برتری آمریکا در صنعت خودروسازی جهان اگرچه برای یک قرن دوام یافت اما اکنون مدتی است که به پایان رسیده است. نخست در سال 2006، ژاپن از منظر تولید خودرو آمریکا را پشت سر گذاشت و تنها کمی پس از آن یعنی در سال 2009، چین با تولید 13/8 میلیون خودرو در یک سال، جایگاه نخست این صنعت را بهخود اختصاص داد، جایگاهی که از آن زمان تاکنون نیز در اختیار چین باقی مانده است. حتی اگر از دست رفتن جایگاه برتر آمریکا در صنعت خودروسازی بخشی از برنامه این کشور برای تغییر ساختار تولید خود از کالاهای صنعتی به کالاهای با تکنولوژی بالا باشد اما بازهم خللی در این حقیقت ایجاد نمیشود که اقتصادهای نوظهور مانند چین، هند، برزیل و همچنین کشورهای اروپای شرقی گامهای مؤثری در توسعه صنعت خودروسازی خود برداشتهاند و پای در مسیری نهادهاند که پیشتر کشورهایی مانند ژاپن و کرهجنوبی آن را طی کردهاند. بهخصوص اینکه طبق برآوردها، تا سال 2014چهار کشور برزیل، روسیه، چین و هند یک سوم تقاضای خودروی جهان را بهخود اختصاص خواهند داد.
پروتون - مالزی
شرکت خودروسازی پروتون در سال 1983یعنی در دوران نخستوزیری ماهاتیر محمد در مالزی تاسیس شد و تا سال 1993، تنها خودروسازی این کشور محسوب میشد. نخستین محصول شرکت در سال 1985و با همکاری شرکت ژاپنی میتسوبیشی به بازار عرضه شد. در ابتدا تمامی اجزای خودرو توسط شرکت میتسوبیشی ساخته میشد اما به مرور زمان، تولیدکنندگان داخلی توان تولید قطعات مختلف خودروهای شرکت پروتون را بهدستآوردند تا جایی که امروز دیگر همکاری میتسوبیشی با پروتون بهطور کامل قطع شده است. محصولات شرکت پروتون در دیگر کشورها نیز مشتری دارد بهطوری که خودروهای این شرکت به کشورهای انگلستان، آفریقای جنوبی و استرالیا صادر میشود و همچنین طی سالهای گذشته نیز پروتون برنامههای بازاریابی گستردهای را در منطقه خاورمیانه بهکار گرفته است. در همین حال شرکت پروتون مجبور است در بازارهای داخلی نیز با رقیب سرسختی به نام پرودوا به رقابت بپردازد.
البته پروتون بخشی از توسعه خود را مدیون حمایتهای دولتی است؛ چرا که در سال 1985، یعنی زمانی که نخستین محصول این شرکت وارد بازار شد بهای آن 20درصد کمتر از نمونههای مشابه خارجی بود که عامل اصلی این اختلاف قیمت به سیاستهای مالیاتی دولت برای رقبای خارجی پروتون مربوط میشد. البته چنین حمایتهایی با انتقاد کشورهای منطقه شرق آسیا مواجه شد. منتقدان داخلی چنین حمایتهایی نیز معتقدند که عملکرد دولت در حمایت از شرکت پروتون باعث شد تا این شرکت برای سالها انگیزهای جهت استفاده از طراحی مدرنتر و همچنین نصب امکاناتی مانند کیسه هوا و سیستم ترمز ضدقفل روی نمونههای داخلی خود را نداشته باشد. اکنون نزدیک به 12هزار نفر در شرکت پروتون مشغول بهکار هستند و درآمد سالانه شرکت نیز نزدیک به سهمیلیارد دلار است.
تاتا موتورز - هند
شرکت هندی تاتا موتورز بزرگترین شرکت خودروسازی آسیای جنوبی محسوب میشود که محصولات آن از خودروهای سواری تا خودروهای سنگین را در بر میگیرد. البته آنچه باعث شهرت این شرکت هندی در سطح جهان شده، درآمد بالا و وسعت شرکت نیست بلکه تولید خودروی تاتا نانو است که ارزانترین خودروی جهان محسوب میشود. اگرچه شرکت تاتا در سال 1945تاسیس شده اما فعالیت اصلی آن شامل تولید وسایل نقلیه سنگین و نیمه سنگین میشد تا اینکه مسئولان شرکت تصمیم گرفتند وارد بازار خودروهای خانوادگی شوند. در همین راستا در دهه 1990نخستین خودروی سواری شرکت وارد بازار شد و پس از آن روند رو به رشد حضور تاتا موتورز در بازار خودرو ادامه یافت. شرکت تاتا نهتنها در میان 20تولیدکننده بزرگ وسایل نقلیه جهان جای گرفته بلکه طبق برآورد مؤسسه فورچن، سیصد و چهاردهمین شرکت بزرگ جهان در سال 2012نیز بهحساب میآید. مشهورترین محصول تاتا، خودروی چهار در تاتا نانو است که تنها سه متر طول دارد و با 2000دلار قیمت، ارزانترین خودروی جهان محسوب میشود. شرکت تاتا نزدیک به 60هزار کارمند دارد و درآمد آن برای سال 2012میلادی بیشاز 34میلیارددلار تخمین زده شده است.
SAIC- چین
شرکت SAIC (شرکت صنعت خودروسازی شانگهای) که دفتر مرکزی آن در شانگهای چین قرار دارد یکی از چهار خودروساز بزرگ چین محسوب میشود. این شرکت در سال 2011با تولید 3/46میلیون دستگاه وسیله نقلیه، بیشترین تولید را در میان تولیدکنندگان وسایل نقلیه در چین بهخود اختصاص داد. ریشه این شرکت به دهه 1940، یعنی نخستین سالهای شکلگیری صنعت خودروسازی در چین بازمیگردد. شرکت SAIC در دوران حیات خود با چندین شرکت خودروسازی خارجی مانند فولکس واگن آلمانی، جنرال موتورز آمریکایی و ام جی بریتانیایی همکاری کرده است. در واقع این شرکت رشد و توسعه خود را مدیون همکاری با شرکتهای خارجی است؛ چرا که شرکت SAIC در دهه 1970تنها یک خودروساز کوچک در شانگهای بهحساب میآمد اما همکاری این شرکت در اواسط دهه 1980با شرکت فولکس واگن باعث شد با بهره گرفتن از تکنولوژی مدرن، توانایی رقابت با دیگر تولیدکنندگان چینی را بهدست بیاورد. در ابتدا بیشتر اجزای مهم محصولات این شرکت در خارج تولید میشد بهطوری که در سال 1987، تنها تایرها، رادیو و آنتن یکی از محصولات شرکت SAIC که در سانتانا فولکسواگن نام داشت، در چین تولید میشدند. آخرین دادههای موجود نشان میدهد که شرکت SAIC بیش از 100هزار کارمند دارد و درآمد سالانه آن نیز نزدیک به 35میلیارد دلار است.
کیا موتورز - کرهجنوبی
شرکت کیا موتورز در سال 1944تاسیس شد. البته شرکت کیا در آن زمان ارتباطی با صنعت خودرو نداشت بلکه محصولات آن را قطعات فلزی و برخی از اجزای دوچرخه تشکیل میدادند. سال 1951برای شرکت کیا جهش بزرگی محسوب میشد چرا که این شرکت از آن سال به بعد شروع به تولید دوچرخه کرد. روند روبه رشد شرکت تا جایی ادامه یافت که توانست بعدها محصولات دیگری مانند موتورسیکلت (سال 1957)، کامیون (سال 1962) و بالاخره خودروی سواری (سال 1974) را تولید کند. در دهه 1980، حمایتهای دولتی و همچنین همکاری با خودروسازان خارجی مانند شرکت فورد باعث شد تا شرکت کیا بیش ازپیش توسعه یابد اما اواخر دهه 1990برای شرکت کیا چندان خوشایند نبود؛ چرا که بحران مالی شرق آسیا آسیب زیادی به آن وارد ساخت تاجایی که شرکت در سال 1997، اعلام ورشکستگی کرد البته در این زمان، دیگر خودروساز کرهای یعنی شرکت هیوندای، با خرید 51درصد سهام کیا موتورز، آن را از سقوط نجات داد. در سال 2011، درآمد شرکت کیاموتورز که بیش از 40هزار کارمند دارد به 37/9میلیارددلار رسید.
بزرگ ترین کشورهای تولیدکننده وسایل نقلیه
رتبه | کشور | تیراژ تولید سالانه |
1 | چین | 18/4 میلیون |
2 | آمریکا | 8/6 میلیون |
3 | ژاپن | 8/3 میلیون |
4 | آلمان | 6/3 میلیون |
5 | کره جنوبی | 4/6 میلیون |
6 | هند | 3/9 میلیون |
7 | برزیل | 3/4 میلیون |
8 | مکزیک | 2/6 میلیون |
9 | اسپانیا | 2/3 میلیون |
10 | فرانسه | 2/2 میلیون |
11 | کانادا | 2/1 میلیون |
12 | روسیه | 1/9 میلیون |
13 | ایران | 1/6 میلیون |
14 | تایلند | 1/4 میلیون |
15 | انگلستان | 1/4 میلیون |
بزرگ ترین شرکت های تولیدکننده وسایل نقلیه
رتبه | شرکت تولیدکننده |
تیراژ تولید سالانه |
1 | تویوتا | 8/5 میلیون |
2 | جنرال موتورز | 8/4 میلیون |
3 | فولکس واگن | 7/3 میلیون |
4 | هیوندای | 5/7 میلیون |
5 | فورد | 4/9 میلیون |
6 | نیسان | 3/9 میلیون |
7 | هوندا | 3/6 میلیون |
8 | پس اس ا | 3/6 میلیون |
9 | سوزوکی | 2/8 میلیون |
10 | رنو | 2/7 میلیون |
11 | فیات | 2/4 میلیون |
12 | دیاملر | 1/9 میلیون |
13 | کرایسلر | 1/5 میلیون |
14 | بی ام و | 1/4 میلیون |
15 | مزدا | 1/3 میلیون |