این موضوع حاکی از تغییری اساسی در صحنه سیاست سوریه و ورود به مرحله‌ای جدید در نزاع گسترده‌ای است که از سال گذشته در این کشور درگرفته و البته از نگرش واشنگتن نسبت به این نزاع داخلی نیز خبر می‌دهد.مقاله مهم واشنگتن پست به نقل از فعالان مخالف بشار اسد و مقامات آمریکایی و خارجی خاطرنشان می‌کندکه شورشیان در سوریه طی هفته‌های گذشته، سلاح‌هایی بیشتر و بهتر دریافت کرده‌اند و اینکه این روند جدید با حمایت مالی کشورهای حوزه خلیج‌فارس صورت می‌گیرد. سلاح‌های جدید در جریان نزاع مخالفین با حکومت تفاوت ایجاد کرده‌اند که از جمله نشانه‌های این تفاوت می‌توان به اشغال یک پایگاه ارتش در رستن که منجر به مرگ 23نظامی شد، اشاره کرد.
یک چهره جبهه مخالفین در این باره می‌گوید: محموله‌های بزرگی وارد شده است. برخی مناطق پر از سلاح شده‌اند. چند دهه پیش، پاتریک سیل، روزنامه‌نگار بریتانیایی، کتابی تحت عنوان «جدال در سوریه» نوشت. عنوان کتاب خود گویای این بود که چگونه سوریه نوشت در سال‌های پس از استقلال راه خود را از میان رقابت منطقه‌ای بین مصر و عراق باز کرده است (دو قدرت منطقه‌ای آن دوره که نفوذ بر سوریه را پاداشی بزرگ برای خود تلقی می‌کردند). اینک و در دومین دهه از قرن21 سوریه دوباره به پاداش باارزشی در جنگ نیابتی (جنگی که در آن یک کشور با استفاده از گروه‌ها یا کشورهای دیگر به مصاف دشمن خود می‌رود) کنونی در خاورمیانه مبدل شده است. این بار جدال بر سر سوریه بین ایران از یک سو و کشورهای عرب سنی از سوی دیگر و نیز بین ایالات متحده و قدرت‌های اروپایی در یک طرف و روسیه در سمت دیگر است.
جدال در این دو جبهه در هم تنیده و جنگ نیابتی، شرایط سوریه را بیش از پیش پیچیده و بی‌ثبات کرده است. بر مبنای محاسبه آمریکا، این کشور به همراه متحدان اروپایی‌اش در نهایت بر طرف دیگر یعنی روسیه غلبه خواهند کرد. به بیان دیگر، غرب فکر می‌کند زمانی که روس‌ها دریابند دوام حکومت بشار اسد به لحاظ نظامی دیگر ممکن نیست، جریان کنونی تحولات را تغییر خواهند داد و به‌دنبال نوعی انتقال قدرت در دمشق خواهند بود. شاید این محاسبه درست باشد و شاید هم نادرست از آب درآید. در هر حال، اوضاع در سوریه، درحالی‌که طرح صلح کوفی عنان، فرستاده مشترک سازمان ملل و اتحادیه عرب چندان نتوانسته از شدت درگیری‌ها بکاهد، رو به وخامت می‌رود. یک سیاستمدار باتجربه لبنانی در گفت‌وگویی با چند روزنامه‌نگار آمریکایی از یک مقام امنیتی محلی نقل کرده است که حکومت اسد به زودی بر شرایط غلبه خواهد کرد. اما در کشورهای عربی بسیاری با پوزخند به این اظهار نظرها نگاه می‌کنند و با خود می‌گویند: چنین باوری سخت اشتباه است چرا که ما تازه ابتدای راه قرار داریم.
در واقع چند ماه پیش گزارش‌های تایید‌نشده‌ای در بیروت منتشر شد در این باره که سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا(سیا)عوامل خود را برای بررسی راه‌های سازماندهی مخالفین بشار اسد به سوریه فرستاده است. هرچند این عوامل در نهایت از شدت ناهماهنگی و آشفتگی میان دشمنان اسد بهت‌زده و سرخورده برمی‌گردند. چندی پیش هم روزنامه‌های لبنانی از حضور نیروهای ویژه انگلیسی در مرز‌های سوریه برای آموزش مخالفان مسلح خبر دادند. کشورهای غربی همواره این اخبار را تکذیب کرده‌اند اما به‌نظر می‌رسد در پس پرده کارهای دیگری در حال انجام است.
جالب آنکه ایالات متحده همچنین با کردهای سوریه تماس گرفته تا دریابد آیا آنها می‌توانند جبهه دیگری در شرق این کشور علیه بشار اسد بگشایند؟ درحالی‌که کردها خود دچار چنددستگی‌اند. واقعیت این است که بحران سوریه- اگر آن را جنگ داخلی نخوانیم- موجب تقویت نیروهای گریز از مرکز در این کشور شده است. حتی اگر دولت سوریه بتواند مدتی نیز دوام بیاورد، نمی‌توان تصور کردکه سوریه دوباره حکومت مقتدری داشته باشد. کردها دیگر به شرایط یک سال پیش برنخواهند گشت و حتی علوی‌ها، مسیحیان و دروزی‌ها ممکن است به این نتیجه برسند که در یک سوریه متحد دیگر احساس امنیت نخواهند کرد.
ما پیش از این، در پشت صحنه‌ای قرار‌گرفته‌ایم که در آن سوریه می‌تواند کشتی در حال غرق شدن خود را دوباره از گل درآورد. تحولات همه علیه او رخ می‌دهند. در یک سو، روسیه که به همراه ایران حامی اصلی دمشق محسوب می‌شود، باید تعیین کند آیا خواهان جنگی نیابتی با ایالات متحده، اروپا و کشورهای عرب سنی است یا ترجیح می‌دهد کار دشوارتر اما به لحاظ سیاسی پرسودتر هدایت انتقال قدرت و تغییر حکومت در دمشق را پی بگیرد؟ روس‌ها مدعی‌اند با اسد عقد اخوت نبسته‌اند. اگر چنین باشد، شاید به زودی شاهد تغییر موضع روسیه باشیم.
[طی ماه‌های اخیر بشار اسد اصلاحاتی را به شکلی مرحله‌ای در پیش گرفته که اوج آن برگزاری انتخابات اخیر مجلس در این کشور بود. مخالفان اما کوچک‌ترین رضایتی از این تحولات نشان نداده‌اند و حتی گفته‌اند در بهترین شرایط انتخابات در سوریه یک بازی ساختگی است. با این حال روس‌ها این اقدامات اسد را برای خنثی کردن دشمنی با حکومت دمشق لازم می‌دیدند. به هر حال به‌نظر می‌رسد روند تحولات در سوریه همچنان به سمت نظامی‌شدن است و شاید بازیگران جدیدی وارد این بازی منطقه‌ای شوند.
Real Clear World
