گرچه بازار شب عید امسال با سال‌های گذشته تفاوت‌های بسیاری دارد اما از یک دهه پیش تاکنون برپایی نمایشگاههای عرضه مستقیم کالا (فروش بهاره)، اجرای طرح فروش فوق‌العاده، حراج‌های فصلی و تشدید نظارت و بازرسی از طریق اجرای طرح‌های ویژه، عمده‌ترین محورهای تنظیم بازار شب عید بوده است. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان و مصرف‌کنندگان بر کاستی‌های این شیوه تأمین کالا تأکید داشته و معتقدند اعمال اینگونه سیاست‌ها گرچه در تأمین نیازهای شب عید مردم بی‌تأثیر نیست اما در عمل، قادر به جلب رضایت مصرف‌کنندگان در زمینه خرید کالا با قیمت و کیفیت مناسب نبوده است. در آستانه نوروز91 درباره محورها و چالش‌های عمده تنظیم بازار شب عید در گفت‌وگو با یدالله صادقی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران به بحث نشسته‌ایم که می‌خوانید.
- برپایی نمایشگاههای فروش بهاره ازجمله شیوه‌های تنظیم بازار طی سال‌های اخیر بوده است. نمایشگاههای امسال چه تفاوتی با سال‌های گذشته دارد؟
برای تنظیم بازار ایام پایانی سال برپایی نمایشگاههای فروش بهاره (عرضه مستقیم کالا) در استان تهران را به‌عنوان یکی از محورها مد نظر قرار داده‌ایم که بر این اساس 23نمایشگاه بهاره در استان تهران برپا خواهد شد که 6نمایشگاه در تهران بزرگ و 17نمایشگاه در شهرستان‌های استان راه‌اندازی می‌شود. از این تعداد، نمایشگاه عرضه موادپروتئینی و لوازم آشپزخانه از 25اسفند ماه در استان تهران بر پا می‌شود و تلاش می‌کنیم تا تعداد این نمایشگاهها افزایش یابد،گرچه تعداد این نمایشگاهها نسبت به سال گذشته 5 عدد افزایش داشته و تعداد غرفه‌های این نمایشگاهها نیز با رشد 50درصدی از حدود 3هزار غرفه به بیش از 5هزار غرفه افزایش یافته است. با برپایی این نمایشگاهها تلاش داریم مایحتاج مورد نیاز شب عید مردم را با قیمت 10 تا 20درصد کمتر از نرخ کالاهای مشابهی که در سطح شهر عرضه می‌شود، ارائه کنیم. کیفیت و قیمت این کالاها توسط کمیته نرخ‌گذاری متشکل از نمایندگان بازرسی تعیین می‌شود و با نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران و خبرگان اتحادیه‌های صنفی ذی‌ربط،نمونه کالاهای قابل عرضه، پلمب شده و در محل غرفه‌ها در معرض دید مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد.
- به‌رغم این اقدامات مردم از قیمت و کیفیت کالاهای عرضه‌شده در این نمایشگاهها رضایت چندانی ندارند. چه اقدامی برای رفع این مشکل صورت گرفته است؟
برای کنترل قیمت و کیفیت کالاها کمیته بازرسی و نظارت متشکل از بازرسان و ناظران سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران و مجامع امور صنفی را در هر نمایشگاه مستقر کرده‌ایم تا بر عرضه کالاها نظارت کنند. نمایشگاههای عرضه مستقیم کالا از 10 تا 20اسفند ماه برپا خواهند بود و مردم می‌توانند از ساعت 10صبح تا 11 شب از این نمایشگاهها بازدید کنند.
- نبود امکانات مناسب در محل برپایی نمایشگاههای عرضه مستقیم ازجمله گلایه‌های خریداران است. چه برنامه‌ای برای رفع این مشکلات دارید؟
تلاش کرده‌ایم در حد توان امکانات لازم در زمینه پارکینگ یا امکانات بهداشتی و رفاهی را فراهم کنیم اما باید توجه کرد که مکان‌های دائمی برای برپایی این نمایشگاهها در اختیار نداریم و از مکان‌های غیرمسقف استفاده می‌کنیم؛ با وجود این سعی کرده‌ایم با همه محدودیت‌ها و موانع امکاناتی را فراهم کنیم تا مشتریان و غرفه‌‌داران از رفاه نسبی برای خرید و فروش کالاها بهره‌مند باشند.
- با توجه به افزایش قیمت مواد پروتئینی آیا امسال در نمایشگاههای عرضه مستقیم این فرآورده‌ها نیز عرضه خواهند شد؟
امسال در همه نمایشگاههای فروش بهاره مواد پروتئینی و محصولات غذایی را با هماهنگی تأمین‌کنندگان که از واحدهای صنفی و صنعتی استان هستند عرضه خواهیم کرد. در این نمایشگاهها گوشت قرمز و مرغ عرضه می‌شود و غرفه‌هایی برای عرضه کالاهای اساسی مانند برنج، روغن‌نباتی و سایر کالاها درنظر گرفته شده تا این کالاها نیز با قیمت مصوب به مردم عرضه شود.
- سال گذشته ممنوعیت عرضه کالاهای خارجی در نمایشگاههای فروش بهاره اجرایی نشد، آیا امسال نیز این ممنوعیت وجود دارد؟
در نمایشگاههای عرضه مستقیم کالا صرفا مجوز عرضه کالاهای ایرانی را داده‌ایم؛ مگر آنکه کالایی باشد که اصلا در کشور تولید نشود اما در طرح فروش فوق‌العاده محدودیتی برای عرضه کالاهای خارجی وجود ندارد و واحدهای صنفی مشارکت‌کننده در این طرح هم کالاهای خارجی و هم کالاهای تولید داخل را عرضه خواهند کرد.
- از چندی پیش حراج‌های فصلی رونق گرفته، این در حالی است که بسیاری از مردم قیمت عرضه کالا در این حراج‌ها را غیرواقعی می‌دانند. چه نظارتی بر این شیوه عرضه کالا صورت می‌گیرد؟
علاوه بر برگزاری نمایشگاهها 2اقدام دیگر شامل برگزاری جشنواره فروش فوق‌العاده در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مانند فروشگاه‌های شهروند، رفاه، سپه، اتکا، فرهنگیان، کارکنان دولت و سازمان میادین میوه‌و‌تره‌بار شهرداری تهران را آغاز کرده‌ایم که این فروشگاه‌ها از ابتدا تا پایان اسفندماه نسبت به برگزاری جشنواره فروش با تخفیف 5درصدی در کالاهای تره‌باری مانند لبنیات و تا 15درصد برای سایر کالاها اقدام خواهند کرد. همچنین برخی از این فروشگاه‌ها مانند رفاه بیش از 20درصد نیز تخفیف‌هایی را برای مصرف‌کنندگان در نظر خواهند گرفت که تا فروردین‌ماه سال آینده ادامه خواهد داشت. علاوه بر این، حراج واحدهای صنفی را شاهد هستیم که برخی از چندی پیش شروع شده و برخی دیگر به زودی فعال خواهند شد.
بر اساس قانون نظام صنفی، هر واحد صنفی قادر خواهد بود تا در طول سال با اخذ مجوز از اتحادیه نسبت به برپایی حراج‌های فصلی اقدام کند اما در اسفندماه که فصل خرید پوشاک، کیف و کفش است این واحدها نیز با اخذ مجوز، حراج‌های فصلی را برگزار می‌کنند.
- بسیاری از فروشگاه‌های سطح شهر تخفیف‌های 15 تا 50درصدی در حراج‌های فصلی را اعلام می‌کنند. این تخفیف‌ها تا چه حد صحت دارد؟
این تخفیف‌ها در فروشگاه‌های دارای مجوز حراج، زیر نظر اتحادیه‌های صنفی تعیین و اعمال می‌شود و برگزار‌کنندگان اینگونه حراج‌ها ملزم به نصب مجوز برگزاری حراج در معرض دید مردم هستند و باید قیمت‌های قبل و بعد از حراج را مهمور به مهر اتحادیه روی کالاها درج کنند. اگر واحدهای صنفی مشارکت‌کننده در حراج‌های صنفی فاقد مجوز بوده یا این روش را در برگزاری حراج به‌کار نگیرند، بازرسان اتحادیه صنفی و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران با متخلفان برخورد و پرونده این تخلفات را به سازمان تعزیرات ارسال می‌کنند.
- اما اغلب فروشگاه‌های مشارکت‌کننده در حراج‌های فصلی فاقد مجوز هستند و این شیوه فروش را رعایت نمی‌کنند؟
این تخلفات موردی است و باید بررسی شود. بازرسان نیز روزانه مواردی را به‌عنوان تخلف گزارش می‌کنند اما اصل بر تخلف در برگزاری این حراج‌ها نیست گرچه ممکن است افرادی در برگزاری این حراج‌ها مشارکت داشته باشند که متخلف باشند اما افراد دیگری با مجوز و به شیوه درست فعالیت می‌کنند.
- برگزاری حراج‌های فصلی توسط برخی برندهای خارجی گلایه مصرف‌کنندگان از قیمت‌های بسیار بالای پوشاک عرضه شده در این حراج‌ها را موجب شده. آیا نظارتی بر این حراج‌ها وجود دارد؟
همه عرضه‌کنندگان کالا زیر نظر اتحادیه‌های صنفی فعالیت می‌کنند و درصورتی که فروشگاه‌های عرضه‌کننده کالاهای تولید داخل، وارداتی یا برندهای خارجی در چارچوبی غیر از ضوابط اتحادیه نسبت به حراج‌های فصلی اقدام کنند، با آنها برخورد خواهد شد. برگزاری حراج همه کالاهایی که از طریق اتحادیه‌های صنفی عرضه می‌شود نیازمند اخذ مجوز و رعایت شیوه برگزاری حراج است و فروشگاه‌های عرضه کالاهای تحت برند خارجی نیز تفاوتی با سایر فروشگاه‌ها ندارند.
- نوسانات اخیر نرخ ارز چه تأثیری بر قیمت‌گذاری کالاها در نمایشگاه‌هی عرضه مستقیم و تأمین کالاها در بازار شب عید داشته است؟
تمامی کالاهایی که در نمایشگاهها عرضه می‌شود توسط واحدهای صنفی داخلی تولید شده است. اکنون کمیته‌های نرخ‌گذاری درحال تعیین قیمت کالاها هستند و بحثی در مورد تأثیر‌پذیری قیمت کالاها از نوسان نرخ ارز مطرح نیست؛ چرا که کالاهایی که در این نمایشگاهها عرضه می‌شوند کالاهایی هستند که از محل منابع موجود واحدهای تولیدی به بازار عرضه می‌شوند. اگر در مواردی کالاهای وارداتی از افزایش نرخ ارز متأثر شده باشند نیز این موضوع در کمیته‌های قیمت‌گذاری بررسی خواهد شد.
- با این روند مبنای تعیین قیمت گوشت قرمز و مرغ در نمایشگاههای عرضه مستقیم کالا چه خواهد بود؟
گوشت‌قرمز تابع نظام عرضه و تقاضاست و گوشت مرغ هم با قیمت تمام‌شده عرضه می‌شود و افزایش قیمتی ندارد. در تعیین قیمت گوشت قرمز نیز بر اساس قیمت‌هایی که در بازار وجود دارد تلاش می‌کنیم تا عرضه این محصول در نمایشگاههای مذکور تفاوت معناداری با قیمت‌های سطح شهر داشته باشد. گوشت منجمد وارداتی نیز با قیمت‌های کنترل‌شده عرضه خواهد شد. کالاهای عرضه شده در نمایشگاهها بین 5 تا 20درصد تخفیف خواهد داشت مثلا در زمینه لبنیات امکان اعمال تخفیف بیش از 5درصدی وجود ندارد.
- وضعیت تأمین کالاهای مورد نیاز تنظیم بازار شب عید امسال در مقایسه با سال گذشته چگونه است؟
در استان تهران مشکلی برای ذخیره‌سازی و تأمین کالا نداریم و کالاهای مورد نیاز در حد اشباع در بازار وجود دارد.
- این محورهای تنظیم بازار در سال‌های گذشته نیز توسط مسئولان به‌کار گرفته شده بود. با توجه به شرایط اقتصادی خاص، شب عید امسال آیا این برنامه‌ها قادر به ایجاد آرامش در بازار خواهند بود؟
نمی‌توان به‌طور مطلق از آرامش در بازار شب عید خبر داد اما به‌طور نسبی تدارک و تمهیداتی را برای اثر‌گذاری بیشتر بر بازار شب عید کالاها درنظر گرفته‌ایم و تلاش می‌کنیم تا نوسان قیمت و عرضه مایحتاج ضروری مردم در روزهای پایانی سال را به حداقل رسانیم.
