«شما ترکیبی از آن‌چیزی هستید که می‌خورید.» این جمله‌ای است که برای تاکید بر اهمیت خوراک بر روی جسم و روان هر فرد بیان می‌شود.
اما حالا محققان با انجام دو تحقیق مستقل به نتیجه جالب‌تری رسیده‌اند: نه‌تنها موادی که در طول عمر خود مصرف می‌کنیم، بلکه رژیم غذایی پدران و مادران، پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و اجدادمان بر روی ژنتیک ما تاثیرگذار است.
به گزارش لایو‌ساینس و بر اساس همین تحقیقات، رژیم غذایی که امروز ما انتخاب می‌کنیم روی ژنتیک نوه‌هایمان تاثیرگذار خواهد بود. یعنی اگر رژیم غذایی ناسالمی داشته باشیم، نوه‌های ما حتی با وجود تلاش فراوان برای دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم، باز هم با فاکتورهای خطرزای موثر در بروز بیماری‌های ناشی از تغذیه نامناسب مانند دیابت و چاقی مفرط دست به گریبان خواهند شد.
اپی‌ژنتیک
رژیم غذایی ما چه سالم باشد و چه ناسالم، می‌تواند ماهیت مولکول‌های وراثتی DNA را که تعیین‌کننده صفات ژنتیکی‌مان هستند، تغییر دهد و درعین حال این تغییرات وراثتی نیز می‌توانند به نسل‌های آینده منتقل شوند.
این تاثیر سال‌ها در حد گمانه‌زنی بود، اما حالا محققان در دو تحقیق مستقل شیوه‌های این تأثیرگذاری را بررسی کرده‌اند.
اپی ژنتیک (تغییرات در بیان ژن‌ها، تحت تاثیر عوامل خارجی) فرایندی است که محققان برای توضیح این مساله از آن استفاده می‌کنند.
یک گروه از محققان دانشگاه دووک برای بررسی تاثیر تغذیه بر ژنتیک نسل‌های بعد تعدادی جنین کلون‌شده (شبیه‌سازی شده) از یک موش را در بدن موش‌های مختلف قرار دادند. به‌طور معمول جنین شبیه‌سازی شده از یک موجود باید به‌صورت کامل خصوصیات ژنتیک همان موجود را داشته باشد. اما موش‌هایی که به این ترتیب متولد شدند از نظر رنگ، وزن و خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن بر اساس نوع تغذیه مادرانشان متفاوت بودند.
در واقع مواد غذایی یا فقدان مواد غذایی محیط اطراف DNA را به نوعی تغییر می‌دهد که DNA یکسان در این موش‌های شبیه‌سازی شده، بیان مختلفی می‌یابند و پروتئین‌های و سلول‌های مختلفی تولید می‌کنند.
خاطراتی که فراموش نمی‌شوند
گروه دیگری از محققان هلندی هم در پژوهشی به بررسی ارتباط میان تغذیه و تغییر اپی‌ژنتیک در گروهی از حیوانات و همچنین انسان بالغ پرداختند.
نتیجه پژوهش این محققان حاکی از آن است که رژیم غذایی انسان‌های بالغ موجب ایجاد تغییر در تمام سلول‌ها از جمله سلول‌های جنسی اسپرم و تخمک می‌شود و به همین دلیل این تغییرات به نسل بعد منتقل می‌شود.
البته تغییرات ژنتیک در اثر تغذیه بر روی یک نسل پیش از این هم شناخته شده بود. به‌عنوان مثال کودکانی که در زمان قحطی هلند در پایان جنگ جهانی دوم متولد شده بودند، در سال‌های بعدی زندگی خود در معرض بیماری‌های مختلفی مانند بیماری‌های قلبی و همچنین عدم تحمل گلوکز قرار گرفتند.
اما حالا این محققان هلندی در آزمایش‌هایی بر روی یک موش پرخور به نتایج جالبی رسیده‌اند. این موش نر پرخور علائمی از سندروم متابولیک شامل عدم تحمل گلوکز، مقاوت به انسولین و چاقی داشت. محققان برای فرزندان این موش رژیم غذایی سالم و با پرهیز از خوردن زیاد درنظر گرفتند اما علائم سندروم متابولیسم در آن‌ها هم مشاهده شد.
به این ترتیب پژوهشگران مطمئن شده‌اند که تغذیه یک نسل بر روی خصوصیات ژنتیکی نسل‌های بعدی تاثیر می‌گذارد. علت این مساله هنوز برای محققان روشن نشده است: «چگونه این اطلاعات از ژن‌های نسلی به نسل دیگر به یاد آورده می‌شوند؟ ما هنوز پاسخی برای این سوال نداریم.»
محققانی که این تحقیقات را انجام داده‌اند، می‌گویند: وقتی یک نطفه شکل می‌گیرد و تقسیم سلولی آغاز می‌شود، برخلاف جهش ژنی، تمام ورودی‌های اپی‌ژنتیک به محیط DNA باید فراموش شود، درحالی که چنین اتفاقی نمی‌افتد و ما هنوز دلیل این مساله را نمی‌دانیم.
