امروزه اهمیت و نقش بسیار مهم شبکه حمل‌ونقل به‌عنوان یکی از زیرساخت‌های حیاتی هر کشور کاملاً شناخته شده است. به‌طور حتم یکی از مهم‌ترین معیارهای توسعه اقتصادی و اجتماعی یک جامعه داشتن یک سیستم حمل‌ونقل مناسب و ایمن بوده و همواره فقدان یک شبکه حمل‌ونقل فراگیر و کارا به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل پس‌ماندگی جوامع مطرح بوده است.
در این میان یکی از ایمن‌ترین نوع حمل‌ونقل، راه‌آهن و حمل‌ونقل ریلی است که درصد بالایی از شبکه ترانزیت را در کشورهای توسعه‌یافته به‌خود اختصاص داده است. حمل‌ونقل ریلی با توجه به موقعیت جغرافیایی کشورمان می‌تواند جایگاه ویژه‌ای را در تجارت و مبادلات بین‌المللی داشته باشد که این امر مستلزم سرمایه‌گذاری کلان در این بخش خواهد بود.
در همان زمان کلنگ زنی پروژه 170 کیلومتری راه‌آهن اردبیل- میانه ، سال89 به‌عنوان زمان بهره‌برداری از آن، محاسبه و پیش‌بینی شد. اما...
آنچنان که صابر پورشرق، معاون مجری راه‌آهن اردبیل- میانه 2سال پیش اعلام کرده بود، بودجه سالانه مورد نیاز برای اجرای این پروژه 100میلیارد تومان محاسبه شده اما تنها 3سال بعد از کلنگ زنی این میزان به یک میلیارد تومان کاهش یافت.
این در حالی است که یک‌سال قبل یعنی در آبان 1386 رئیس‌جمهور در سفر استانی به اردبیل قول داده بود در بودجه سال بعد 200میلیارد تومان برای این پروژه تعیین کند. اما در اوایل تیرماه 87 معاون فنی استانداری اردبیل در مصاحبه با هفته‌نامه اردبیل فردا اعلام کرد که دولت برای این سال فقط یک میلیارد تومان به این پروژه اختصاص داده است! جالب اینکه در همان ایام وزیر وقت راه و ترابری از اختصاص 300میلیارد تومان برای تکمیل راه‌آهن جنجالی شیراز ـ اصفهان خبر داده بود. نتیجه این بی‌توجهی دولت آن شد که پروژه مذکور در این سال تا آستانه تعطیلی پیش رفت.
خشم نمایندگان مردم
اولین اثرات این اتفاقات در خانه ملت بازتاب داشت. سال87 به‌دنبال اعتراض نمایندگان مردم در مجلس و پیگیری‌های استانداری و مصوبه دولت اعتبارات سالانه این طرح ملی بیش از 2برابر افزایش یافت و از 14میلیارد تومان به 40میلیارد تومان رسید.
اما اعتباری که سال88 برای اجرای این طرح تخصیص یافت به کمتر از مبلغ تعیین شده یعنی 29میلیارد تومان کاهش یافت. این باعث شد تا علاوه بر اعتراض مسئولان استانی، نمایندگان مردم اردبیل در مجلس نیز به این بی‌توجهی‌ها معترض شوند. روزنامه رسالت در شماره دوم مهر88 یکی از این اعتراض‌ها را هنگام تودیع و معارفه مدیرکل راه و ترابری استان اردبیل منعکس کرد.
قاسم محمدی در این آیین با اشاره به وعده افتتاح راه اصلی و به مناقصه رفتن قطعات دو و سه اردبیل - میانه اظهار داشت: در یک حساب سرانگشتی150میلیارد تومان به پروژه‌های کوچک استان‌های مرکزی ارائه می‌شود اما وقتی نوبت به اردبیل می‌رسد کمبود اعتبارات را بهانه قرار می‌دهند.
وی افزود: از سال84 راه‌آهن میانه- اردبیل- مغان کلنگ زنی شده و تا به حال باید مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفت اما همین کم‌مهری‌ها سبب شده است که این پروژه هم‌اکنون با حرکت لاک‌پشتی اجرا شود.
نماینده مردم اردبیل، نیر و نمین در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: تاکنون می‌بایست700میلیارد تومان اعتبار به راه‌آهن اردبیل تخصیص می‌یافت اما هنوز خبری از این اعتبارات نیست.
محمدی در ادامه اظهار داشت: راه‌آهن آرزوی دیرینه مردم استان اردبیل است اما حرکت کند آن به یک رؤیای دست نیافتنی مبدل شده است.
وی تصریح کرد: وعده‌های توخالی در مورد راه و راه‌آهن اردبیل مردم این استان را خسته کرده است. نماینده مردم اردبیل ادامه داد: درصورت تحقق نیافتن وعده‌ها در مورد راه‌آهن اردبیل به مخالفت خود چون گذشته ادامه خواهیم داد.
وی از استاندار، مدیرکل جدید و کارکنان راه و ترابری خواست ذره‌ای از حق ضایع شده مردم استان کوتاه نیایند. محمدی ادامه داد: پیگیری نمایندگان استان اردبیل در مجلس و رایزنی‌های آنها حالت عمومی دارد و هیچ‌گاه این موضوع دلیل فردی و ویژه نداشته است.
وی گفت: متأسفانه کم‌توجهی و بی‌مهری برخی مسئولان به استان اردبیل به‌ویژه در حوزه راه و ترابری همچنان ادامه دارد و ما از این امر ناراحت هستیم.
محمدی اظهار داشت: بی‌انصافی در توزیع اعتبارات فصل راه و ترابری و راه‌آهن کشور به اردبیل از گذشته در وزارت راه مرسوم بوده و در دوره بهبهانی نیز ادامه دارد.
کم بسته شدن پایه اعتبارات عمرانی
با اینکه از سال89 مشکل تأمین بودجه این طرح رو به برطرف شدن گذاشت اما بازهم این مشکل گریبانگیر این طرح و سایر طرح‌های عمرانی استان بود. نکته‌ای که استاندار اردبیل ضمن تأیید آن در گفت‌وگویی که در بهمن 89 با ایرنا داشت آن را مربوط به کم بسته شدن پایه اعتبارات در استان اردبیل دانست.
سید حسین صابری گفت: متأسفانه در سال‌های گذشته پایه اعتبارات عمرانی استان اردبیل بسیار کم بسته شده و ما درتخصیص بودجه با محدودیت مواجه هستیم. وی گفت: باید به هر صورت ممکن جهشی در پایه اعتبارات عمرانی استان اردبیل ایجاد شود تا مشکل محدود بودن این اعتبار نیز رفع شود.
وی افزود: در این راستا تاکنون تلاش‌های زیادی شده که هنوز نتیجه‌بخش نبوده ولی باید با کمک همدیگر به تلاش‌های خود بیفزاییم تا به هر صورت این مشکل برطرف شده و بودجه عمرانی استان به سطح استان‌های همطراز برسد.
صابری همچنین در باره بودجه عمرانی به تامین حقوق و مزایای کارکنان طرح‌های عمرانی از محل اعتبارات عمرانی اشاره کرده و گفت: متأسفانه این عامل باعث می‌شود که مقدار قابل توجهی از اعتبارات عمرانی برای امور غیرعمرانی و ساخت و ساز صرف شود. وی گفت: این موضوع باعث شده است که پروژه‌های عمرانی ما تقریبا همیشه با مشکل جذب صددرصدی اعتبارات مواجه بوده و در زمان مقرر به اتمام نرسد.
مرحله زیرسازی در موعد اولیه بهره‌برداری
با اینکه طبق پیش‌بینی‌های اولیه افتتاح راه‌آهن اردبیل- میانه پایان سال89 بود، استاندار اردبیل در همین گفت‌وگو که در تاریخ 15بهمن سال89 انجام شده ضمن رد شایعات مطرح شده درخصوص این پروژه از پیشرفت طرح تا مرحله زیرسازی خبر داد و گفت: پروژه راه‌آهن اردبیل - میانه در 6 قطعه در حال اجراست. در قطعه اول و ششم این پروژه کارهای زیرسازی در حال پایان بوده و مسیر آماده ریل‌گذاری است. در 4 قطعه دیگر نیز عملیات اجرایی در حال انجام است ولی با بودجه دولتی روند اجرایی طرح طولانی خواهد شد و وارد شدن بخش خصوصی به این پروژه به سرعت آماده شدن آن کمک خواهد کرد.
استاندار اردبیل با اشاره به مطرح شدن اسامی سرمایه‌گذاران (فاینانس) داخلی و خارجی در این پروژه گفت: ما از ورود سرمایه‌گذاران در این پروژه استقبال می‌کنیم و با عملی شدن این موضوع راه‌آهن اردبیل- میانه تا پایان سال91 مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.
وی اضافه کرد: در باره سرمایه‌گذاری بخش خصوصی روی کاغذ توافقات و تفاهمنامه‌هایی صورت گرفته ولی برای عملی شدن آن باید یک مسیر قانونی طی شود. وی گفت: یک سرمایه‌گذار داخلی توانا که پروژه‌های زیربنایی شرکت راه‌آهن را نیز در دست اجرا دارد موافق اجرای پروژه راه‌آهن اردبیل- میانه است و توافق اولیه با بانک ملی نیز برای تامین اعتبار پروژه انجام شده و این شرکت منتظر موافقت نهایی مسئولان وزارت راه و ترابری برای واردشدن به عملیات اجرایی پروژه است.
صابری گفت: مشکل خاصی درباره پروژه راه‌آهن اردبیل - میانه وجود ندارد و درصورت افزایش اعتبار داخلی و ورود سرمایه‌گذار مورد نظر ما سوت قطار اردبیل را در 2سال آینده خواهیم شنید.
ورود پیمانکار چینی
درحالی‌که استاندار اردبیل خبر از ورود پیمانکاران داخلی به این طرح می‌داد، حدود 10 روز قبل از آن خبرگزاری فارس به نقل از یکی از نمایندگان اردبیل در مجلس شورای اسلامی از ورود پیمانکار چینی به طرح خبر داده بود.
حجت‌الاسلام سیدکاظم موسوی در گفت‌وگو با این خبرگزاری اعلام کرد: براساس این تفاهمنامه که به امضای شرکت چینی و وزارت راه رسیده قرار است در 2سال آینده این پروژه عملیاتی شده و بهره‌برداری از آن انجام شود. وی گفت: اگر این شرکت به تفاهمنامه و معاهده خود در مهلت مقرر عمل کند طرح راه‌آهن اردبیل- مغان- قفقاز نیز به این شرکت خارجی سپرده می‌شود.
موسوی با اعلام اینکه مشکل ماده 32 پروژه راه‌آهن اردبیل- مغان حل‌شده افزود: از سال آینده با اتمام مطالعات این پروژه، عملیات اجرایی آن نیز آغاز می‌شود. وی گفت: اخیراً تفاهمنامه‌ای بین وزارت راه و یک شرکت خارجی برای ساخت راه‌آهن رشت- آستارا منعقد شده که در قسمتی از این تفاهمنامه اشاره شده درصورت عملی شدن خط راه‌آهن یاد شده ساخت راه‌آهن اردبیل - پارس‌آباد نیز به این شرکت واگذار شود.
البته با توجه به تأکید 10 روز بعد استاندار در گفت‌وگو با خبرگزاری دولت، بر تکذیب شایعات مربوط به این طرح شاید بتوان این خبر منتشر شده از زبان نماینده اردبیل را هم بخشی از این شایعات به حساب آورد.
افزایش اعتبارات در سال90
مدیرکل بودجه و برنامه‌ریزی استانداری در آخرین روزهای سال90 در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری در اردبیل گفت: امسال بالغ بر 230میلیارد تومان اعتبار در حوزه‌های مختلف به استان اردبیل تخصیص یافته است.
داوود شایقی همچنین زمان هزینه‌کرد این اعتبارات را تا تیرماه 91 اعلام کرد و گفت: این اعتبارات بین 31دستگاه اجرایی به نسبت مساوی تقسیم شده و ما نیز از دستگاه‌های اجرایی خواسته‌ایم در جذب اعتبارات تلاش کرده و پیگیر تکمیل طرح‌ها و پروژه‌های خود باشند.
وی در مورد پیشنهاد استان برای تخصیص اعتبارات در بودجه سال91 گفت: با توجه به اینکه رشد جهشی 42درصد را در اعتبارات عمرانی شاهد هستیم امیدواریم بودجه عمرانی استان نیز نسبت به سال90 یک جهش واقعی را داشته‌باشد و پیش‌بینی می‌کنیم بودجه عمرانی استان 10تا 20میلیارد تومان بیش از سال 90 باشد.
معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور نیز در تاریخ 6 بهمن 90 در جلسه تجلیل از دست‌اندرکاران احداث راه اصلی اردبیل- سرچم اظهار داشت: به‌منظور تسریع در روند بهره‌برداری از راه‌آهن اردبیل اعتبار این پروژه به هزار میلیارد ریال افزایش داده شد.
وی تصریح کرد: با اتمام احداث جاده اردبیل- سرچم که از پروژه‌های مهم راه در استان اردبیل بود می‌توان اعتبارات تخصیص‌یافته را به بخش‌های دیگر از‌جمله راه‌آهن اردبیل و آغاز احداث باند دوم جاده سرچم درنظر گرفت.
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اولویت راه‌آهن اردبیل در برنامه‌های این وزارتخانه یادآور شد: با اعتبار درنظر گرفته شده انتظار می‌رود تا پایان دولت دهم حجم قابل‌قبولی از آن به بهره‌برداری برسد.
آخرین وعده؛ سال 92
معاون عمرانی استاندار اردبیل نیز به خبرنگار همشهری گفت: امسال ازمحل اعتبارات ملی 46میلیارد تومان به پروژه راه‌آهن اردبیل- میانه تخصیص یافته که تاکنون 31میلیارد ریال آن اختصاص یافته است.
ایرج بیگدلو افزود: 8قطعه اصلی این پروژه هم‌اکنون 100درصد فعال است و قرار است تا پایان دولت دهم این پروژه تکمیل و به بهره‌برداری برسد.
با توجه به اینکه دولت دهم مرداد92 پایان می‌یابد، می‌توان آخرین وعده برای شنیدن سوت قطار اردبیل را نیمه سال آینده فرض کرد.
