اقتصادهایی با رشد پرشتاب
همه کشورهای عضو گروه بریکس به غیر از روسیه در رده کشورهای در حال توسعه یا اقتصادهای در حال ظهور هستند. این پنج کشور با وجود این در طول سالهای گذشته به خاطر اقتصادهایی با رشد پرشتاب و نفوذ گسترده در مسائل جهانی و منطقهای از دیگر کشورها متمایز بودهاند. این کشورها اکنون نیمی از جمعیت جهان را در خود جای دادهاند و در سال۲۰۱۲ ترکیببندی اسمی تولید ناخالص داخلی این گروه، 13/6تریلیون دلار آمریکا برآورد شده است. ۲۸درصد قدرت اقتصادی دنیا در اختیار اعضای این گروه است. به همین خاطر کشورهای عضو آن در اجلاسهای مختلف خود هشدار دادهاند که باید در نظام مالی جهان اصلاحاتی صورت بگیرد تا بتواند به یک نظام کارا، مطمئن و باثبات تبدیل شود. این کشورها نگران وضعیت دلار در آینده دور هستند چون آمریکا با کمبود بودجه هنگفتی مواجه است. اعضای بریکس اعتقاد دارند که بحران اخیر ناکارایی و کمبودهای نظام مالی جهان که در آن دلار آمریکایی بیشترین استفاده را دارد به خوبی نشان داده و اکنون زمان آن است که اصلاحاتی جدید در نظام مالی جهانی صورت گیرد. این کشورها در همین راستا از صندوق بینالمللی پول تقاضا کردهاند تا میزان حق برداشت مخصوص (SDR) را افزایش دهد. حق برداشت مخصوص، داراییهای اندوخته بینالمللی است که توسط صندوق بینالمللی پول ایجاد شده است. از این اندوخته بینالمللی برای انتقال، تقویت و تکمیل داراییهای ذخیره کشورها استفاده میشود.
اعضای بریکس علاوه بر این برای دستیابی به اطمینان و ثبات خواهان ایجاد یک نظام بینالمللی ذخیره ارزی شدهاند. در چهارمین و آخرین اجلاس اعضای این گروه که ۲۱مارس۲۰۱۱ در دهلینو برگزار شد افزایش مبادلات تجاری کشورهای عضو، همکاری ارزی، کاهش وابستگی به اروپا، آمریکا و طرح تأسیس بانک توسعه جنوب-جنوب بهعنوان برنامههای آینده این گروه اعلام شد. بانکی که این اقتصادهای نوظهور پیشنهاد تشکیل آن را دادهاند درواقع رقیب بانک جهانی خواهد شد و میتواند در آینده نقش مهمی را در اقتصاد جهان بازی کند. این بانک قرار است بتواند متولی منابع لازم برای زیرساختهای مورد نیاز شود. همچنین در موارد حساس مانند وقوع یک بحران مالی وارد عمل شود و مانند اتحادیه اروپا به کشوری که اقتصادش در حال ورشکسته شدن است وام دهد.
تلاش برای کم کردن تفاوتها
گام گذاشتن در مسیری مشترک و ایفای نقشی هماهنگ برای بریکس البته بدون مشکل هم نیست. کشورهای بریکس با نابرابری اقتصادی روبهرو هستند و به همین خاطر میانگین امید به زندگی در آنها به میزان قابل توجهی از گروه۷ پایینتر است. همچنین کشورهای عضو این گروه هر چند جزو اقتصادهای نوظهور به حساب میآیند اما تفاوتهای زیادی هم آنها را از هم متمایز میکند. این درست همان مانعی است که حالا بریکس میخواهد برای رسیدن به موفقیت بیشتر و نقش برتر در اقتصاد جهانی از سر راه خود بردارد. جیم اونیل که برای نخستینبار نام بریکس را به کار برد در این رابطه آفریقای جنوبی را مهرهای همگون با ۴ کشور دیگر نمیداند. او با ابراز تعجب از عضویت این کشور در بریکس و نامشخص بودن دلیل این اقدام اعضای اولیه میگوید: اقتصاد آفریقای جنوبی در مقایسه با این کشورها کوچک است و درآمد ناخالص داخلی آن نیم درصد از دارایی جهان را تشکیل میدهد. وی برای یکدست شدن بریکس ترکیه، اندونزی، مکزیک، کرهجنوبی، حتی عربستان سعودی و لهستان را بیشتر از آفریقایجنوبی حائز شرایط میداند.
قدرتنمایی در مقابل آمریکا و اروپا
اعضای بریکس هر چند کشورهای نوپای صنعتی هستند اما توانستهاند در چند سال اخیر اهمیت خود را به رخ آمریکا و کشورهای اروپایی بکشند. اعضای این گروه اما برخلاف تصور برخی تنها به همکاریهای اقتصادی بسنده نکردهاند. هر چند رشد پرشتاب اقتصادی این کشورها ابتدا آنها را به هم پیوند داد اما اعضای این گروه اکنون در تلاش هستند تا در معادلات سیاسی جهان هم فعالانهتر عمل کنند. روسیه و چین دو عضو دائمی شورای امنیت هستند و 3 عضو دیگر هم نامزد عضویت در این شورا به حساب میآیند. کشورهای بریکس در نشستهای خود خواستار نفوذ بیشتر اعضای خود در شورای امنیت سازمان ملل متحد شدهاند و این مسئله به خوبی هدف این کشورها را برای بازی کردن نقشی پررنگتر در مسائل بینالمللی نشان میدهد. سهم کشورهای عضو بریکس از اقتصاد جهانی طی سالهای اخیر به سرعت افزایش پیدا کرده و انتظار میرود این روند همچنان ادامه داشته باشد. علاوه بر این وزن دیپلماتیک کشورهای بریکس هم در حال افزایش است و به همین خاطر گروه آنها را باید تشکلی از کشورهای راهبردی در سالهای آینده دانست.