سیمرغ‌های پرحرف و حدیث

جشنواره امسال، فیلم برگزیده نداشت. اولین سؤالی که در این زمینه پیش می‌آید این است که داوران وقتی هیچ فیلمی را شایسته دریافت سیمرغ بهترین فیلم نمی‌دانند، چرا گزینه به عنوان نامزد دریافت این جایزه معرفی می‌کنند؟ معرفی این تعداد نامزد قاعدتا باید نشانه این باشد که هیات داوران فیلم‌های زیادی را در حد دریافت سیمرغ بهترین فیلم می‌دانند. البته وقتی فیلم برگزیده‌ای در کار نیست و 2فیلم دیپلم افتخار می‌گیرند، می‌شود حدس زد که کار داوران فقط برای بازارگرمی بیشتر و البته بستن دهان برخی از سینماگران بوده است.

سال گذشته وقتی «جرم» کیمیایی سیمرغ بهترین فیلم را گرفت خیلی‌ها به انتخاب هیات داوران خرده گرفتند و به این نکته اشاره کردند که فیلم برگزیده جشنواره فجر باید همسو و همراه با سیاست‌های کلان فرهنگی باشد.

اگر با این نگاه بخواهیم نامزدهای دریافت سیمرغ بهترین فیلم امسال را بررسی کنیم می‌بینیم که دست‌کم 3 فیلم «روزهای زندگی»، «ملکه» و «بوسیدن روی ماه» همسو با این سیاست‌هاست.

روزهای زندگی وملکه آثاری با ارزش در حوزه سینمای دفاع مقدس هستند و بوسیدن روی ماه نیز اثری فاخر و ارزشمند محسوب می‌شود که به منزلت مادران شهدا می‌پردازد. میان این فیلم‌ها روزهای زندگی و ملکه چند سیمرغ دریافت کردند که البته به نظر می‌رسد حق فیلم ملکه تا حدودی نادیده گرفته شد، به خصوص در زمینه فیلمبرداری که به نظر می‌رسید علیرضا زرین‌دست بیش از بقیه نامزدها استحقاق دریافت سیمرغ بهترین فیلمبرداری را داشت. معمولا جشنواره فجر به محصولات بنیاد سینمایی فارابی توجهی ویژه دارد و امسال این اتفاق دست‌کم درحد انتظار سازندگان فیلم ملکه رخ نداد.

در مورد بوسیدن روی ماه هم می‌شد حدس زد که با همه ارزش‌‌های هنری و فرهنگی‌اش بختی برای دریافت سیمرغ‌های جشنواره ندارد. فیلمی که به تهیه‌کنندگی منوچهرمحمدی و کارگردانی همایون‌اسعدیان تولید شده که هر دو از منتقدان سیاست‌های معاونت سینمایی هستند و به همین دلیل برگزیده نشدن این اثر سینمایی تا حد زیادی قابل درک به نظر می‌رسید.

در مورد پل‌چوبی هم باید به این نکته اشاره کرد که فیلم در چند رشته اصلی نامزد دریافت جایزه شد ولی در نهایت هیچ سیمرغی را به خانه نبرد، در حالی که می‌شد به این ساخته سینمایی به عنوان نماینده بخش خصوصی توجه بیشتری کرد؛ به‌خصوص اینکه اغلب آثار برگزیده جشنواره امسال را فیلم‌های دولتی تشکیل می‌دادند.

همچنین باید به بی‌توجهی مطلق داوران جشنواره نسبت به فیلم «برف روی کاج‌ها» اشاره کرد، فیلمی که سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه مردم را دریافت کرد ولی داوران بخش مسابقه سینمای ایران آن را تنها در حد یک نامزدی برای بازیگر نقش مکمل زن دیدند. این میزان فاصله دیدگاه داوران جشنواره از تماشاگران هم در نوع خود جالب توجه است. اتفاقی که قبلا برای اخراجی‌ها هم رخ داده بود. البته لازم است به این نکته دقت کنیم که برف روی کاج‌ها اثری عامه‌پسند نیست که تنها توجه مخاطب عام را به خود جلب کرده باشد.

امسال مسئله پررنگ‌شدن مضمون خیانت در فیلم‌های جشنواره سروصداهایی را به پا کرد که احتمالا فیلم معادی نیز قربانی همین مسئله شد.

درحالی‌که وجود 6 الی 7 فیلم با مضمون خیانت در میان 70 فیلم پذیرفته شده در جشنواره آمار بالایی نیست. جدای از این نحوه پرداخت فیلمساز به مضمون خیانت را نیز باید مدنظر قرار داد و از این منظر نگاه پیمان معادی در برف روی کاج‌ها کاملا اخلاقی است.

جالب اینکه دومین فیلم برگزیده مردم هم بوسیدن روی ماه بود که چنانچه پیش‌تر آمد، جزو آثاری به‌شمار می‌رود که داوران جشنواره اعتنایی به آن نکردند.

در بخش مسابقه فیلم‌های اول هم دادن 3 جایزه اصلی به فیلم «گیرنده» سؤال‌برانگیز بود. فیلمی که سفرهای استانی را دستمایه قرار داده و دچار کاستی‌های فراوان در روایت بود توانست جایزه بهترین فیلم، فیلمنامه و بازیگر نقش اول مرد را دریافت کند.

در میان این جوایز به اهدای دیپلم افتخار به سعید راد با توجه به حضور متفاوت این بازیگر باسابقه می‌توان صحه گذاشت اما می‌توان این سؤال را مطرح کرد که فیلمنامه گیرنده چگونه توانست برگزیده شود؟ یا دادن جایزه کارگردانی فیلم اول به رضا عطاران برای فیلم دوپاره «خوابم می‌آد» در حضور پیمان معادی و رضا درمیشیان کارگردان فیلم خوب «بغض» چگونه صورت گرفت؟ جالب اینکه بغض شایسته حضور در بخش مسابقه سینمای ایران نیز دانسته نشد. بخشی که در آن فیلم‌هایی چون «روئیدن در باد»، «بیداری»، «پرواز بادبادک‌ها»، «راه بهشت»، «محرمانه تهران»، «یک سطر واقعیت» و... حضور داشتند.

راه نیافتن فیلمی چون «زندگی خصوصی آقا و خانم میم» به بخش رقابتی را نیز باید از گاف‌های اساسی برگزارکنندگان جشنواره امسال دانست. بازخوردهای مثبت این ساخته روح‌الله حجازی احتمالا مدیرکل اداره نظارت و ارزشیابی و همکارانش را متوجه اشتباهشان کرده است.

به‌عنوان نکات مثبت داوری‌های جشنواره امسال باید به دیده شدن تلاش یکتا ناصر در فیلم «یکی می‌خواد باهات حرف بزنه» و اهدای سیمرغ به بازی فوق‌العاده اکبر عبدی در «خوابم می‌آد» اشاره کرد. توجه به مجموعه بازی‌های فرهاد اصلانی هم در نوع خود جالب توجه بود، هرچند به‌نظر می‌رسید امسال سال حمید فرخ‌نژاد است و او بیش از هر بازیگر دیگری استحقاق دریافت سیمرغ بلورین را دارد.