فشار روی لایه بیرونی زمین دوطرف گسل را به سمت یکدیگر هل داده و موجب میشود نیروی فشاری بهوجود آمده، سنگها بهطور ناگهانی سرخورده، انرژی آزاد کرده و لرزشهایی را بهوجود آورند که ما در هنگام زلزله آنها را احساس میکنیم. زلزله بیشتر در مناطق کم عرض اتفاق میافتد.
هفت لایه در پوسته زمین قراردارد که این هفتلایه در حدود 80 کیلومتر ضخامت دارند و همواره در امتداد یکدیگر درحال حرکت و جابهجایی هستند و سرعت جابهجاییشان مانند سرعت رشد ناخن دست انسان است؛ یعنی بین 10تا 130میلیمتر در طول سال جابهجا میشوند. تخمین زده میشود که سالانه چندین میلیون زلزله در سراسر جهان اتفاق میافتد. بسیاری از این زلزلهها ناشناس باقی میمانند چراکه یا در مکانهایی دورافتاده مانند زیر دریا اتفاق میافتند یا اندازه آنها چندان بزرگ و قابلتوجه نیست. براساس تحقیقات بهدست آمده توسط متخصصین زلزله شناسی آمریکا سالانه حدود 60زلزله محسوس در این منطقه اتفاق میافتد که از این میان 19زلزله بهعنوان زلزلههایی عظیم به شمار میروند. بزرگی زلزلههای عظیم عمدتا بیش از 7ریشتر است. در زیر چند نکته شگفتآور پیرامون زلزله که به تازگی کشف شدهاند آمده است:
1 - استفن گائو، دانشمند ژئوفیزیک دانشگاه علم و فناوری میسوری میگوید که در تحقیقاتش دریافته که در 15سال اخیر وقوع زلزله روی زمین به نحو چشمگیری افزایش یافته است.
2 - در اثر زلزلههایی که مکررا در آمریکا رخ میدهد سالانه شهر سانفرانسیسکو در حدود 5سانتیمتر به سمت لسآنجلس حرکت میکند.این درست به اندازه سرعت رشد ناخن دست انسان است و علت آن جابهجایی دوطرف گسل سانآندرس روی یکدیگر است. با چنین سرعتی بهنظر میرسد میلیونها سال طول بکشد تا این دو شهر به یکدیگر برسند.
3 - سالانه 100هزار زلزله محسوس رخ میدهد که بیش از 100 تای آنها خسارات و تلفات به همراه دارد.
4 - زلزلهشناسان همواره اعتقاد داشتهاند که خورشید و ماه نیز باعث بروز زلزله میشوند و امروزه نیز این مسئله کاملا به اثبات رسیده است. خورشید و ماه نهتنها در دریا جزر و مد ایجاد میکنند بلکه روی گسلها نیز تاثیر گذاشته و موجهایی در زیرزمین ایجاد میکنند.
5 - زلزله 8/8ریشتری که در 27فوریه سال2010 در شیلی اتفاق افتاد شهری را در این کشور به اندازه بیش از 16متر جابهجاکرد. این زلزله همچنین در گردش زمین اندکی تاثیرگذار بوده و باعث کوتاهترشدن طول روز شده است.
6 - زلزلهشناسان میگویند آبوهوا نمیتواند تاثیری در وقوع زلزله داشته باشد چرا که منشأ زلزله در اعماق زمین است و تغییرات جوی در مقایسه با فشار داخل پوسته زمین بسیار اندک است.
7 - در اثر زلزله 9ریشتری که در سال2004 در اندونزی رخ داد و سونامی بزرگی بهدنبال داشت برجستگی سطح زمین در آن منطقه اندکی کاهش یافت و اکنون زمین کرویتر بهنظر میرسد.
8 - استخراج نفت ممکن است زلزلههای کوچکی به همراه داشته باشد. نفت معمولا در رسوب نرم یافت میشود. زمانی که نفت از داخل زمین حرکت میکند سنگها جابهجا میشوند تا خلأ ایجادشده در اثر حرکت نفت را پرکنند و همین حرکت زلزلههای خفیفی را بهوجود میآورد که البته برای انسان محسوس نیست.
9 - وقوع زلزله در یک منطقه میتواند مناطق دیگر را نیز تحریک کند. زلزلهشناسان میگویند زلزله سال2004 اندونزی بخشی از گسل سانآندرس را ضعیف و آماده لرزش کرده است و این نشاندهنده آن است که وقوع زلزله در یک منطقه میتواند مناطق دیگر را نیز بلرزاند.
New Scientist