او در دورههای مختلف جشنواره تئاتر فجر حضور داشته است. بهعنوان نمونه در بیست و نهمین دوره جشنواره تئاتر فجر، معترف نمایش «قصههای من و تو و رستم و شاهنامه» را به اجرا گذاشت. معترف معتقد است جشنواره تئاتر فجر روند روبهرشدی داشته است اما ایدهآلی که او از یک جشنواره تئاتری ارائه میکند، قابل توجه است. درباره جشنواره تئاتر فجر و عملکرد این جشنواره گفتوگویی با او داشتهایم که در ادامه میخوانید:
- در آستانه برگزاری سیامین دوره جشنواره تئاتر فجر عملکرد آن را چطور ارزیابی میکنید؟
من اصولا با برگزاری جشنوارهها مخالفم و معتقدم چندان دستاوردی ندارند. اما فکر میکنم در میان جشنوارههای تئاتری، جشنواره تئاتر فجر از مابقی آنها سازندهتر بوده است. میتوان آن را یک جشنواره تقریبا حرفهای دانست که از نخستین دوره تا امروز پیشرفت داشته است. جشنواره تئاتر فجر ضمن استقبال از فعالیت مستمر حرفهایها، زمینه را برای فعالیت جوانان فراهم کرده است.
- با این دیدگاه چرا با برگزاری جشنوارهها مخالف هستید؟
معتقدم اگر قرار است جشنوارهای داشته باشیم، باید آثاری در آن به نمایش درآید که جزو بهترین آثار اجرا شده در طول سال هستند. برای یک جشنواره تاثیرگذار باید در طول سال آثار متعددی به اجرا درآید، از میان این آثار بهترینها، آنهایی که کاملا پخته شدهاند و مسائل و مشکلات را از سر گذراندهاند انتخاب شوند و در جشنواره به اجرا در بیایند. اما متأسفانه در جشنواره تئاتر فجر مانند دیگر جشنوارهها این اتفاق نمیافتد. با شروع جشنواره، متون نمایشی انتخاب میشوند و گروهها با سرعت شروع به کار میکنند و اثری را برای جشنواره آماده میکنند که به پختگی لازم نرسیده و اصولا مجریان آن فرصتی برای نوآوری و خلاقیت یا تجربههای تازه نداشتهاند. لباس، دکور و دیگر امکانات این نمایشها هم با عجله آماده میشوند و بعد از اجرا اکثر گروهها باید صبر کنند تا به آنها سالن اجرا بدهند. به جز چند نمایش که بلافاصله بعد از جشنواره اجرا میشوند، بقیه باید منتظر بمانند و کارگردان به هر ترتیبی که شده اعضای گروهش را کنار هم نگاه دارد تا به آنها سالن اجرا بدهند و بعد از همه اینها باز هم مشکلات تازهای در راه است. مثلا یک بازیگر سرگرم کار دیگری میشود و به جای او بازیگر تازهای وارد گروه میشود که باید آماده شود یا اینکه چون دکور و لباس نمایش با عجله برای جشنواره آماده شده، به درد نمیخورد باید آن را کنار بگذارند و دوباره برای اجرای عمومی دکور و لباس آماده کنند. البته این موارد برای همه گروهها رخ نمیدهد اما تقریبا روال فعلی این است و اکثر نمایشها همین روند را طی میکنند. به عبارتی در این روند یک دوبارهکاری پرهزینه اتفاق میافتد که به نفع تئاتر نیست.
- بنابراین راه چاره در تغییر شیوه برگزاری جشنواره است؟
من فکر میکنم بهتر است بودجه برخی جشنوارهها یا بخشی از بودجه هر جشنوارهای به ساخت سالن برای اجرای تئاتر اختصاص داده شود.داشتن سالنهای بیشتر برای تئاتر باعث میشود گروهها در این سالنها مستقر شوند و کار کنند. اگر ما صد گروه تئاتری داشته باشیم و صد تا هم سالن، این گروهها میتوانند همیشه و در تمام طول سال فعالیت کنند. در غیراین صورت گروه تئاتری بیشتر یک شوخی است تا واقعیت. گروه در تئاتر به این معنی است که همه عوامل از نویسنده تا طراح صحنه و لباس همیشه در کنار هم باشند، کار کنند و از فروش بلیت هزینههای خودشان را تامین کنند. البته مثل همه دنیا دولت هم کمک کند. با این شیوه آثار تئاتری در رپرتوار شکل میگیرند و در طول یک سال یا سالهای متمادی میتوانند اجراهای متعدد داشته باشند. تا زمانی که همه گروههای تئاتری در طول سال نتوانند کار کنند و کار آماده و پخته شده را به جشنواره ارائه کنند، وجود یک جشنواره نمیتواند چندان مؤثر باشد.
- معتقدید تا آن زمان باید قید جشنوارهها را زد؟
نه. جشنواره تئاتر فجر با توجه به رشدی که داشته و باتوجه به داشتن بخش بینالملل، میتواند بهعنوان نمونه یک جشنواره تئاتری در کشور به کارش ادامه بدهد اما بودجه جشنوارههای دیگر و حتی کمی از بودجه جشنواره فجر به ساخت سالن اختصاص پیدا کند. قرار هم نیست همه این سالنها باشکوه و مجلل باشند، کافی است از حداقل امکانات استاندارد برخوردار باشند تا در هر سالن یک یا دو گروه مستقر شوند و بتوانند در طول سال بهصورت مستمر کار کنند. به این ترتیب هم دیدن تئاتر بین مردم رواج پیدا میکند و هم فارغالتحصیلان تئاتر در رشته خودشان مشغول میشوند و بیکار نمیمانند.
- با این حساب معتقدید جشنوارههای ما به معنی واقعی جشنواره نیستند؟
متأسفانه در جشنوارههای ما همیشه کارهای جدید اجرا میشوند. کارهایی که برای اجرا در جشنواره سفارش داده شدهاند. وقتی از جشنوارههای خارجی تصمیم میگیرند از کشور ما یک اثر را دعوت کنند، کار جدید سفارش نمیدهند از آثاری دعوت میکنند که قبلا اجرا شدهاند. این روند میتواند در جشنواره تئاتر فجر هم ایجاد شود. من امیدوارم خیلی زود کار ساخت و ساز سالنهای نمایشی در سطح شهرها شروع شود و خیلی زود جشنوارههای ما معنی جشنواره بگیرند. البته جشنواره فجر جشنوارهای است که تاثیرگذار بوده و توانسته گروههایی را در طول این سالها معرفی کند و تئاتر را زنده نگه دارد. با این همه نکاتی که اشاره کردم ایدهآلهای ما در تئاتر است و امیدوارم خیلی زود به آنها برسیم.