20گام نخست برای انجام مذاکرات هسته‌ای 1+5 در وین انجام می‌گیرد. مذاکرات وین در تاریخ 25 اردیبهشت 1391 انجام خواهد شد. مذاکراتی که ماهیت فنی داشته و زمینه‌های دستیابی ایران و آژانس به توافق کلی در ارتباط با ادامه فعالیت‌های هسته‌ای ایران را امکان‌پذیر می‌سازد. لازم به توضیح است که مذاکرات وین و بغداد بر ضرورت تداوم غنی‌سازی اورانیوم و تأمین نیازهای هسته‌ای ایران انجام می‌گیرد. ایران به‌عنوان کشوری تلقی می‌شود که همواره بر این موضوع تاکید داشته است که قابلیت هسته‌ای این کشور هیچ‌گونه تأثیری بر جهت‌گیری انحرافی به‌جا نمی‌گذارد. ایران تمایل خود را برای مذاکره و شفاف‌سازی اعلام داشته است، درحالی‌که تاکنون جهان غرب انتظارات قانونی ایران برای کاهش تحریم‌های اقتصادی را نادیده گرفته است.
تحریم‌ها را باید به‌عنوان اقدام برنامه‌ریزی شده نامتعارف و پیش‌دستانه جهان غرب برای ایجاد فرسایش در ساختار اقتصادی و سیاسی ایران دانست. در چنین شرایطی نخستین انتظار جامعه ایرانی آن است که مذاکرات هسته‌ای به کاهش تحریم‌های فراقانونی و سیاسی علیه ایران منجر شود. تحریم اقتصادی علیه ایران به‌عنوان اقدامی سیاسی از سوی شورای امنیت سازمان ملل است؛ اقدامی که هدف آن را باید کاهش قابلیت قدرت اقتصادی جامعه ایران دانست.
رویکرد ستاد مشترک ارتش روسیه نشان می‌دهد که این کشور در شرایط بحران و تهدید علیه امنیت ملی ایران نمی‌تواند سیاست راهبردی جمهوری اسلامی را درک کند. بار دیگر جلوه‌هایی از بازی بزرگ روسیه با جهان غرب برای محدودسازی قابلیت هسته‌ای ایران مشاهده می‌شود؛ فرایندی که بخشی از دغدغه‌های راهبردی ایران را شامل شده و از همه مهم‌تر آنکه می‌تواند بر آینده روابط ایران و روسیه تأثیر‌گذارد. مذاکرات هسته‌ای ایران براساس مدلی انجام می‌گیرد که مبتنی بر طرح مرحله‌ای روسیه برای حل اختلافات هسته‌ای ایران و جهان غرب است.
در چند روز گذشته بسیاری از فرماندهان ارتش اسرائیل و همچنین مایر داگان رئیس پیشین موساد، ایهود باراک و بنیامین نتانیاهو را متهم به آشوب‌سازی در سیاست بین‌الملل و امنیت منطقه‌ای کردند. بیان چنین نشانه‌هایی به معنای آن است که می‌توان جلوه‌هایی از حقانیت ایران را از زبان دشمنانی شنید که دوران فعالیت اجرایی آنان پایان یافته و ناچار هستند تا واقعیت‌های سیاست هسته‌ای ایران را بیان کنند.
واقعیتی که مبتنی بر اقدامات صلح‌جویانه بوده و هیچ‌گونه انحرافی در فعالیت‌های هسته‌ای ایران را منعکس نمی‌سازد. در شرایط موجود مذاکرات وین باید ادامه مدالیته هسته‌ای تلقی شود؛ مذاکراتی که بتواند ابهامات را برطرف کند و به موازات آن زمینه برای کاهش تحریم به‌وجود آید. همان‌گونه که جهان غرب انتظار اعتمادسازی دارد، جامعه ایران نیز اعتقاد دارد که اعتمادسازی باید متقابل باشد. موضوعات امنیتی نمی‌تواند در خیابان یکطرفه ادامه پیدا کند. بنابراین کاهش تحریم، نخستین گام برای نشان دادن
حسن نیت جهان غرب محسوب می‌شود، در غیراین صورت مذاکرات بغداد را باید چانه زنی دیپلماتیک در شرایط عدم‌اطمینان راهبردی دانست.
در شرایط عدم‌اطمینان نباید انعطاف زیادی در روند مذاکرات به انجام رساند. از ضرورت‌های کنش دیپلماتیک در شرایط عدم‌اطمینان آن است که سیاست گام به گام مورد توجه قرار گیرد؛ یعنی اینکه ابتکار همکاری‌جویانه ایران با واکنش متقابل کشورهای گروه 1+5 همراه شود.
* مدیر گروه سیاسی دانشگاه تهران
