ثبت جهانی این اثر تاریخی کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو در حالی صورت گرفته است که به گفته مدیرکل پیشین میراث فرهنگی استان اصفهان درصورتی که همین امروز فعالیت مرمت مسجد جامع اصفهان شروع شود 50سال زمان نیاز است تا مرمت این اثر تاریخی کامل شود.
اسفندیار حیدری‌پور این خبر را در نشست مفاخر جهانی معماری ایران در موزه امام علی(ع) اعلام کرد و گفت که مسجد تاریخی اصفهان در دوره‌های مختلف تاریخی گذشته کاربری‌های متفاوتی داشته و در همین دوره نیز تصرف‌های مختلفی در نقاطی از این اثر صورت گرفته که نیازمند آزادسازی است.
قدیمی‌ترین بنای مذهبی در ایران
مسجد جمعه یا مسجد جامع اصفهان از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین ابنیه مذهبی ایران است. کاوش‌های باستان‌شناسی صورت گرفته در این بنای تاریخی نشان می‌دهد که این مسجد پیش از تسلط اعراب بر ایران یکی از نقاط مهم مذهبی شهر اصفهان در دوران باستان بوده است.
باستان شناس‌ها همچنین با کشف یک پایه ستون با تزیینات دوره ساسانی در منطقه شمالی مسجد وجود یک بنای قبل از اسلام در این نقطه از شهر اصفهان را تأیید کرده‌اند. به رغم آنکه درباره تاریخچه تحولات صورت گرفته در مسجد جامع اصفهان اختلاف نظرهایی وجود دارد ولی تخمین زده می‌شود که ساخت مسجد در قرن‌های اولیه هجری و در زمان عباسیان انجام شده است. در قرن سوم هجری نیز براساس گزارش‌ها محراب مسجد تخریب و جهت قبله آن اصلاح شده است.
بخش‌های مختلف مسجد جامع اصفهان که در آخرین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو به فهرست جهانی افزوده شده است، نزدیک به دوهزار سال شکل گرفته و طی این سال‌ها در حال مرمت یا بازسازی بوده است.آخرین بازسازی بخش تخریب شده این مسجد پس از بمباران این بخش توسط هواپیماهای عراقی در دوران جنگ هشت ساله صورت گرفت. درخصوص این بنای تاریخی که اکنون هزاران سال از ایجاد آن می‌گذرد گفته می‌شود که مهم‌ترین طرح‌های توسعه مسجد تاریخی اصفهان در دوران آل بویه و پس از آن در دوران حکومت صفویه بر ایران شکل گرفته است.
150نفر برای تکمیل پرونده ثبت جهانی
اسفندیار حیدری پور رئیس سابق میراث فرهنگی استان اصفهان که دوران کاری سختی را همزمان با موضوع تعدیل برج جهان نما به‌دلیل جلوگیری از خروج میدان نقش جهان اصفهان از فهرست جهانی، همچنین عبور مترو از چهارباغ و از زیر بناهای تاریخی اصفهان پشت سر گذاشته است در سخنان خود در نشست مفاخر جهانی معماری ایران که خبرگزاری ایسنا گزارش آن‌را منتشر کرده است با اشاره به بحث‌هایی که در زمان فرستادن پرونده مسجد جامع عتیق اصفهان به یونسکو وجود داشت، گفت: از زمانی که بحث تهیه این پرونده برای ارسال به یونسکو آغاز شد، دوماه فرصت داشتیم. در آن زمان با توجه به حفاری‌ها و اقداماتی که شهرداری اصفهان در محدوده میدان عتیق انجام داده بود، مشکلات زیادی وجود داشت. با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور در مدت دوماه گروهی حدود 150نفره، کار خود را در مسجدجامع اصفهان آغاز کردند. 50نفر از این گروه در حوزه نرم‌افزاری، تهیه پرونده و نقشه کار می‌کردند و 100نفر دیگر در بحث مرمت مسجد اقدامات لازم را انجام می‌دادند. این تعداد در‌ماه اول فقط موفق شدند مسجد را تمیز کنند و در نهایت، با پایان یافتن کار مرمت، تکمیل پرونده انجام شد.
اهمیت بناهای تاریخی حریم مسجد عتیق
حیدری‌پور درباره تخریب‌های انجام‌شده در محدوده مسجد جامع اصفهان نیز گفت: بناهای موجود در گذر هارونیه پشت مسجدجامع اصفهان همگی خانه‌های ارزشمند و باقیمانده از دوره‌های مختلف تاریخی ازجمله صفوی یا حتی پیش از آن بودند ولی اکنون باید ببینیم این بناها چقدر ارزش داشتند که تخریب شدند.
وی ادامه داد: وقتی کارشناسان یونسکو برای بررسی محدوده مسجدجامع عتیق و میدان عتیق به اصفهان آمدند، از مسجد جامع تا مسجد حضرت علی(ع) را که در عرصه گذر هارونیه است با پای پیاده دیدن کردند و اکنون معتقدم در عرصه بناهای تاریخی در محدوده مسجدجامع اصفهان حساسیت بیشتری وجود دارد.
در گذر هارونیه نیز یک حمام تاریخی تخریب شد که ارزش زیادی داشت و آن زمان در ردیف آثار شاخص تعریف شده بود. علیرضا قهاری، دبیر انجمن مفاخر معماری ایران نیز در این نشست اعلام کرد: متأسفانه اکنون بیشتر آثار جهانی ایران مانند پاسارگارد به حالت متروکه درآمده‌اند؛ اما خوشبختانه مسجدجامع و میدان نقش جهان اصفهان این ویژگی را ندارند.
