وقتی در این بناها دقیق می‌شویم، علاوه بر ریزه‌کاری‌های معماری و مهندسی ساخت آن‌ها، با نمایشگاهی از نقش و نگارهای زیبا و کتیبه‌هایی با خط‌های گوناگون مواجه می‌شویم. برج‌های ایرانی، نشانه‌هایی هستند از هنر و دانش ایرانی که هنوز بعد از حدود هزار سال، در سرزمین زلزله خیزی مثل ایران سر پا مانده‌اند.
در کنار این برج‌ها بنای دیگری نبوده است و به نظر می‌رسد بناهایی منفرد و مستقل بوده‌اند و نه بخشی از یک مجموعه.
معمولا اولین و نخستین بخش یک بنا که به مرور زمان تخریب می‌شود، گنبد آن است. به نظر می‌رسد برج‌ها اول گنبد داشته‌اند که به مرور زمان از بین رفته است.
تنها یک معمار می‌تواند درک کند که ساختن شیارهایی به این دقت و به این بلندی بر روی یک بنا، آن‌هم به این دقت و ظرافت تا چقدر دشوار است.
همه برج‌ها یک زیرزمین هم دارند و همین قضیه باعث شده تصور شود که برج‌ها صرفا محل دفن بوده‌اند. اما نکته این‌جاست که ساختن یک بنای بلند و سنگین، احتیاج به یک پی عمیق دارد و به همین خاطر تا اندازه زیادی گودبرداری و پی‌سازی شده که هر استفاده‌ای از آن می‌توان کرد.
حدود بیست و پنج برج با این مشخصات و ویژگی‌ها در ایران موجود است که هشت تای آن‌ها در این صفحه معرفی شده‌اند.
برج اخنگان
گنبد این برج با آجرهای لعاب‌دار لاجوردی و فیروزه‌ای‌اش در نوع خود بی‌نظیر است. کتیبه‌های روی سنگ قبر داخل برج نشان می‌دهد که آرامگاه گوهرخاتون بوده است.
بدنه برج نیز پر بوده است از نگاره‌های گل‌هایی از کاشی فیروزه‌ای که تقریبا همه‌شان به باد یغما رفته است. این برج کنار روستای اخنجان در ده کیلومتری آرامگاه فردوسی در توس قرار دارد. برج اخنگان از بقیه برج‌ها جوان‌تر است و متعلق به سده نهم هجری است
برج لاجیم
امروز تبدیل به زیارتگاه مردم شده. در بالای بدنه برج، دو ردیف کتیبه دیده می‌شود که کتیبه پایینی به خط ایرانی کوفی و کتیبه بالایی به خط پهلوی است. این برج را در قرن پنج هجری ساخته‌اند و کتیبه‌ها نشان می‌دهند که آن وقت‌ها هنوز خط و زبان پهلوی رایج بوده. از کتیبه‌ها این‌طور برمی‌آید که این‌جا محل دفن یکی از شهریاران زیاری است. با این حال چون کتیبه‌ها درست و کامل خوانده نشده، هنوز این قضیه قطعی نیست. برج لاجیم در شرق پل سفید، در کوهستان‌های بلند مازندران، و بین جنگل‌های انبوه قرار دارد
برج خرقان
وقتی در راه قزوین به همدان به شهر آبگرم می‌رسید، جاده‌ای به سمت غرب می‌رود که پس از حدود بیست کیلومتر، شما را به روستای «حصار ارمنی» می‌رساند. برج خرقان در نزدیکی این محل قرار دارد. برج‌های خرقان، دو تا هستند و هر دویشان در کنار هم و با فاصله بیست و شش سال از هم ساخته شده‌اند.
برج‌های خرقان، موزه آجرکاری ایرانی‌اند و ده‌ها طرح آجرکاری در ساختن‌شان به کار گرفته شده است. گنبد آن‌ها هم دوپوش است. یعنی دو گنبد بر روی هم ساخته شده تا مقاوم‌تر باشند. در زمین‌لرزه چند سال پیش در منطقه آوج و آبگرم، این دو برج آسیب‌های زیادی دیدند
برج طغرل
این برج نزدیک‌ترین برج به تهرانی‌هاست. در قرن ششم ساخته شده و محل آن شهر ری نزدیک گورستان ابن بابویه است. گنبد برج کاملا از بین رفته. سایه‌هایی که روی مقرنس‌های خارجی برج می‌افتد، در ساعت‌های مختلف روز، تصاویر زیبایی می‌سازد و برای کسی که با آن آشنا باشد، در حکم یک ساعت آفتابی بی‌نظیر است
برج کشمار
این برج درست در وسط روستای علی آباد کشمار در غرب شهر کاشمر قرار دارد. خیاره‌های نیم دایرة این برج، شبیه برج رادکان است اما نقش و نگار آن بیشتر است. اطراف این روستا و برج، پر است از باغ‌های انار و مزرعه‌های زیره که اگر به آن‌جا بروید، هرگز بوی خوش زیره و مهربانی مردمان آن‌جا از یادتان نمی‌رود
برج رادکان
این برج در نزدیکی روستایی به همین نام بین مشهد و قوچان واقع است. ساخت برج به سده ششم باز می‌گردد. خیاره‌های فراوان و نیم دایره این برج در نوع خود استثنایی هستند و اگر کمی معماری بدانید، از توانایی‌های سازندگانشان انگشت به دهان می‌مانید. یک برج دیگر هم به اسم رادکان در روستای رادکان در جنوب شهر کردکوی در استان گلستان قرار دارد که برای رسیدن به آن باید دو ساعت در راهی کوهستانی و صعب‌العبور تا 3000 متر از سطح دریا بالا رفت
برج رسکت
این برج هم در فاصله چند کیلومتری شرق برج لاجیم قرار دارد. برای رفتن از لاجیم به رسکت باید از جنگل‌هایی بسیار انبوه و کوره راهی فرعی عبور کرد که بسیار زیبا و بکر است. این برج در دامنه کوهی که چشم‌انداز زیبا و بی‌نظیری دارد، ساخته شده و ازنظر زمان ساخت و کاربرد و همچنین به خاطر کتیبه‌ای دو زبانه، شبیه برج لاجیم است. این کتیبه بر بالای برج دیده می‌شود
برج شبلی
اگر گذارتان به حاشیه شرقی شهر دماوند بیفتد، می‌توانید این برج را ببینید. معروف است که این‌جا آرامگاه شبلی، عارف مشهور ایرانی است. بدنه برج دو لایه دارد که اگر دقت کنید، در بخش‌هایی از عکس که برج تخریب شده، می‌توانید لایه زیری را ببینید. لایه زیری، دیوار اصلی برج است و لایه بیرونی، با تزیینات ساخته شده
