند؟ چرا مرکز هنرهای نمایشی کاری را برای اجرا تصویب می‌کند اما بعد اعلام می‌کند این نمایش به صلاح نیست که اجرا شود و می‌گوید از بالا دستور جلوگیری از یک نمایش داده می‌شود. اگر هنوز غروری برای این مدیران باقی مانده باید از سمت خود استعفا کنند.
محور صحبت‌های محمد یعقوبی، کارگردان تئاتری که این روزها اسمش بسیار بر سر زبان‌هاست در جلسه هیأت مدیره کانون کارگردانان خانه تئاتر نه‌تنها مربوط به مشکل نمایش «خشکسالی و دروغ» می‌شود بلکه اشاره‌ای به مشکلات حوزه تئاتر کشور دارد. محمد یعقوبی ابتدای صحبت خود اعلام کرد:«این حادثه تنها برای گروه ما نبوده بلکه برای تئاتر ما بوده‌است.»
روز شنبه سوم دی‌ماه در خانه تئاتر رضا گوران، حمید پورآذری، روزبه حسینی، افسانه ماهیان، حسین کیانی، ندا هنگامی و شکرخدا گودرزی اعضای هیأت مدیره کانون کارگردانان گردهم آمدند تا از توقف ناگهانی تئاتر سخن بگویند.
آن‌طور که گوران اعلام کرده کانون کارگردانان درخواست ملاقات حضوری با معاون هنری وزارت ارشاد را ارائه کرده است تا در مورد مواردی همچون قرارداد تیپ و مسائل اخیر تئاتر با ایشان صحبت کنند، اما بعد از گذشت یک ماه هنوز پاسخی به درخواست آنان داده نشده است.
در این نشست هم محمد یعقوبی، نویسنده و کارگردان نمایش خشکسالی و دروغ و هادی عامل، کارگردان نمایش «افسانه ببر» حضور داشتند؛ کارگردانانی که نمایش‌هایشان به‌طور موقت توقیف شده بود.
یعقوبی با رد سخنانی مبنی بر تفاوت اجرای عمومی این نمایش در مقایسه با اجرایی که برای بازبین‌ها به صحنه رفته بود، تصریح کرد: حتی اگر تفاوتی وجود داشت، توقیف نمایش، درست نبود و باید به ما تذکر می‌دادند؛ همچنان که بعد از 2 اجرا، آقای سرسنگی مدیر تماشاخانه ایرانشهر 2 مورد را تذکر داد و ما هم رعایت کردیم.
اطمینان یعقوبی از برحق بودن سخنانش باعث شد که او از ضمانت اجرای نمایش‌ها بپرسد. وی با اشاره به مصوبات شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، یادآور شد: هیچ‌یک از مواردی که به‌عنوان اصلاحیه به نمایش ما ارائه شده جزو موارد ممیزی که در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده، نبوده است؛ همچنان که در کنار هریک از موارد اصلاحی، شماره صفحه نسخه منتشر شده از نمایشنامه را نوشته‌ام تا شورای نظارت متوجه شود این موارد پیش از این در نمایشنامه چاپ شده وجود داشته است.
هادی عامل، کارگردان نمایش افسانه ببر به تصویب متن بدون هیچ موردی از سوی بازخوانان اشاره کرد و در ادامه افزود: برای بازبینی هم شورایی چهارنفره آمدند که عموما از دوستان خود ما بودند و بی‌هیچ کلامی رفتند.
عامل یادآور شد: روز بعد از بازبینی، آقای الوند یکی از اعضای شورا که کار ما را ندیده بود، در تماس تلفنی، نکاتی را متذکر شد و ما هم رعایت کردیم.
به گفته او هنرمندان به شرایط جامعه آگاهند و از سوی دیگر ، خود اعتقادات مذهبی دارند، به همین دلیل او هم این پرسش را مطرح کرد که چرا بعد از 25 اجرا بدون هیچ توضیحی کارمان را متوقف کرده‌اند؟
اما حکایت توقف تنها مورد شکایت این کارگردان جوان نبود. نمایش افسانه ببر چندبار بازبینی شد. او در ادامه تصریح کرد:در بازبینی بعدی آقای الوند چند مورد را نوشت که ما هم پذیرفتیم و اجرا کردیم. در شرایط فعلی بسیاری از افراد خواهان تعطیلی تئاتر هستند. در این وضعیت خود بچه‌ها و گروه‌ها شرایط را درک می‌کنند و نسبت به قوانین متعهدند. ما هرگز به شکل کتبی از شورای ارزشیابی و نظارت اصلاحیه‌ای نگرفته‌ایم. همیشه اصلاحیه‌ها شفاهی و تلفنی بوده است.
پیگیری‌های مداوم این جواب را برای عامل در پی داشته‌است: سرپرست اداره هنرهای نمایشی گفت که کارتان شاد است و به درد ماه محرم نمی‌خورد. شورای ارزشیابی و نظارت هم اعلام کرد که مجوز کارتان تمام شده است؛ در حالی که قراردادی که با انجمن هنرهای نمایشی داشتیم برای 40 اجرا بود.
در این نشست گوران کارگردان تئاتر که در اینجا در جایگاه نایب‌رئیس و سخنگوی هیأت مدیره کانون کارگردانان خانه تئاتر سخن می‌گفت درخواست کرد که مصادیق دقیق ممیزی از سوی شورای ارزشیابی و نظارت به‌صورت عمومی منتشر شود تا همگان در جریان آن قرار گیرند. به گفته وی، دفاع از مجوزهای شورای ارزشیابی و نظارت از دیگر خواسته‌های صنف کانون کارگردانان است. رضا گوران در این‌باره توضیح داد: درخواست ما این است وقتی کاری بازبینی شد، کتبا مجوز اجرا بدهند و در ادامه هم از این مجوز دفاع شود.
در تکمیل این توضیحات، حسین کیانی- رئیس هیأت مدیره کانون کارگردانان- گفت: اگر شورای ارزشیابی و نظارت می‌خواهد شأنیت‌اش حفظ شود، نباید اجازه دهد نهاد دیگری مجوزش را از اعتبار بیندازد.
نکته‌ای که یعقوبی در مورد بازبینی خود به آن اشاره کرد: در نخستین بازبینی از من خواسته شد به جای استفاده از برخی واژگان، از عدد 25 استفاده کنم. متأسفانه این مسئله به‌صورت شفاهی عنوان شد و به‌دلیل مشکلاتی که بعد از آن برای نمایش پیش آمد، یاد گرفتم بعد از این، نظرات شورای بازبینی را مکتوب از آنها بگیرم.
رحمت امینی به تازگی در جایگاه رئیس شورای ارزشیابی و نظارت به فعالیت پرداخته اما نشان داده است که خود از تئاتری‌هاست و اهل گفت‌وگو؛ به‌طوری که روزبه حسینی، دیگر عضو هیأت مدیره کانون کارگردانان خانه تئاتر در این مورد اینگونه توضیح داد: رئیس شورای ارزشیابی و نظارت در این مدت نشان داده که اهل گفت‌وگوست. آنچه باید جست‌وجو شود، کسانی هستند که هم به تئاتر ضربه می‌زنند و هم به حیثیت این شورا.
به گفته حسین کیانی اگر شورا با توقف تئاتر می‌خواهد از ضایعه اخلاقی در جامعه جلوگیری کند، این اتفاق یک ضرر دوسویه است. او در ادامه افزود: «نه‌تنها از ضایعه اخلاقی پیشگیری نمی‌شود بلکه هزینه‌های بیشتری در طول این توقف متحمل می‌شویم؛ چراکه بازتاب مطبوعاتی این واقعه از حوزه تئاتر فراتر می‌رود. آگاهی هنرمندان به خط قرمزهای تئاتری نکته‌ای است که خود هنرمندان به خوبی به آن واقف هستند؛ به‌طوری که کیانی گفت: دون شأن شورای ارزشیابی و نظارت است که قوانینش آن‌قدر سست باشد که به راحتی بتوان از آنها تأویل شخصی و آنها را به بحران تبدیل کرد. این مشکل فقط گریبان هنرمند را نمی‌گیرد بلکه بازتاب آن دامن مدیر را هم می‌گیرد.
سال گذشته نمایش هداگابلر به کارگردانی وحید رهبانی در ابتدای راه متوقف شد؛ مشکلی که باعث شد کارگردان جوان این نمایش 12میلیون تومان هزینه شخصی کند و ریالی دریافت نکند؛ مشکلی که محمد یعقوبی آن را اینگونه بیان می‌کند: با این شرایط احساس می‌کنم بعد از این به هر بازیگری برای اجرا پیشنهاد بدهم قطعا قبول نمی‌کند چون هیچ تضمین، امنیت و اطمینانی برای روی صحنه رفتن آن نمایش وجود ندارد.
و هادی عامل هم این مشکل را اینگونه شرح می‌دهد: نمایش ما بدون هیچ کمک و کمک هزینه‌ای به اجرا رسید. گروه ما مدت‌ها نتوانسته بود کاری را به صحنه بیاورد. چرا زحمات یک گروه باید اینگونه هدر برود؟!
