- چرا طرح سلامت با عنوان طرح سنجش عدالت اجرا می‌شود؟ قدری درباره پیشینه این طرح بگویید.
حدود 15سال قبل در سازمان جهانی بهداشت بحثی مطرح شد تحت عنوان عدالت در سلامت. زمانی که ما به آمارهای جهانی رجوع می‌کنیم، متوجه می‌شویم شاخص‌های سلامت در کشورهای مختلف متفاوت است. به‌عنوان مثال درحالی‌که در کشور ژاپن امید به زندگی 84سال است در یک کشور آفریقایی ممکن است امید به زندگی نصف این میزان باشد.
ممکن است در یک کشور پیشرفته از هر 100هزار زایمان پنج زایمان آن ناموفق باشد یا به تعبیری دیگر در هر 100هزار زایمان امکان مرگ پنج نوزاد وجود داشته باشد اما در کشوری مانند افغانستان ممکن است از هر 100هزار زایمان 100نوزاد مرده متولد شوند. این شکاف وسیعی که بین کشورها و همین طور داخل کشورها وجود دارد، باعث ایجاد یک نابرابری در سراسر دنیا شده است. ریشه این نابرابری‌ها در مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیط‌زیست است.
- در طرح سازمان بهداشت جهانی برای ارزشیابی وضعیت سلامت افراد یک اجتماع چه معیارهایی درنظر گرفته شده است؟
سازمان بهداشت جهانی طرحی را ارائه داده که به موجب آن شاخص‌هایی برای مشخص کردن وضعیت اجتماعی سلامت در نظر گرفته می‌شود. بر مبنای این طرح دیگر معیار، واکسن و دارو و امکانات درمانی نیست بلکه مسائل اجتماعی مانند فقر، بیسوادی، تبعیض، حاشیه‌نشینی و بیکاری، تعدادی از شاخص‌های تعیین‌کننده وضعیت اجتماعی سلامت هستند. بنابراین زمانی که قرار باشد ما بی‌عدالتی در سلامت را ارزشیابی کنیم، هم باید سلامت و ملزومات آن را اندازه‌گیری کنیم و هم شاخص‌های تعیین‌کننده وضعیت سلامت را. باید در تحقیقات خود وضعیت سواد، مسکن، درآمد و محیط‌زیست مردم را مدنظر قرار دهیم. به‌طور خلاصه می‌توان گفت که ملاک آن زیرساخت‌هایی هستند که وضعیت سلامت فرد را شکل می‌دهند.
- شهرداری تهران چه اقداماتی را در این زمینه انجام داده است؟
شهرداری تهران از پنج سال قبل با همکاری سازمان بهداشت جهانی اجرای پروژه‌ای تحت عنوان ارزیابی سلامت شهر تهران در مناطق 22گانه این شهر را آغاز کرد. برای اجرای این پروژه کار تحقیقاتی جامعی انجام شد. برهمین مبنا شاخص‌هایی در حوزه‌های مختلف مطرح کردیم. به‌عنوان مثال شاخص‌هایی مانند مرگ‌ومیر و بیماری‌ها و ناتوانی‌ها زیر مجموعه حوزه سلامت محسوب می‌شود.
شاخص‌هایی مانند دسترسی به آب‌آشامیدنی، حمل‌ونقل و آلودگی‌های ناشی از دفع زباله نیز در حوزه زیرساخت‌های شهری تعریف شد. در حوزه اجتماعی سواد، رشد و تکامل، درآمد و موارد دیگر مربوط به این حوزه به‌عنوان شاخص درنظر گرفته شدند. در حوزه حکمرانی نیز مشارکت مردمی در امور شهری و رضایت مردم از شاخص‌هایی بود که برای سنجش وضعیت سلامت تعیین شدند. اطلاعات آماری بر پایه این شاخص‌ها را از مناطق 22گانه شهر تهران گردآوری کردیم. سپس این آمارها در اختیار شورای شهر قرار گرفت و این شورا نیز آمارهای به‌دست آمده از این شاخص‌ها را مبنای سیاستگذاری و تخصیص منابع شهری قرار داد.
- در بعد کشوری چه اقدماتی در حال انجام است؟
پس از انجام پروژه سنجش عدالت از سوی شهرداری، در شورای سیاستگذاری سلامت وزارت بهداشت شاخص‌های عدالت در سلامت را که شامل 52شاخص می‌شد به این شورا ارائه دادیم. این 52شاخص به تصویب شورای‌عالی سلامت و هیأت وزیران رسید. در نتیجه هیأت وزیران تصویب کرد که از سال 1392باید همه شهرستان‌ها آمار این شاخص‌ها را در شهرستان خود مشخص کنند و در شورای توسعه شهرستان خود این شاخص‌ها را مطرح کرده و به بررسی آنها بپردازند. در نهایت با توجه به آمارهای به‌دست آمده در بخش‌هایی که مشکلاتی دیده می‌شود برنامه‌ریزی کنند و جهت کاهش معضلات در شهرستان خود بکوشند.
