غذاهایی که برای ماندگاری، طعم، رنگ و بوی آنها از انواع مواد افزودنی استفاده می‌شود؛ موادی که اگر به میزان مجاز از آنها استفاده نشود، موجب تخریب بافت‌های مختلف بدن انسان شده و در این صورت غذایی که باید به سلامت انسان کمک کند خود باعث نابودی او می‌شود. درباره خطرات استفاده از مواد افزودنی با 2نفر از متخصصان تغذیه گفت‌وگو کرده‌ایم.
دکتر منصور رضایی، متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این‌باره به خبرنگار همشهری گفت: اگر مواد افزودنی درحد غیرمجاز در موادغذایی یا نوشیدنی اضافه شود می‌تواند عوارض نامطلوبی به‌دنبال داشته باشد. به‌عنوان نمونه، ماده افزودنی نیترات سدیم که برای طعم، خوشرنگ کردن و جلوگیری از فساد به سوسیس و کالباس افزوده می‌شود اگر بیش از حد مجاز استفاده شود برای بدن خطرناک می‌شود چرا که کبد محل خنثی کردن و سم‌زدایی انواع افزودنی‌هاست اما تا حدی می‌تواند عمل سم‌زدایی را به‌خوبی انجام دهد بنابراین اگر مواد افزودنی که یکی از آنها نگهدارنده‌ها هستند بیش از میزان مجاز استفاده شوند، کبد نمی‌تواند عمل سم‌زدایی را انجام دهد و نتیجه آن است که مواد افزودنی در داخل بدن ذخیره شده و این مسئله سبب تخریب بافت‌های مهم بدن ازجمله قلب، کبد و سایر اندام‌ها می‌شود.
حال تصورکنید که خانمی باردار باشد و از ماده غذایی یا نوشیدنی‌ای استفاده کند که در آن بیش از حد از مواد افزودنی استفاده شده است، این مواد داخل بافت‌های چربی ذخیره شده و به جنین نیز می‌رسد.
دکتر رضایی گفت: علاوه براین، اسپارتام و ساخارین که از مواد افزودنی شیرین‌کننده هستند اگر بیش از حد استفاده شوند می‌توانند ایجاد سرطان کنند، به همین دلیل کارخانه‌ها حتما باید از افزودنی‌ها به میزان مجاز استفاده کنند. از سوی دیگر، باید نظارت‌های مستمر از سوی مسئولان ذی‌ربط در این زمینه صورت گیرد. همچنین حق مصرف‌کننده است که بداند در ماده غذایی و نوشیدنی‌ای که مصرف می‌کند چه افزودنی‌هایی وجود دارد چرا که ممکن است بدن به برخی از افزودنی‌ها حساسیت داشته باشد، به همین جهت افرادی که آلرژی دارند باید از خوردن غذاهای صنعتی خودداری کنند.
وی گفت: متأسفانه در کشورهای در حال توسعه و ازجمله در کشور ما نظارت‌ها جدی و مستمر نیست و همین امر سبب می‌شود که سلامت مردم همواره در خطر باشد.دکتر هدایت حسینی، معاون پژوهشی انستیتو تغذیه و صنایع غذایی کشور نیز در این باره گفت: افزودنی‌ها موادی هستند که به موادغذایی افزوده می‌شوند و براساس عملکردی که دارند باعث بهبود طعم، رنگ، قوام، افزایش زمان ماندگاری و خواص ضدمیکربی می‌شوند.
وی افزود: مواد افزودنی به حدود 25نوع تقسیم می‌شوند که یک گروه از آنها مواد نگهدارنده هستند.دکتر حسینی گفت: افزودنی‌ها باید چند شرط داشته باشند تا بتوان آنها را به موادغذایی و نوشیدنی‌ها اضافه کرد. اول اینکه از نظر کاربرد تایید شده باشند؛ یعنی براساس یک نیاز تکنولوژیک وارد موادغذایی شوند. دوم اینکه سبب فریب مصرف‌کننده نشوند و سوم آنکه استفاده از ماده افزودنی، ضرری برای مصرف‌کننده نداشته باشد.
از سوی دیگر، یک افزودنی در یک ماده غذایی می‌تواند مجاز و در ماده غذایی دیگر غیرمجاز باشد. به‌عنوان نمونه استفاده از رنگ در فراورده‌های گوشتی ممنوع اما در فراورده‌های لبنی مثل بستنی مجاز است؛ البته اگر به حد مجاز باشد. یا به‌عنوان نمونه، استفاده از نیتریت اگر درحد مجاز، یعنی 120ppm باشد مشکلی ندارد اما اگر بیش از این باشد غیرمجاز خواهد بود چرا که اگر نیتریت بیش از حدمجاز وارد فراورده‌های گوشتی شود می‌تواند با پروتئین‌های گوشت ترکیب شده و تولید نیتروامین کند که یک ماده سمی است و برای بدن خطر دارد. استفاده از نیتریت در پنیر ممنوع است و به هیچ عنوان حد مجاز ندارد.
دکتر حسینی خاطرنشان کرد: در فصل تابستان مردم باید از خرید نوشیدنی‌ها و شربت‌هایی که به صورت فله در بازار وجود دارد جداً پرهیز کنند چرا که ممکن است مواد افزودنی غیرمجاز داشته باشند که قطعا روی سلامت آنها تأثیرات نامطلوب خواهد داشت.
