بسیاری از ما ممکن است آثاری را خلق کنیم که در فضای مجازی آن را با دیگران به اشتراک میگذاریم و تمایل داریم مالکیت معنوی و شخصی آن را برای خود محفوظ نگه داریم.
به همین دلیل است که اجرای این قانون باید دلمغشولی عموم مردم و رعایت آن برایشان مهم باشد. اگر استفاده کردن از 1000واژه از یک اثر یا کتاب از دیدگاه قانون کپی رایت منصفانه و عادلانه است، ما شاهدیم که فردی این قانون را نقض میکند و 1050واژه را مورد استفاده قرار میدهد. خب، این منصفانه نیست و شامل پرداخت هزینه برای کسب مجوز استفاده از 50 واژه اضافی میشود؛ این مسئلهای است که باید عموم مردم به آن توجه داشته باشند و نسبت به آن احساس مسئولیت کنند و آن را وظیفه خود بدانند. البته نظارتی در این زمینه نیز باید صورت گیرد و با افرادی که این قانون را نقض میکنند برخورد شود.
اما مهمتر از همه این نکته است که هر شهروند ضرورت رعایت این قانون را بهطور مداوم بهخود یادآوری کند. البته اجرای این طرح با توجه به رشد فناوری دیجیتال در جهان کمی مشکل است. شاید قوانین کپیرایت امروز نتواند به خوبی، آثار منتشر شده در فضای مجازی یا آثار تولید شده در دنیای الکترونیک و دیجیتال را تحت پوشش قرار دهد. شاید به اعمال تغییرات اساسی در قوانین کپیرایت و حتی تصویب قانونی جدید برای آثار منتشر شده در حوزه فناوریهای جدید نیاز باشد؛ همانطور که بسیاری از کارشناسان و متخصصان در این زمینه به اتفاقنظر نیز رسیدهاند.
با وجود این من معتقدم اگر ما بهعنوان یک کاربر فضای مجازی بتوانیم تشخیصی قائل شویم بین استفاده شخصی و استفاده تجاری از یک اثر، در آن صورت شاید بتوانیم تا حدی برای اجرایی شدن حداقلهای این قانون در میان عموم مردم امیدوار باشیم.گاهی ممکن است یک بخش از مقاله یا یک یادداشت علمی بلند را ما کپی کنیم و در اختیار یک یا چند دانشجو قرار دهیم تا آنها بدون نیاز به کتابخانه یا بدون نیاز به مرجع اصلی مطالب، بتوانند آن مقالات را مرور کنند و سطح دانش خود را بالا ببرند. ما باید بین این موقعیت و شرایطی که فردی بخشی از کتاب یا مقاله نویسندهای را کپی میکند تا از آن برای نگارش و پیش بردن اثر خودش استفاده کند، تفاوت قائل شویم. اولی برای استفاده شخصی و دومی برای استفاده تجاری این کار را انجام داده است و تکلیفی که برای این دو وجود دارد متفاوت است. شاید این مسئله شروع خوبی برای فرهنگسازی اجرای قانون کپی رایت به شکل جدیتر میان عموم مردم، ناشران و نویسندگان باشد که البته همراهی و همکاری آنها در این زمینه بسیار لازم و ضروری بهنظر میرسد.
* مدرس کرسی حقوق در دانشگاه گرجستان