همچنان‌که هفته منابع طبیعی پیشینه‌ای 20 ساله دارد؛ هفته‌ای که همه‌ساله مسئولان منابع طبیعی در جمع خبرنگاران بیلان کار خود را با آمار و ارقام اعلام می‌کنند.
امسال نیز رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در جمع خبرنگاران حاضر شد و عملکرد این سازمان را با آمار تشریح کرد؛ آماری که روی کاغذ نشان‌دهنده عملکرد مثبت و بیلان کار مطلوب منابع طبیعی است.
وی در آغاز گفت: «کشور ما جایگاه خوبی از نظر توجه به امنیت اکولوژی دارد؛ به‌طوری که به لحاظ تنوع اکولوژیکی و اقلیمی با داشتن 8 هزار گونه گیاهی مقام پنجم را در جهان داریم و از نظر عملکرد نسبت به توسعه پوشش گیاهی، جنگل‌کاری و بیابانزدایی، جایگاه دهم را به خود اختصاص داده‌‌ایم.»
جلالی در ادامه افزود: « با توجه به این‌که در اقلیم خشک و نیمه‌خشک واقع شده‌ایم و میانگین بارندگی در کشور ما 250 میلیمتر و برابر با یک‌سوم بارندگی جهان است از سوی دیگر میزان تبخیر در کشور ما 3 برابر میانگین جهانی است، این اهمیت مدیریت اکوسیستم‌های طبیعی و منابع طبیعی را در کشور خاطرنشان می‌سازد.»
وی به بیابانزایی اشاره کرد و گفت: «یک درصد خشکی‌های جهان و 2 درصد بیابانهای جهان در کشور ما واقع شده است.» اما نکته قابل توجهی که وی بدان اشاره می‌کند، بی‌توجهی مسئولان به منابع طبیعی و عرصه‌های آن است.
جلالی در این‌باره می‌گوید: در فرهنگ ما حتی دولتی‌ها و نهادها و سازمان‌های دولتی معتقدند و باور دارند که عرصه‌های منابع طبیعی، زمین‌های ارزان و مفت است که می‌توان در آن هر کاری انجام داد.این در حالی است که ارزش 10 درصد عرصه‌های منابع طبیعی با قیمت هر مترمربع 30 هزار تومان بیش از ارزش کل مخازن نفت و گاز کشور است که ارزش آن را حدود 5 هزار میلیارد یورو برآورد کرده‌اند.»
جلالی، فلسفه شکل‌گیری یگان حفاظت منابع طبیعی را برخورد با اشرار و قاچاقچیان ذکر می‌کند که به دنبال تصرف‌های غیرقانونی هستند.
وی می‌گوید: «با شکل‌گیری این یگان، در 6 ماهه دوم سال جاری میزان تصرفات غیرقانونی نسبت به زمان مشابه در سال گذشته به کمتر از 50 درصد کاهش یافته است.»
«خلع ید از اراضی متصرفی به میزان 20 هزار هکتار، اجرای طرح‌های جنگل‌داری و مرتع‌داری با مشارکت مجریان در سطح 2 میلیون و 500 هزار هکتار، جنگل‌کاری و توسعه فضای سبز به میزان 87500 هکتار، کنترل کانون‌های بحرانی بیابانزا به میزان200 هزار هکتار از دیگر مواردی است که رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور امسال در جمع خبرنگاران، تحت عنوان عملکرد مطلوب سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری از آن یاد کرد.
کولانی مدیرکل منابع طبیعی استان تهران نیز که به مناسبت هفته منابع طبیعی در جمع خبرنگاران سخن می‌گفت، شاخص‌ترین فعالیت اداره متبوع خود را بازپس‌گیری و خلع ید از 1700 هکتار عرصه‌های منابع طبیعی به ارزش 250 میلیارد تومان دانست و افزود: بیش از 8 هزار فقره پرونده حقوقی و کیفری مربوط به تصرفات غیرقانونی عرصه‌های طبیعی استان در محاکم مختلف قضایی در دست بررسی است که تاکنون با رأی مراجع قضایی از 1700 هکتار اراضی تصرف شده خلع ید شده و انتظار می‌رود با رسیدگی به این پرونده‌ها اراضی قابل توجهی به دولت بازگردانده شود.
کولانی فضا را برای زمین‌خواران ناامن می‌داند و می‌گوید: تمام پرونده‌هایی که در دست بررسی است سنواتی است و پرونده جدیدی در این زمینه وجود ندارد.با این همه، وی ارزش افزوده اراضی در تهران و شهرستان‌های اطراف آن و نیز تراکم بیش از حد جمعیت در این استان را دو عامل و انگیزه اصلی برای تصرف و تخریب عرصه‌های منابع طبیعی در استان ذکر می‌کند.
آن روی سکه
آنچه معمولاً طی هفته منابع طبیعی صورت می‌گیرد نشست مطبوعاتی مسئولان منابع طبیعی و سازمان جنگل‌هاست که هر سال در این نشست‌ها، مدیران آمار و اطلاعات مثبتی از عملکرد خود ارائه می‌کنند؛ آمار و ارقامی که بیشتر مهر تأییدی است بر فعالیت‌های مدیران این نهاد.
این آمارها به‌گونه‌ای اعلام می‌شود که گویی در منابع طبیعی هیچ مشکل عمده‌ای وجود ندارد. البته این روندی است که از گذشته تا به حال همواره دنبال شده و چه مدیران قبلی و چه مدیران فعلی در هفته منابع طبیعی به ذکر بیلان کار خود پرداخته‌اند.
اما در طول همه این سال‌ها، همواره مشکلاتی دامنگیر منابع طبیعی بوده است. کما این‌که در شرایط کنونی به‌رغم همه تلاش‌ها و زحمات دست‌اندرکاران منابع طبیعی، بیلان منابع طبیعی منفی و عرصه‌های طبیعی در حال تخریب است.
نکته قابل توجه آن‌که عمده این تخریب‌ها توسط دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و یا وابسته به دولت و ناشی از تصمیم‌گیری این مراکز است.
به عبارت دیگر، تصمیمات نادرست و عدم اجرای دقیق و به‌موقع قوانین عامل اصلی تخریب منابع طبیعی کشور است.
دامنه این تخریب‌ها تا آن‌جا کشیده شده که گاه پارک‌های ملی نظیر پارک گلستان و پارک ملی لار و مناطق حفاظت شده و عرصه‌های متعدد منابع طبیعی تخریب می‌شود، اما دستگاه‌های متولی در نشست‌های مطبوعاتی و خبری همواره به نقاط قوت عملکرد سازمان اشاره می‌کنند.
تزلزل در مدیریت و تصمیم‌گیری‌ها و طرح ادغام ادارات کل منابع طبیعی در ادارات کل جهاد کشاورزی استان، از دیگر مشکلات فعلی منابع طبیعی کشور است.
از سوی دیگر با توجه به آن‌که هنوز منابع طبیعی و محیط‌زیست در کشور ما منزلت و جایگاه خاص خود را بازنیافته، نگاه مسئولان به منابع طبیعی، بهره‌برداری و بهره‌کشی از عرصه‌های طبیعی است و متأسفانه مدیران منابع طبیعی هم در اغلب موارد خواسته یا ناخواسته تن به این بهره‌کشی می‌دهند.
توسعه پارس جنوبی و تخریب خلیج زیبای نایبند و در نتیجه نابودی بخشی از جنگل‌های حرا در این منطقه، تخریب جنگل‌های منحصر به فرد حرا در خور آذینی در هرمزگان به دلیل احداث اسکله در قلب این منطقه جنگلی، تخریب و نابودی 5 تا 8 هزار اصله درخت 500 ساله به خاطر احداث سد سیوند، زمزمه احداث مجتمع پتروشیمی قلب جنگل‌های گلستان، احداث جاده در پارک ملی لار و گلستان، همه ناشی از همین طرز نگاه است.
بر این اساس به نظر می‌رسد، تنها زمانی هفته منابع طبیعی شأن خود را بازمی‌یابد که دستگاه‌های ذی‌ربط زمینه و بستر لازم را برای ارزیابی عملکرد بیلان کار منابع طبیعی توسط متشکل‌های مردم نهاد و غیردولتی فراهم سازند.
چرا که متأسفانه آنچه امروز در عرصه منابع طبیعی اتفاق می‌افتد با آنچه مسئولان منابع طبیعی اعلام می‌کنند بسیار متفاوت است.
مهندس نصرتی رئیس جامعه جنگل‌بانی درباره برگزاری هفته منابع طبیعی به همشهری گفت: برگزاری هفته منابع طبیعی به سبک و سیاق دو دهه گذشته، تنها صرف هزینه و باری است که بر خزانه دولت و ملت تحمیل می‌شود.
از همین رو، شایسته است این هفته منابع طبیعی از حالت صددرصد دولتی خارج شود و اجازه داده شود سازمان‌های غیردولتی و مردمی این هفته را برگزار کنند؛ به عبارت دیگر، سازمان‌های دولتی زمینه ارزیابی عملکرد خودشان را توسط نهادهای غیردولتی فراهم سازند تا مشکلات و چالش‌های پیش روی این نهاد آشکار شود.
