انتظار به سر آمد و روز اول جولای رسید. شمارش معکوس آغاز شده بود، اما تنها 9 دقیقه قبل از پرواز، عملیات متوقف شد،چرا که کارشناسان ناسا اعلام کردند به علت تکه‌ای جدا شده از شاتل، بررسی بیشتری را نیاز دارند.
البته ناسا اعلام کرد که به رغم نگرانی‌های مربوط به شکاف پیدا شده در عایق اسفنجی مخزن سوخت فضاپیمای دیسکاوری، پرواز همچنان در دستور کار قرار دارد.
روز دوشنبه سوم جولای پس از جلسه مدیران ارشد ناسا، اعلام شد که روز سه شنبه پرواز انجام خواهد شد. همچنین ناسا اعلام کرد شکاف پدید آمده در مخزن سوخت به علت انقباض و انبساط این مخزن در هنگام عملیات پر کردن مخزن صورت گرفته است. سوخت دیسکاوری سوختی بسیار سرد است و کارشناسان آن را دلیل بروز این مشکل دانستند.
مهندسین ناسا نیز گفتند که پدید آمدن شکاف در عایق مخزن، منجر به جدا شدن قطعه‌ای اسفنجی از مخزن سوخت فضاپیما شده‌است. کارشناسان همچنین بدی شرایط جوی را مزید بر علت عدم پرواز اعلام کردند.
جدا شدن قطعه اسفنجی یکی از مشکلات دائمی فضاپیماهای آمریکایی به شمار می‌آید. مقامات ناسا پس از سقوط فضاپیمای کلمبیا در سال 2003 و کشته شدن 7 فضانورد آن همواره سعی کرده اند عایق اسفنجی فضاپیماها را مورد توجه قرار دهند، چرا که آسیب وارد آمده به عایق اسفنجی بال کلمبیا باعث انفجار هنگام ورود به جو زمین گردید.
مأموریت این بار دیسکاوری در مدت سفر دو هفته ای، بردن تجهیزات به ایستگاه فضایی بین المللی و همچنین انتقال «توماس ریتر» فضانورد آلمانی به آن ایستگاه برای یک مأموریت شش ماهه عنوان گردید. سرانجام دیسکاوری پرواز کرد و ناسا اعلام کرد تکه جدا شده از شاتل، به قدری کوچک است که مشکلی را برای آن به وجود نخواهد آورد.
در روز پرواز، شش فضانورد آمریکایی پرچم به دست و فضانورد آلمانی از سازمان فضانوردی اروپا در حالی که پرچم کشور آلمان را در دست داشت، با یک اتومبیل به سکوی پرتاب منتقل شدند.
چند دقیقه پس از پرواز، پاره هایی از سفینه جدا شد. در ادامه فضانوردان با استفاده از دوربین های ویدئویی از قسمت های مختلف سفینه بازدید به عمل آوردند تا روشن شود که آیا با جدا شدن این پاره ها در جریان پرواز به سفینه آسیبی وارد شده است یا خیر.
دیسکاوری روز پنج شنبه، ششم جولای به ایستگاه فضایی بین المللی رسید. کارشناسان ناسا از بازگشت دیسکاوری در هراس بودند.
اگر این پرواز با شکست مواجه می گردید برنامه پرتاب سفینه ها به طور کلی متوقف می شد و برنامه پرواز به کره مریخ با عنوان «پنج گام تا مریخ» به مخاطره می افتاد. پس از رسیدن دیسکاوری به ایستگاه فضایی بین المللی و قرار گرفتن در مدار، نوبت به راهپیمایی های فضایی رسید.
در اولین راهپیمایی فضایی «مایک فوسوم» و «پی یر سلرز» در اوج عملیات فضایی پای در فضا گذاردند و به انجام تعمیراتی در سطح دیسکاوری پرداختند. در ناسا سنتی به راه افتاده است که براساس آن همه روزه فضانوردان با صدای موسیقی که از مرکز کیپ کاناورال پخش می شود و هر بار به یکی از فضانوردان تقدیم می شود، از خواب بیدار می شوند.
قبل از عملیات راهپیمایی و برای بیدار شدن خدمه دیسکاوری با ترانه «خداوند شگفتی ها» که توسط خانواده مایکل فوسوم متخصص پرواز دیسکاوری به وی تقدیم شده بود، از خواب بیدار شدند. همزمان دانشمندان روی زمین تک تک عکس های ارسالی از قسمت های مختلف دیسکاوری را برای یافتن لطمات احتمالی بررسی کردند و فضانوردان نیز دو همکار خود را برای سفری پیاده در فضا بدرقه نمودند.
این سفر اولین سفر از 3 سفر یا پیاده روی فضایی بود. پیش بینی کارشناسان برای انجام این راهپیمایی شش ساعت و سی دقیقه بود، اما بیش از هفت ساعت به طول انجامید. مایک فوسوم به همراه پی یر سلرز با استفاده از دست مکانیکی 30 متری فضاپیما، راهکارهایی را برای لطمات احتمالی به سطح دیسکاوری مورد آزمایش قرار دادند.
مایکل فوسوم اولین راهپیمایی خود را طی این سفر انجام داد و پی یر سلرز چهارمین راهپیمایی خود را. نکته جالب توجه قبل از شروع عملیات سؤال سلرز از زمینی ها در مورد راه یافتگان به فینال مسابقات جام جهانی فوتبال بود.
از آنجایی که 4 نقطه از سطح خارجی دیسکاوری هنگام پرتاب آسیب های جزئی دیده بود، فضانوردان برای تضمین امنیت دیسکاوری از سطح خارجی آن عکس هایی گرفتند تا به زمین ارسال کنند. در همان زمان کارشناسان اعلام کردند که دیسکاوری به اندازه ای سوخت دارد که بتواند سفر خود را یک روز افزایش دهد. تمدید یک روزه سفر دیسکاوری به فضانوردان این اجازه را داد تا سفر سومی را هم در فضا داشته باشند.
سکنه دیسکاوری به همراه ساکنین ایستگاه فضایی در زمانی که در 350 کیلومتری بالای قاره آسیا قرار داشت داشت، شروع به تخلیه بار موجود در کپسول لئورناردو کردند. لازم به توضیح است که کپسول لئوناردو اتاقکی استوانه ای شکل و چند منظوره است و در قسمت کمر دیسکاوری قرار می گیرد. پس از خارج نمودن تجهیزات و بار از داخل لئوناردو همگی به ایستگاه فضایی بین المللی منتقل و قسمتی از ایستگاه را نیز تعمیر کردند.
در راهپیمایی دوم پی یر سلرز و مایک فوسوم پیش بینی یک عملیات دیگر را انجام دادند تا طی آن یک پمپ یدکی را در ایستگاه فضایی بین المللی قرار دهند و یک کابل را نیز تعویض کنند. راهپیمایی دوم به فاصله دو روز از راهپیمایی اول صورت گرفت. ناسا نیز روز قبل از راهپیمایی دوم اعلام کرده بود، شاتل دیسکاوری برای بازگشت هیچ مشکلی ندارد؛ و همچنین مهندسین ناسا گفتند برآمدگی موجود در پوشش حرارتی دیسکاوری هیچ گونه خطری برای فضانوردان و خود شاتل به وجود نخواهد آورد و دیسکاوری آماده بازگشت به زمین خواهد بود.
دو روز بعد از راهپیمایی دوم، راهپیمایی سوم فرا رسید. در این راهپیمایی فضانوردان علاوه بر تعمیر سیستم حمل و نقل که برای اتمام ساخت ایستگاه فضایی تا سال 2010 لازم است، سیستم خنک کننده ایستگاه را نیز بررسی و تعمیر کردند. 9 نفر در این عملیات مشارکت داشتند.
3 تن ساکن ایستگاه فضایی و 6 تن ساکن دیسکاوری بودند. البته یکی از ساکنان ایستگاه فضایی «توماس ریتر» آلمانی از سرنشینان دیسکاوری بود که ساکن ایستگاه فضایی گردید و مدت 6 ماه را در آنجا خواهد بود تا به آزمایشاتی در این آزمایشگاه مهیج بپردازد. پس از روزی پرکار، فضانوردانی که به خواب رفته بودند با ترانه «آل استار»، تهیه شده توسط گروه «اسمش موث» از خواب بیدار شدند.
این ترانه از طرف خانواده نواک به وی تقدیم شده بود. پس از آن نوبت به انتقال بار و اثاثیه از ایستگاه فضایی به اتاقک چند منظوره لئوناردو رسید. این بارها و اثاثیه و زباله و زایدات ایستگاه فضایی بین المللی به همراه محصولات و نتایج آزمایشگاهی ایستگاه فضایی به زمین انتقال یافت و در کل چیزی بیش از ده هزار پوند بار به اتاقک لئوناردو منتقل گردید. هر 9 فضانورد در این نقل و انتقالات نقش داشتند.
در ماموریت یا راهپیمایی سوم، پی یر و مایک با استفاده از بازوی 30 متری ایستگاه و رفتن به بخش های دور از دسترس دیسکاوری به راهکارهایی برای تعمیر دیسکاوری پرداختند. پس از ماموریت سوم فضانوردان در حالی که در فاصله 350 کیلومتری زمین قرار داشتند، به یک روز مرخصی پرداختند و در روز آخر قبل از پرواز آماده بازگشت به زمین شدند.
فضانوردان روز آخر را به خانه تکانی که نه، به فضاپیما تکانی و همچنین به گفتگوهایی با زمین پرداختند.تمرکز این ماموریت 13 روزه علاوه بر مرمت قسمت هایی از ایستگاه فضایی بین المللی و گسترش آن، به تعمیر دیسکاوری در فضا و همچنین بررسی راهکارهایی برای بهبود روش های تعمیری در صورت لزوم در آینده بود.
به همین دلیل بسیاری از کارشناسان روز آخر را مهمترین روز عملیات فضایی ناسا در پرواز فوق الذکر خواندند. فضانوردان روز بازگشت با ترانه «باور دارم که می توانم پرواز کنم» که توسط خانواده «استفانی ویلسون» یکی از فضانوردان به وی تقدیم شده بود، از خواب بیدار شدند. قرار بود محل برآمدگی دیسکاوری را توسط ماده ای بتونه مانند که به اختصار «نواکس» خوانده می شود، تعمیر نمایند، اما کارشناسان ناسا این برآمدگی را بی عیب خواندند .
بنابراین فضانوردان به صورت آزمایشی، تمرین استفاده از بتونه «نواکس» را انجام دادند و این تمرین نشان از آن داشت که از این پس فضانوردان می توانند در فضا نیز به تعمیرات بدنه شاتل ها بپردازند. در این تمرین آزمایشی فضانوردان از دست مکانیکی ایستگاه موسوم به کاناد آرم 2 بهره بردند.
نکته قابل توجه در این عملیات یا راهپیمایی مشکلات به وجود آمده بود. از جمله گم شدن کاردک مخصوص مالیدن بتونه نواکس به سطح، که به یادگار در منظومه شمسی قرار دارد. همچنین باز شدن قفل ایمنی لباس پی یر سلرز از دیگر مشکلات بود. در پایان این عملیات پی یر سلرز برای خود یک رکورد جالب برجای گذاشت؛ هفت ساعت و یازده دقیقه به رکورد وی افزوده شد و به رکورد 41 ساعت و 10 دقیقه راهپیمایی رسید و توانست رتبه نهم فضانوردان جهان و چهارم فضانوردان آمریکایی را به دست آورد.
فضانوردان پس از قرار دادن لئوناردو در داخل دیسکاوری، دیسکاوری را از ایستگاه فضایی جدا کردند و آماده بازگشت شدند. در حالی که کارشناسان ناسا اعلام کرده بودند هیچ خطری دیسکاوری را تهدید نمی کند، اما اضطراب و نگرانی در چشمان تک تک پرسنل دیسکاوری مشهود بود، چرا که ذرات ریز معلق در فضا می توانست باعث ایجاد سوراخ های ریز و بسیار کوچک در سطح دیسکاوری شود و این می توانست به نوبه خود هنگام بازگشت به جو زمین فاجعه بار باشد.
فضانوردان برای آخرین بار با استفاده از دست 15 متری ایستگاه، دیسکاوری را وارسی کردند. دوربین های مخصوص متصل به این دست مکانیکی قادرند حفره های تقریباً غیرقابل رؤیت را نیز تشخیص دهند. بالاخره انتظار به سر رسید، دیسکاوری از ایستگاه فضایی جدا شد و به سمت زمین حرکت کرد. مرکز فضایی ناسا مستقر در کیپ کاناورال غرق در اضطراب بود.
از همه بدتر ابرهایی بود که در آسمان فلوریدا خودنمایی می کرد. سرانجام انتظار به سر رسید و فضاپیمای دیسکاوری با فرودی موفق در مرکز کندی فرود آمد تا به همه هیجان های توأم با نگرانی پایان دهد. اضطرابی که همراه بود، با پیشرفت های تحقیقی و علمی که راه را برای آینده هموار تر کرد.
حدود 3.5 سال پس از حادثه دلخراش کلمبیا این اولین فرود موفق شاتل ها در مرکز کندی و روی باند ایستگاه زمینی کیپ کاناورال در فلوریدا بود. به رغم نگرانی هایی که بیان شده بود، تنها نگرانی در روز آخر وضعیت جوی فلوریدا بود؛ چرا که بر اساس گفته کارشناسان نباید در شعاع 40 کیلومتری محل فرود دیسکاوری بارش صورت بگیرد و این مزید بر مشکلات بدنه دیسکاوری شده بود و خوشبختانه دیسکاوری به سلامت بر زمین نشست و کیپ کاناورال غرق در شادی شد. هفت سرنشین فضاپیمای دیسکاوری در پرواز STS121 عبارت بودند از:
1- استیو لنزی از کالیفرنیا کارشناس ارشد مهندسی هوانوردی فرمانده عملیات که به عنوان خلبان در پروازهای قبلی شاتل ها مشارکت داشته است.
2- مارک کلی، کارشناس ارشد مهندسی هوانوردی در این مأموریت به عنوان خلبان حضور داشت. مارک سابقه چهار هزار ساعت پرواز با پنجاه نوع از هواپیماهای مختلف را در کارنامه خود دارد.
3- مایکل فوسوم، متخصص عملیات از داکوتای جنوبی کارشناس ارشد در دو رشته مهندسی سیستم ها و علوم فضایی است. مایک یکی از دو فضانورد راهپیمایی های اخیر بود.
4- لیزا نواک از واشنگتن دی سی، کارشناس ارشد مهندسی هوانوردی که به عنوان متخصص عملیات در این سفر همراه بود.یکی از دو زنی که جزء خدمه دیسکاوری بودند.
5- استفانی ویلسون از ماساچوست، کارشناس ارشد مهندسی هوانوردی که تنها زن سیاهپوست این گروه پروازی بود.
6- پی یر سلرز دکتر هواشناسی زیستی که دارای اصلیت بریتانیایی است و رهبری راهپیمایی فضانوردی اخیر را نیز به عهده داشت و در این عملیات اخیر به رتبه نهم فضانوردان جهان دست یافت.
7- توماس ریتر از آلمان ،کارشناس ارشد فناوری فضایی که فرستاده سازمان فضایی اروپا و تنها سرنشین دیسکاوری بود که قرار است برای مدت 6 ماه در ایستگاه فضایی بماند. نکته جالب توجه این بود که با حضور توماس ریتر ظرفیت 3 نفره ایستگاه فضایی پس از 3 سال بار دیگر تکمیل گردید.
سازمان فضایی ناسا اعلام کرد این بار نوبت شاتل یا فضاپیمای آتلانتیس خواهد بود. آتلانتیس تنها شاتلی است که در زمان حیات ایستگاه فضایی روس ها به نام میر به آن ایستگاه سفر کرد. در کل 5 فروند شاتل ساخته شده است. اولین آنها به نام کلمبیا بود که در سال 1981 پرواز کرد، اما در پرواز سال 2003 هنگام بازگشت به جو زمین از هم پاشید و هر هفت سرنشین آن کشته شدند. پس از آن چلنجر در سال 1983 و 84 به مدار زمین رفت، ولی در سفر سال 1984 دقایقی پس از پرتاب منفجر شد.
سومین فضا پیما دیسکاوری بود که در سال های 1988 و 1990 در بسیاری از عملیات موفق بود. دیسکاوری همچنان به عملیات خود ادامه می دهد، هرچند مشکلاتی گریبان گیر آن است.
در سال 1993 هم شاتل «اندور» برای تعمیر تلسکوپ فضایی هابل به مدار رفت و در انتها جوان ترین شاتل به نام آتلانتیس در سال 1995 به مدار زمین رفت. حالا این جوانترین شاتل برای عملیات بعدی ناسا آماده می شود تا ادامه پروژه های منتهی به سال 2010 توسط سازمان فضایی ایالات متحده به کامیابی برسد.
منبع: WWW.Nasa.gov
