البته خبرگزاری فارس براساس این رقم و استدلالاتی که درباره آن توضیح نداده است دیروز به خبر خانه کتاب یک جمله اضافه کرد و از رشد 20درصدی قیمت کل کتابها نسبت به سال گذشته خبر داد. بههرحال اطلاعات مؤسسه خانه کتاب نشان میدهد در دوماه نخست سالجاری 8170 کتاب منتشر شده که نسبت به سال قبل، چهار درصد رشد داشته است. این چهار درصد البته بر قیمت کل کتابها تأثیر خواهد گذاشت. ضمن اینکه برای محاسبه افزایش یا کاهش قیمت کتاب، لازم است علاوه بر تعداد کل عناوین و شمارگان، تعداد صفحات کل کتابها را نیز بدانیم، چراکه قیمت، تابعی است از تعداد صفحات!واقعیت این است که براساس آنچه در بازار کتاب میتوان مشاهده کرد، افزایش قیمت کتاب، همچنان نسبت به سایر کالاها، کمتر است.
در حال حاضر قیمت کتاب در بازار آزاد کتاب ایران چیزی حدود صفحهای 30 تومان است؛ یعنی قیمت پشت جلد یک کتاب 300صفحهای حدود 9هزار تومان یعنی کمی بیش از پنج دلار خواهد بود. این کتاب البته اگر در اروپا منتشر شود، چیزی حدود 25 تا 30 دلار (15-20 یورو) قیمت دارد؛ یعنی قیمت کتاب در اروپا دستکم پنج برابر قیمت آن در ایران است. اما این محاسبه را همچنان میتوان ادامه داد. مثلا میتوان حساب کرد که پنج دلار چند درصد حقوق قشر متوسط در ایران است و 25دلار چند درصد قشر متوسط جایی مثل فرانسه یا آلمان. در این صورت بد نیست بدانیم که حقوق یک کارمند متوسط در اروپا چیزی حدود چهارهزار یورو است با پایه حقوق 2400یورو.
بهعبارت دیگر حقوق معمول طبقه کتابخوان جامعه اروپایی چیزی حدود10میلیون تومان است! حالا اگر یک کتاب را 50هزار تومان هم حساب کنیم (که نیست)، یعنی200 برابر قیمت کتاب اما در ایران، حقوق متوسط 500-600هزار تومانی، یعنی چیزی حدود 60برابر قیمت همان کتاب با رقم 9هزار تومان. بنابراین اگر این حرف کاملا صحت داشته باشد که قیمت کتاب در ایران بسیار ارزان و چیزی حدود یکپنجم آن در مقایسه با کشورهای توسعهیافته است با توجه به قدرت خرید قشر متوسط جامعه شهری، یک ایرانی معمولی، برای خرید یک کتاب300صفحهای، لازم است چیزی حدود یکشصتم حقوق خود را پرداخت کند. اما در آمار خانه کتاب اطلاعات دیگری هم هست. از جمله اینکه ادبیات، رتبه چهارم بیشترین تعداد انتشار را بهخود اختصاص داده است.
البته خانه کتاب در این باره مقایسهای با سال گذشته و سالهای قبل نکرده اما ادبیات پیش از این معمولا در رتبه نخست یا دوم (بعد از دین) قرار داشت. حالا بههرحال رتبهبندی حوزههای مختلف در ماههای فروردین و اردیبهشت امسال اینطور بوده است: علوم عملی (1358 عنوان)، دین (1314 عنوان)، کودک و نوجوان (1243 عنوان)، ادبیات (1046 عنوان)، علوم اجتماعی(902 عنوان) و آموزشی و کمک درسی (561 عنوان). براساس این گزارش، بیشترین افزایش نسبت به سال گذشته در حوزههای کمک درسی 52 درصد، علوم اجتماعی 21 درصد و علوم طبیعی و ریاضیات 13 درصد بوده است. همچنین شمارگان کل کتابهای منتشر شده در دوماه نخست 22/635/340 نسخه بوده است که تنها یک درصد افزایش را نسبت به مدت مشابه در سال گذشته نشان میدهد.
در سال 1391 بیشترین شمارگان با 5/442/200 نسخه به موضوع کودک و نوجوان و پس از آن کتابهای دین با 4/699/300 نسخه اختصاص دارد و موضوعهای علوم عملی با 2/656/130 نسخه، علوم اجتماعی با 2/020/550 نسخه، موضوع کمک درسی با 1/959/600 نسخه و ادبیات با 1/653/800 در مراحل بعدی قرار دارند. بررسی آمارهای نشر کتابهای تالیفی و ترجمه و چاپ اول و دوم نشان میدهد که کتابهای تألیفی هشت درصد افزایش و کتابهای ترجمه شده هشت درصد کاهش داشته است. کتابهای چاپ اول 15درصد افزایش رشد و کتابهای چاپ مجدد نیز هفت درصد کاهش رشد داشته است. براساس این گزارش، طی دوماه نخست سال 1391تعداد 1747 ناشر در انتشار کتابها مشارکت داشتهاند و در همین دوره زمانی 96 عنوان کتاب بیش از یکبار به چاپ رسیدهاند.