«بچه من فقط به اندازه مصرف یک هفته‌اش شیرخشک دارد و اگر تا یک هفته دیگر باز هم شیر پیدا نشود، واقعا نمی‌دانم باید چه چیزی به این بچه بدهم تا سیر شود.»
این را مادر رونیا می‌گوید. دختربچه 2 سالهای که به خاطر شرایط خاص و آلرژی شدیدش نمی‌تواند هیچ چیزی به‌جز گوشت مرغ ارگانیک و شیرخشک نئوکیت بخورد.
نایاب شدن مجدد نئوکیت البته فقط مشکل این مادر نیست. خانواده‌های زیادی هستند که کودکان شیرخوارشان با این شیرخشک زندگی می‌کنند و در یک ماه گذشته در مراجعه به داروخانه‌های خاصی که باید این نوع از شیرخشک را با نسخه پزشک در اختیار مصرف‌کننده‌ها قرار دهند، تنها با یک جواب رو‌به‌رو می‌شوند: نداریم.
داروخانه‌های مرکز طبی اطفال، هلال احمر، 13 آبان و 29 فروردین تنها داروخانه‌هایی هستند که این شیر خشک را در اختیار خانواده‌ها قرار می‌دهند. مسوول فروش یکی از این داروخانه‌ها در پاسخ به همشهری آنلاین در مورد موجود نبودن این نوع شیرخشک ابتدا می‌گوید: «چند روزی هست که نداریم و من دقیق نمی‌دانم چند روز است.» وی وقتی با اصرار ما برای پاسخگویی دقیق‌تر مواجه می‌شود، این‌چنین جواب می‌دهد: «حدود یک ماه است که نئوکیت نداریم. ما فقط مسوول فروش هستیم. وقتی برایمان نمی‌آورند من از کجا بیاورم و بفروشم؟»
مسوول انبار یکی دیگر از این داروخانه‌ها هم به همشهری آنلاین می‌گوید: «در مورد این شیرخشک معمولا مشکل داریم. الان چند وقت است که هر روز با توزیع‌کننده تماس می‌گیریم. آن‌ها خودشان می‌دانند مشکل وجود دارد. آخرین بار حدود 5 روز پیش 8 قوطی شیر برای ما آوردند که در کمتر از نیم ساعت فروخته شد.»
مادر کودک یک ساله دیگری در مورد مشکلاتی که گاه‌به‌گاه برای تهیه شیر خشک فرزندش دارد می‌گوید: « وقتی کودکم 4ماهه بود هم نئوکیت نایاب شده بود. در آن زمان ما مجبور شدیم از طریق یکی از اقوام که در خارج از ایران بود چند قوطی شیر برای بچه بگیریم. اما هر قوطی شیر برای ما 70هزار تومان تمام شد. حالا هم از اواسط اردیبهشت من مرتب با شرکت توزیع‌کننده تماس می‌گیریم و هربار می‌گویند تا هفته آینده شیر خشک می‌رسد.»
حساسیت به پروتئین گاوی
حساسیت غذایی واکنش ایمنی بدن به پروتئین‌های مواد غذایی است که وارد بدن می‌شوند.
از آنجایی‌که شیر اولین ماده غذایی است که کودکان مصرف می‌کنند، شایع‌ترین و زودرس‌ترین پروتئینی که در کودکان ایجاد حساسیت غذایی می‌کند، پروتئین شیر گاو است.
دکتر لیدا عطارد، فوق تخصص آسم و آلرژی کودکان در مورد علائم این حساسیت به همشهری آنلاین می‌گوید: حساسیت به پروتئین گاوی علائم وسیعی دارد. اما بی‌قراری، خواب نامنظم، دل‌درد شدید، استفراغ مکرر، اسهالی که کنترل نمی‌شود و اگزمای پوستی از علائم این مشکل هستند.
رنگ پریدگی و کمبود آهنی که به درمان جواب نمی‌دهد، خس‌خس سینه، وزن نگرفتن نوزاد و همچنین مشاهده رگه‌های خون در مدفوع از دیگر علائم حساسیت به پروتئین گاوی است.
آمارهای جهانی حاکی از آن است که حدود 6 تا 8 درصد نوزادانی که متولد می‌شوند حساسیت غذایی دارند و از این میان 4 درصد به پروتئین گاوی حساسند. در ایران هرچند آماری از این کودکان وجود ندارد، اما به نظر می‌رسد در سالهای اخیر تعداد کودکان مبتلا به شدت رو به افزایش است.
دکتر عطارد در این زمینه می‌گوید: این افزایش فقط در ایران نیست و در همه دنیا به همین صورت است. تغییر سبک زندگی یکی از دلایل واکنش‌های آلرژیک است. هرچه زندگی صنعتی‌تر می‌شود و سطح بهداشت بالاتر می‌رود، با واکسیناسیون بیماری‌های عفونی به خوبی کنترل می‌شوند، اما در عوض میزان آلرژی شیوع بیشتری دارد.
سزارین‌های بدون دلیل مورد دیگری است که این متخصص در مورد شیوع آلرژی کودکان به آن اشاره می‌کند: در زایمان طبیعی که زایمان از طریق کانال زایمان انجام می‌شود، نوزاد با میکروب‌های این کانال تماس پیدا می‌کند و سیستم ایمنی خیلی زود به سمت ایمنی سلولی پیش می‌رود، اما در سزارین بچه از یک محیط کاملا استریل وارد دنیا می‌شود، بنابراین تظاهرات آلرژیک شدید دارد. اولین تظاهر آلرژی در سنین پایین هم حساسیت غذایی و پوستی شیرخواران است.
به گفته این متخصص، معمولا مشکل این کودکان گذراست و تا 3 سالگی و یا حداکثر 5 سالگی برطرف می‌شود. اما گروه کمی هم هستند که تا بزرگسالی با این حساسیت دست به گریبانند.
مشکلی به نام شیرخشک
در میان کودکانی که به پروتئین گاوی حساسیت دارند، آن‌هایی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند وضعیت بهتری دارند. البته مشروط به این‌که مادر تحمل رعایت رژیم غذایی سخت و سنگین عاری از هرگونه گوشت گاو و لبنیات را داشته باشد. این مادران همچنین نباید هیچ ماده غذایی دیگری که در آن از محصولات لبنی گاوی و یا موادی چون تخم‌مرغ و دیگر آلرژن‌ها استفاده شده باشد مصرف کنند. موادی چون کیک، بیسکوئیت، شکلات، سس و ... همه در لیست ممنوعه هستند چون از طریق شیر مادر بر کودک تاثیر می‌گذراند.
اما شاید کودکانی که از شیر خشک تغذیه می‌کنند وضعیت بدتری داشته باشند: «این گروه از کودکان نمی‌توانند شیرخشک‌های معمولی را استفاده کنند. اولین تجویز ما شیر خشک سویاست که البته حدود 50 درصد از کودکانی که به پروتئین گاوی حساسیت دارند به شیر خشک سویا هم واکنش نشان می‌دهند. برای این گروه شیرخشک‌هایی که پروتئین هیدرولیزه دارند مانند شیر نوترامیژن تجویز می‌کنیم.»
دکتر عطارد با بیان این مطلب، ادامه می‌دهد: اما برای درصدی از بچه‌ها که حتی با نوترامیژن هم مشکلشان حل نمی‌شود، باید از نئوکیت استفاده شود.
یک هفته صبر کنید
نئوکیت (neocate) در واقع ترکیب چند نوع اسید آمینه است و نه شیر خشک. این محصول قیمت بالایی دارد اما با یارانه‌ای که به آن تعلق می‌گیرد، هر قوطی آن با قیمت 3هزار تومان در اختیار خانواده‌ها قرار می‌گیرد. اما کمبود گاه‌به‌گاه آن باعث دردسر فراوان برای کودک و خانواده‌اش می‌شود.
کمبودی که خانواده‌ها تاکید می‌کنند تکرار می‌شود و دکتر رضویان مدیر شرکت شفایاب گستر، واردکننده انحصاری این شیر خشک، در مورد آن به همشهری آنلاین می‌گوید: «سالانه 80هزار قوطی شیرخشک نوترامیژن وارد کشور می‌شود که هلال احمر واردکننده این نوع شیر خشک است. شرکت ما هم سالانه 15هزار قوطی نئوکیت وارد بازار می‌کند. کمبود مقطعی نئوکیت هنگامی به وجود می‌آید که به هردلیل نوترامیژن وارد نمی‌شود یا تعدادش کم می‌شود و در آن زمان همه به سمت مصرف نئوکیت می‌آیند.»
البته مشکلی که در یک ماه اخیر به وجود آمده دلیل دیگری دارد: مشکل LC یا گشایش اعتبار. مشکلی که رضویان در مورد آن می‌گوید: الان بانک‌های دولتی که در این زمینه نمی‌توانند کار کنند و همه فشار کار بر روی چند بانک خصوصی است که همه وارد‌کننده‌ها باید کارشان را از طریق همین چند بانک و یک بانک در ترکیه انجام دهند و این مساله کارها را به شدت کند کرده است.
به گفته وی، هرچند اقلام دارویی و مثلا همین شیرخشک‌ها مشمول تحریم نیستند، اما تحریم باعث شده نقل و انتقال پول به راحتی صورت نگیرد و واردات این اقلام با مشکلاتی از این دست مواجه شود.
البته رضویان اظهار امیدواری می‌کند که تا یک هفته دیگر نئوکیت در دسترس کودکان ایرانی قرار گیرد: ما به هر ترتیب مشکل LC را حل کردیم و الان فقط منتظر مجوز وزارت بهداشت هستیم تا شیرها را از گمرک ترخیص کنیم و تا هفته آینده نئوکیت توزیع می‌شود.
سرخیل، کارشناس اداره مکمل معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت هم در گفتگو با همشهری آنلاین این موضوع را تایید می‌کند: مدارک شرکت واردکننده امروز به دست ما رسیده تا مجوز ترخیص کالا از گمرک را صادر کنیم.
با این اوصاف به نظر می‌رسد تا هفته آینده مشکل این کودکان و خانواده آن‌ها حل شود، اما شاید با مدیریت بهتر مساله، داشتن آمار دقیق از کودکانی که مجبور به مصرف این فرآورده هستند و برآورد دقیق از میزان مصرف و ... در آینده کار به جایی نرسد که مادری بگوید: «اگر تا هفته دیگر شیر نرسد من چگونه کودکم را سیر کنم؟»
