در هیاهو و تلاطم جنگ نابرابر و ابهام‌برانگیز آمار مربوط به مخالفان و موافقان پوتین که آنها نیز تظاهراتی سازمان‌یافته علیه انقلاب‌های رنگی داشته‌اند، تنها واقعیت غیرقابل انکار فعلی، از شانس بالای نخست‌وزیر روسیه برای کسب یک دوره ریاست‌جمهوری دیگر در این کشور حکایت دارد.
اپوزیسیون و حامیان آنچه از سوی رسانه‌های جهانی «انقلاب برفی» نام گرفته و با حضور گسترده مردمی در اعتراض‌هایی که برای نخستین بار طی 15سال اخیر در روسیه رخ می‌دهد، همراه شده به عقب راندن پوتین دل بسته‌اند و خواهان برپایی انتخاباتی سالم در روز چهارم مارس (14اسفند) شده‌اند. اما طرفداران او که خطر انقلاب نارنجی مطابق الگوی انتخاباتی اوکراین در سال2004 یا انقلاب صورتی گرجستان را تهدیدی جدی می‌پندارند، معتقدند آینده‌ای بدون پوتین، روسیه را به بی‌ثباتی و آشفتگی دهه90 میلادی بازمی‌گرداند و بنابراین هیچ فرد دیگری جز نخست‌وزیر کنونی را شایسته سمت ریاست‌جمهوری این کشور نمی‌دانند.
تقریبا عمده مخالفان ولادیمیرپوتین ازجمله ویکتور یالوینسکی، رهبر حزب یابلوکو و غایب بزرگ انتخابات ماه آینده معتقد هستند که تظاهرات اخیر بعد از راهپیمایی بزرگ دسامبر گذشته، در واقع با هدف محک‌زدن نیروی اپوزیسیون فعلی در دفاع از آینده روسیه صورت گرفته است چراکه پیروزی پوتین در مرحله اول انتخابات آتی تقریبا قطعی به‌نظر می‌رسد و شعارهای تظاهرات‌کنندگان و فراخوانی عمومی مبنی بر تکرارانقلاب های عربی در روسیه و درخواست برای استعفا و کناره‌گیری نخست‌وزیر در فاصله کم باقیمانده به انتخابات، صرفا جنبه نمادین پیدا کرده‌است. درخواست‌های اپوزیسیون از کرملین آزادسازی زندانیان سیاسی ازجمله میخائل خودورکفسکی، باطل کردن انتخابات پارلمانی اخیر، استعفای ولادیمیر چوروف، رئیس کمیته مرکزی انتخابات، اصلاح سیستم سیاسی تا فصل بهار و بلافاصله برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاست‌جمهوری را شامل می‌شود و مخالفان تهدید کرده‌اند درصورت عدم‌اجرای این خواسته‌ها، روز بیست و ششم فوریه باردیگر به خیابان‌ها خواهند ریخت. با وجود این، تظاهرات‌کنندگان مخالف پوتین هنوز یک رهبر مشخص ندارند. حتی بیشتر افرادی که به خیابان‌ها رفته‌اند نسبت به آنهایی که خود را از سردمداران اپوزیسیون ولادیمیرپوتین می‌دانند، اعتماد ندارند.
این بحث چه در مورد لیبرال‌ها که بوریس‌نمتسوف وگری‌کاسپاروف، قهرمان شطرنج جهان رهبران آن هستند و چه گروه‌های رادیکال راست و چپ، صدق می‌کند و به‌همین خاطر جنبش اعتراضی روسیه در این مدت نه از سوی سیاستمداران بلکه از سوی نویسندگان، خبرنگاران، هنرمندان و وبلاگ‌نویس‌ها که سازمان اتحادیه رای‌دهندگان را هدایت می‌کنند، رهبری شده است. چهره‌های برجسته سیاسی و غیرسیاسی مخالف پوتین هم که در چند جبهه گوناگون و حتی با آرمان‌ها و ایده‌های جداگانه علیه او صف کشیده‌اند، هرکدام مبارزه‌ای متفاوت را علیه نخست‌وزیر روسیه و نامزد حزب حاکم روسیه واحد برای انتخابات ریاست‌جمهوری روی صحنه می‌برند.
مبارزه دیرینه کاسپاروف و جامعه روشنفکر
گری کاسپاروف، قهرمان سابق شطرنج جهان و نماد ملی روسیه که سال 2010 درمیان چهره‌های سرشناس امضا‌کننده کمپین آن‌لاین «پوتین باید برود» قرارگرفت، سال 2007 در جریان تظاهرات در کنار دیگر اعضای ائتلاف روسیه دیگر علیه دولت، دستگیر شد و مجبور به پرداخت 29هزار یورو برای آزادی خود شده بود. کاسپاروف در جریان ناآرامی‌های اخیر به‌دلیل تقلب در انتخابات دوما همچنان به مبارزه علیه پوتین ادامه داد و آمار اعلام شده تقلبی از سوی دولت را خلاف خواسته مردم روسیه دانست؛ اگرچه کاسپاروف احتمال وقوع تقلب در آن انتخابات را پیش‌بینی کرده و گفته بود شاید هنوز برای برگزاری انتخابات سالم در روسیه زود است و باید منتظر سال2013 ماند. کاسپاروف همچنین مدعی شده بود که مبارک و قذافی هم رهبرانی جاودانه به‌نظر می‌رسیدند و در نهایت به‌دلیل جدایی گروه‌های وابسته به‌خود، با سقوط غیرمنتظره روبه‌رو شدند. کاسپاروف ازجمله رهبران ائتلاف روسیه دیگر از جمله گروه‌های سرسخت مخالف ولادیمیرپوتین، به‌شمار می‌رود.
این ائتلاف گروهی از اپوزیسیون پوتین شامل فعالان جنبش‌های حقوق بشر، نماینده‌های حزب کمونیست شوروی سابق، لیبرال‌هایی همچون کاسپاروف، ادوارد لیمونوف رهبر حزب ملی بلشویک و گروهی از چپگراهای حزب آوانگارد جوانان سرخ را گردهم آورده است. لیمونوف و کاسپاروف تنها چهره‌های مردمی نیستند که علیه پوتین قد علم کرده‌اند. در واقع شاید تنها چیزی که گروه‌های مخالف پوتین را به هم متصل نگه‌می‌دارد، هدایت شدن آنها از سوی چهره‌های سرشناس جامعه روشنفکر روسی در داخل و خارج این کشور باشد. در کنار آنها، سرگئی اودالتسوف از اعضای انقلابی و ضد‌نظام سرمایه‌گذاری روسیه دیگر که مخالفت‌ها با نتایج انتخابات دوما و افشای تقلب‌های آشکار صورت گرفته و رشوه‌های متعدد به رای‌دهندگان را رهبری می‌کرد و از سوی پلیس روسیه دستگیرشد هم به چشم می‌خورد.
ناوالنی، الگوی انقلاب مجازی
معروف‌ترین وبلاگ‌نویس روسیه بعد از انتخابات اخیر دوما به‌دلیل ممانعت از اقدام پلیس روسیه در جریان تظاهرات در ماه دسامبر به تحمل 15روز زندان محکوم شد. این فعال سیاسی 35ساله که مجله تایم شماره‌ای ویژه به او اختصاص داد، هزاران تن از مخالفان در شهر مسکو را به شورش علیه نیروهای دولتی ترغیب کرد و موافقت دمکرات‌های حزب راست میانه‌آزادی مردم به رهبری میخائیل کاسیانوف نخست‌وزیر روسیه در سال‌های2000 تا 2004 را که بعدها به جبهه مخالفان پیوست، جلب کرد. اما ناوالنی طی هفته‌های اخیر به‌دلیل حضور کمرنگش در فعالیت‌های مخالفان پوتین، با انتقادهای زیادی ازسوی جامعه وبلاگ‌نویس‌های روسی مواجه شد. ملاقات او با مقامات کلیسای ارتدوکس مسکو و تلاش برای سهولت گفت‌وگو میان مقامات بلندپایه حکومتی و جامعه معترض روسیه، اعتراض شدید وبلاگ‌نویس‌های روسی را درپی داشت که او را یک سیاستمدار حقه‌باز خطاب کردند. حمایت از کلیسای ارتدوکس یکی از ارکان اصلی سیاست ولادیمیرپوتین در دوره‌های ریاست‌جمهوری و نخست‌وزیری‌اش بوده است.
رقبای انتخاباتی، پروخوروف پل پیروزی پوتین
رقبای پوتین در این دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری شامل ولادیمیر ژیرینوفسکی، رهبر حزب لیبرال دمکرات که خیلی‌ها لقب هیتلر روسیه به او داده‌اند، گنادی زوگانف، رهبر حزب کمونیست، سرگئی میرونوف، رهبر حزب روسیه عادل و میخاییل پروخوروف، نامزد مستقل هستند و درصورتی که هیچ کدام از نامزدها در دور اول انتخابات موفق به کسب بیش از نیمی از آرای ماخوذه نشوند، انتخابات به دور دوم کشیده می‌شود. خیلی‌ها براین عقیده هستند که بین نامزدهای رقیب پوتین، پروخوروف تنها کسی بوده که یک برنامه انتخاباتی مشخص و قابل درک برخلاف شعارهای همیشگی احزاب دیگر تحت عنوان حال و آینده ارائه کرده است. او برخلاف پوتین، معتقد به منحل کردن مجلس دومای فعلی بعد از انتخابات پرسروصدای اخیر و برگزاری انتخاباتی سالم است و برای مقابله با فساد و بهبود سیاست اقتصادی هم پروژه‌های قانع کننده‌ای دارد. علاوه بر پروخوروف نامزد مستقل، زوگانف رهبرکمونیست‌های روسی که زمانی ملی‌گرا -کمونیست خوانده می‌شد هم شانس بیشتری نسبت به دیگر رقبا برای کسب آرا در دور نخست انتخابات 4مارس خواهد داشت.
جالب اینجاست که این دو چه از نظر دیدگاه و عقاید و چه از نظر گذشته سیاسی خود در تضاد کامل با یکدیگر قراردارند. زوگانف که از اوایل دهه90 میلادی علیه بوریس یلتسین موضع‌گیری می‌کرد، سیاست خارجی خود را مبتنی بر نزدیک‌کردن جمهوری‌های شوروی سابق به یکدیگر دانسته و در سیاست داخلی هم تقویت فرایند ملی کردن صنایع این کشور را هدف قرار داده و به حمایت سرگئی الدالتسوف،فعال چپگرای سیاسی امید زیادی بسته است. با توجه به اینکه تحلیل‌گران سیاسی به رشد چشمگیر ایده‌های کمونیستی و پست کمونیستی در بین رای‌دهندگان روسی به‌خصوص جمعیت زیر30 سال این کشور اشاره می‌کنند، احتمال بالارفتن درصد آرای او در دور نخست انتخابات بعید به‌نظر نمی‌رسد. در جریان مناظره تلویزیونی میان این‌دو، زوگانف از آمادگی بیشتری برای پاسخ به سؤالات برخوردار بود اما با توجه به اینکه پوشش رسانه‌ای اخبار مربوط به پروخوروف بعد از پایان مناظره افزایش قابل توجهی داشته، خیلی از رسانه‌ها گمانه‌زنی کرده‌اند که حضور پروخوروف در این انتخابات صرفا جنبه‌ای نمایشی با هدف خنثی‌کردن آرای زوگانف و هموارساختن مسیر پیروزی ولادیمیرپوتین خواهد داشت. گریگوری یالوینسکی تنها نامزدی بود که بعد از ثبت‌نام کاندیداها در ماه دسامبر، از شانس بیشتری نسبت به زوگانف و پروخوروف برخوردار بود ولی او از سوی کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه، رد صلاحیت شد. طبق قانون انتخاباتی روسیه داوطلبان مستقل باید برای نامزدی در انتخابات، 2میلیون امضا از سوی طرفداران خود جمع کنند و این کمیسیون 23درصد از امضاهای یالوینسکی را غیراصل دانسته بود.
خودورکفسکی، تزار مقابل تزار
میخائیل خودورکفسکی که سازمان عفو بین‌الملل او را یک زندانی سیاسی روسی می‌داند و چند سال پیش ثروتمند‌ترین مرد روسیه نام داشت، از جمله مخالفانی است که اخیرا بر ضرورت گفت‌وگو میان اپوزیسیون و نخست‌وزیر نامزد ریاست‌جمهوری تاکید فراوانی کرده است. رئیس سابق شرکت نفتی یوکوس بر ضرورت استراتژی اعتراض‌آمیز غیرخشن در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور و حضور گسترده مردم پای صندوق‌ها به‌منظور کشیده شدن انتخابات به مرحله دوم تاکید کرده است. از زمان دستگیری خودورکفسکی در سال2003، کاخ کرملین هرگز موضع سختگیرانه خود در قبال او را پنهان نکرده است.
خودورکفسکی ابتدا به اتهام کلاهبرداری و تخلف مالیاتی به 8سال زندان محکوم و وقتی زمان آزادی او نزدیک شد، دادگاه بار دیگر او را به اتهام پولشویی به 14سال زندان محکوم کرد. با توجه به اینکه او بخشی از دوره محکومیت خود را سپری کرده، در این شرایط خودورکفسکی تا سال2017 در زندان خواهد ماند. حتی دشمنان خودورکفسکی هم معتقدند که زندانی شدن او تنها به دلایل سیاسی صورت گرفته و با اینکه دیمیتری مدودف، رئیس‌جمهور فعلی روسیه در مقطعی خود را موافق آزادی خودورکفسکی نشان داده بود، اما پوتین هرگز از موضع قبلی خود پایین نیامده است. خودورکفسکی در سال 2003 احزاب متعددی ازجمله حزب یابلوکو را تاسیس کرد. او هم‌اکنون بر ضرورت سیاست فلسفه همکاری در روسیه اصرار می‌ورزد. با توجه به اینکه پوتین در شرایط فعلی و در اوج کمپین انتخاباتی خود به خواسته‌های مخالفان خود اهمیت بیشتری نشان می‌دهد، اظهارات اخیر خودورکفسکی به‌صورت ترفندی هدفمند برای تحت فشار قراردادن پوتین تعبیر شده است،به‌خصوص که نامزد حزب روسیه واحد از چندی پیش مواضع متعادل‌تری نسبت به مخالفان خود اتخاذ کرده و حتی بارها نسبت به ملاقات با رهبران اپوزیسیون ابرازتمایل کرده است.
چرا پوتین نگران نیست؟
با این حال ولادیمیرپوتین با اطمینان خاطر نسبت به پیروزی در این انتخابات، خود را برای یک دوره ریاست‌جمهوری شش‌ساله آماده می‌کند. نامزد حزب روسیه واحد، به‌منظور خاموش کردن انتقادها، برنامه‌های اصلاحاتی گسترده‌ای به رای‌دهندگان روسی وعده داده و البته تغییر خط‌مشی و سیاست‌های کرملین در جریان تظاهرات اخیر و بعد از اعتراض‌های گسترده به نتیجه انتخابات پارلمانی هم از نگاه هیچ‌کس پنهان نمانده است. اگرچه دولت روسیه به خواسته عموم مبنی بر تکرار انتخابات پارلمانی اهمیتی نداد ولی برخلاف روال سابق، فضای بازتری در اختیار مخالفان به‌منظور ابراز نارضایتی‌های مردمی قرارداده و طبق معمول به سانسور تظاهرات روی نیاورده و حتی تلویزیون دولتی این کشور را هم در پوشش رسانه‌ای این تظاهرات محدود نکرده ، بلکه بتواند نظر مساعد آن دسته از رای‌دهندگان ناراضی و خشمگین را جلب کند که در دام وسوسه‌های ناسیونالیست‌ها و کمونیست‌های روسی گرفتار نشده و به شورش‌هایی که در اینترنت راه افتاده‌اند، نپیوسته‌اند.
پوتین که 8سال ریاست‌جمهوری در روسیه را تجربه کرده، بهتر از هر سیاستمدار دیگری در این کشور می‌داند که بعد از هرج‌ومرج و آشفتگی‌های دهه90 میلادی، مردم این سرزمین از انقلاب‌های تاریک بیشتر از دمکراسی هدایت شده که خود او مخترع آن بوده، هراس دارند. ضمن اینکه برای کشوری به عظمت روسیه جمعیتی معادل 50هزار نفر یا حتی دوبرابر آن تعداد در خیابان‌ها نمی‌تواند اکثریت قاطع تلقی شود.
براساس همین استدلال تحلیل‌گران معتقدند اکثر مردم روسیه در این تظاهرات‌ها نه بین جبهه مخالفان و نه میان جبهه موافقان به خیابان‌ها نرفته و ادامه زندگی در شرایط قبلی را به شعارهای انقلابی سردادن، ترجیح داده‌اند. شاید از نظر آنها، روسیه امروز در شرایطی به‌مراتب بهتر از گذشته به سر می‌برد و شاید به همین دلیل نظرسنجی‌های مستقل هم از اکثریت آرای پوتین و پیروزی مطلق او در انتخابات خبر می‌دهند.
