صفات مهماندوستی و حق‌پذیری اجداد ما باعث شد تا ضمن پذیرایی از خاندان اهل‌بیت(ع) و گاه مبارزه با حکام جور در رکاب آنان تا سر حد شهادت، مزار برادران و خواهران آن امام همام زیارتگاهی بایسته نزد دوستداران اهل‌بیت(ع) در جای‌جای این سرزمین شود. گرچه ضعف اسناد تاریخی استناد نَسَبی برخی از این امامزادگان به حضرت‌ثامن الائمه(ع) را با تردید روبه‌رو می‌کند اما ارادت شیعیان سرزمین پارس به این مردان خدا باعث شده تا بارگاه باصفای هریک از آنان آینه‌ای باشد از آستان ملکوتی حضرتش و جایگاهی برای زیارت و عرض ادب به بارگاه علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع). در این نوشتار سعی شده بقعه و مزار امامزادگانی که در صفحات قبل مورد اشاره قرار نگرفته‌اند به اختصار نمایانده شود.
قم
امامزاده اسماعیل(ع)
بقعه امامزاده اسماعیل در بالای روستای بیدقان در شش‌کیلومتری قم قرار دارد. در این زیارتگاه سه‌تن به اسامی شاهزاده اسماعیل و فرزندش حمزه از نوادگان علی‌بن‌جعفر(ع) و شاهزاده محمد از نوادگان امام موسی‌کاظم(ع) پدر امام رضا(ع) مدفونند.
امامزاده باوره
بنای این امامزاده در مزرعه باوره در فاصله شش‌کیلومتری روستای فردو قرار دارد. این زیارتگاه شامل دوبقعه است که هر یک مدفن دو امامزاده به‌نام‌های شاهزاده محمد و حسین، حلیمه‌خاتون و زینب‌خاتون از نوادگان موسی‌بن جعفر(ع) هستند.
امامزاده حلیمه‌خاتون
یکی دیگر از مکان‌های مذهبی استان قم، آرامگاه حلیمه خاتون یکی از نوادگان موسی‌بن جعفر(ع) است، در روستای لنجرود، در فاصله 12کیلومتری جنوب شهر قم قرار دارد.
شاهزاده ابراهیم
بقعه شاهزاده ابراهیم(ع) نزدیک امامزاده علی‌بن‌جعفر (معروف به در بهشت) قراردارد. این بقعه مدفن یکی از نوادگان امام موسی کاظم(ع) است.
شاه حمزه(ع)
مزار شاه حمزه که آن را متعلق به حمزه یکی از برادران امام رضا(ع) می‌دانند، بنایی متعلق به نیمه‌نخست سده دهم هـ .ق است و نزدیک میدان کهنه شهر قم قرار دارد.
امامزاده شاهزاده جعفرغریب
این آرامگاه که مدفن یکی از نوادگان امام موسی کاظم(ع) است، در شرق شهر قم قرار دارد. در وسط بقعه این زیارتگاه، مرقدی با پوشش کاشی از آثار دوره فتحعلی‌شاه قاجار به‌جای مانده است.
امامزاده سیده معصومه (زینب‌خاتون)
بنای امامزاده سیده معصومه (زینب‌خاتون) که از احفاد (نوادگان) امام موسی‌کاظم(ع)، پدر گرامی امام رضا(ع) است، در دامنه کوهی در شمال‌غربی شهر کهک قرار دارد. هرچند به استناد شواهد باقیمانده، اسکلت اصلی بنا به پیش از دوران صفوی تعلق دارد اما به اعتبار یک قطعه چوب منبت که از صندوق منبت روی قبر باقی مانده کتیبه‌ای با تاریخ 999هـ .ق موجود است.
فارس
امامزاده ابراهیم(ع)
امامزاده ابراهیم(ع) در محله لب‌آب شیراز نزدیک گورستان دارالسلام واقع است. می‌گویند این حضرت یکی از برادران امام رضا(ع) است.
امامزاده سیدامیر‌علی‌بن‌حمزه(ع)
در انتهای خیابان دروازه‌قرآن شیراز مزار حضرت سیدامیر علی‌بن‌حمزه(ع) از نوادگان موسی بن‌جعفر(ع) قرار دارد که دارای صحن و حرم بزرگ و زیبایی است. بنا از دو بخش تشکیل شده است؛ فضایی چلیپایی شکل متشکل از چهار صفه که قسمت اصلی بنا محسوب می‌شود و اتاق‌ها و ایوان‌های کوچکی که قسمت‌های ورودی این بنا هستند.
امامزاده سیدعلاء‌الدین حسین(ع)
مشهور است سیدعلاء‌الدین از فرزندان امام‌هفتم(ع) و برادر دیگر حضرت شاهچراغ و امام رضا(ع) است. بقعه در کوچه مجاور مسجد جمعه شیراز قرار دارد و دارای بنایی مرتفع با گنبدی بلند است. مدخل اصلی در سمت جنوب به‌وسیله صحن کوچکی به خارج راه می‌یابد.
امامزاده حضرت سیدمیرمحمد(ع)
در فاصله 200متری آرامگاه حضرت شاهچراغ(ع)، بنا به قولی مزار برادرش حضرت سیدمیرمحمد قرار دارد. مدخل این بقعه کاشی‌کاری است و درون بقعه از حرم ساده وسیعی تشکیل شده که مرقد مطهر در شاه‌نشین شمالی آن قرار دارد. مسجدی نیز قرینه حرم در سوی دیگر مرقد واقع است. ضریح مرقد دارای خاتم‌کاری‌های زیبای عهد زندیه است و پشت ضریح مرقدِ منسوب به امامزاده ابراهیم(ع) واقع شده است. هر دو ضریح به هم متصل هستند.
استان مرکزی
امامزاده خدیجه خاتون (حشمتیه)
در روستای حشمتیه خدیجه‌خاتون دفن شده و روی مزارش بقعه و ضریح زیبایی قرار دارد. حشمتیه در حدود پنج‌کیلومتری جنوب‌غربی خمین واقع شده است.
امامزاده عبدالله (میشیجان)
در روستای میشیجان بالا در پنج‌کیلومتری شمال خمین بقعه امامزاده عبدالله و یحیی و معصوم قرار دارد. در این روستا نیز مردم نسبت به ساخت بنای جدید روی قبور مطهر اقدام کرده‌اند.
امامزاده‌حسن (طیب‌آباد)
مزار امامزاده حسن در 26کیلومتری جنوب خمین در روستایی به‌نام طیب‌آباد قرار دارد. ایشان از نوادگان امام موسی‌کاظم (ع) است.
امامزاده اسماعیل(یوجان)
یکی دیگر از نوادگان پدری امام‌رضا(ع) امامزاده اسماعیل(یوجان) است. این بقعه در 10کیلومتری شمال خمین و در روستای یوجان قرار دارد. ساختمان این امامزاده از معماری خاصی برخوردار است. این بقعه دارای ایوان بزرگ و فضاهای اصلی به شکل کثیرالاضلاع منتظم و در ورودی به‌عنوان در اصلی است.
امامزاده محمد عابد
آرامگاه امامزاده محمد عابد، معروف به مشهور میقان یکی از معروف‌ترین زیارتگاه‌های استان مرکزی است. این آرامگاه در کنار آبادی میقان در ۱۲کیلومتری اراک واقع شده و از آثار دوره سلجوقی است. گنبد آن طاق رومی دارد و تمامی دیوارهای آن از آجر است و در دوره قاجار مرمت شده است. مجموعه بنای زیارتگاه، تک اتاق‌ها، ایوان‌ها وصحن زیبا و بزرگ آن پذیرای زائرانی است که از نقاط دور و نزدیک به این محل مقدس روی‌‌می‌آورند.
آذربایجان شرقی
بقعه سیدابراهیم
به استناد تاریخ اولاد الاطهار، سیدابراهیم از فرزندان حضرت امام زین‌العابدین(ع) و به استناد برخی کتب علم رجال از برادران امام‌رضا(ع) است.
امامزاده سیدجمال
امامزاده جمال تبریز زیارتگاهی است که در مسجد حاجت واقع شده است. این زیارتگاه مرقد امامزاده موسی معروف به سیدجمال است. آرامگاه زیرگنبد نسبتا بزرگی واقع شده و پا طاق مقرنسی دارد که روی آن صندوق چوبی زیبایی نهاده‌اند.
آذربایجان غربی
بارگاه امامزادگان محمد و ابراهیم10کیلومتری شرق شهر ارومیه در مسیر جاده امامزاده است.
از دیگرنوادگان امام موسی‌کاظم (ع) سید تاج‌الدین است که در شهرستان خوی، دو‌کیلومتری جنوب روستای سیدتاج‌الدین است.
اصفهان
امامزاده شاه خراسان
امامزاده بهاءالدین معروف به شاه‌خراسان در 75کیلومتری جنوب‌غربی شهر اصفهان و در فاصله 25کیلومتری زرین شهر مرکز شهرستان لنجان قراردارد. طبق مدارک و اقوال بزرگان نسب این بزرگوار به پدر امام رضا(ع) می‌رسد.
این امامزاده عظیم‌الشأن در محوطه‌ای با وسعت 11هکتار از موقعیت مکانی و آب‌وهوایی ممتازی برخوردار است. قرار گرفتن این بارگاه بین دو استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری و همچنین واقع شدن آن در جاده اصفهان- خوزستان و آب‌وهوای کوهستانی و معتدل منطقه شرایط ویژه گردشگری و تفریحی را برای این امامزاده به‌وجود آورده است.
امامزاده آقا علی‌عباس
بارگاه امامزادگان آقا علی‌عباس و شاهزاده محمد بنا به اقوال از برادران امام رضا(ع) بوده‌اند. شهادت آن بزرگواران بنا بر آنچه در دست‌نوشته‌ها و تذکره‌های قدیمی ثبت شده اینگونه بوده که پس از مهاجرت امام رضا(ع) از مدینه به توس در سال201ق این دو بزرگوار به همراهی جمعی از سادات هاشمی و محبان اهل‌بیت(ع) از مدینه راهی توس شدند. در حوالی کویر مرکزی ایران افراد این کاروان عظیم به جهاتی متفرق گشتند و هر دسته و گروه به سویی روان شدند؛ عده‌ای به همراه احمد‌بن‌موسی (شاهچراغ) به سمت شیراز و جمعی به ری و حوالی آن و عده‌ای به منطقه کاشان روی آوردند. این بزرگواران با همراهان خود به کاشان وارد شدند و مورد استقبال حاکم وقت قرار گرفتند. پس از شنیدن خبر شهادت امام رضا(ع) قصد عزیمت به وطن کردند چون عباسیان قصد جانشان را داشتند و چون شبانه حرکت کرده بودند مسیر را گم کردند و بدون طعام و آب ماندند و چون صبح شد خود را پشت حصار قلعه باداخشان دیدند که پس از درگیری نابرابر با قوم شقی و پلید پیکر غرقه به خونشان روی خاک گرم و سوزان افتاد و پس از چند روز در محل فعلی هر دو بزرگوار در یک محل دفن شدند.
ایلام
امامزاده سیداکبر(ع) دهلران
زیارتگاه امامزاده سیداکبر در 10کیلومتری دهلران قراردارد. بنا به نقلی وی پسر حضرت امام موسی‌کاظم(ع) است که به همراه حضرت معصومه(ع) به‌منظور دیدار از حضرت امام‌رضا(ع) برادرش از عراق به سوی ایران آمده و در دهلران در اثر بیماری فوت کرده و در این محل مدفون شده است.
خوزستان
امامزاده فضل
وی از فرزندان امام موسی‌بن‌جعفر(ع) است و قبر او در بهبهان مورد احترام مردم بوده و از تقدس خاصی برخوردار است. بقعه آن حدود یک‌هزار‌سال پیش بنا شده است. صحن و سرای این امامزاده در دوران انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی عراق علیه ایران پایگاه جوانان و رزمندگان سلحشور بوده است.
خراسان شمالی
امامزاده سلطان سیدعباس
در جنوب شرق بجنورد، بارگاهی با گنبد فیروزه‌ای رنگی قرار دارد که به معصوم‌زاده شهرت یافته است. این بقعه مدفن امامزاده سلطان سیدعباس است.
مدفن امامزاده ابراهیم
آرامگاه شاهزاده ابراهیم یکی از یادمان‌های مذهبی- تاریخی قرون هفتم و هشتم هجری شهرستان جاجرم است. بنای امامزاده در دامنه شرقی تپه‌ای قرار دارد که دربردارنده لایه‌های استقراری از قرون هفتم و هشتم تا دوره صفوی است.
امامزاده دلاور
در فاصله دو کیلومتری شمال شهر آشخانه، بقعه متبرکی وجود دارد به‌نام امامزاده دلاور یا محمددیباج که بنا به نقل قول‌های موجود از نوادگان امام رضا(ع) بوده است.
آرامگاه امامزاده حمزه بن‌موسی‌الکاظم(ع)
این بنای چهار ایوانی در شش‌کیلومتری شهرستان شیروان و در روستای زیارت واقع شده است که آن را مدفن امامزاده حمزه ذکر کرده‌اند.
خراسان رضوی
امامزادگان یاسر و ناصر
امامزادگان که مشهور است از فرزندان امام موسی کاظم(ع) هستند و با هجرت امام رضا(ع) گروهی از برادران آن حضرت به نقاط گوناگون ایران به‌ویژه خراسان کوچ کردند. بقعه متبرکه امامزادگان در حدود پنج‌کیلومتری از مشهد به سمت طرقبه در سمت چپ جاده با فاصله حدود 400متری از آن منتسب به دو تن از فرزندان امام‌موسی‌بن‌جعفر(ع) است.
امامزاده یحیی بن موسی‌بن‌جعفر(ع)
بنابر اقوال و باور مردم، امامزاده یحیی از فرزندان امام‌هفتم شیعیان امام موسی‌بن‌جعفر(ع) است و به همراه سایر امامزادگان و یاران امام‌رضا(ع) به ایران وارد شده و در درگیری‌های بین ایشان و سپاهیان مأمون در این نقطه به شهادت رسیده‌اند. بقعه متبرکه امامزاده در فاصله 10کیلومتری بعد از قدمگاه رضوی در مسیر مشهد واقع شده است.
امامزاده سیدمرتضی(ع)
مدفن دو امامزاده ابراهیم اصغر ملقب به مرتضی بن‌موسی‌الکاظم(ع) و حمزه‌بن امام موسی‌الکاظم(ع) در شهر«ترشیز قدیم» کاشمر فعلی است. سیدمرتضی در سده دوم هجری به محض اطلاع از شهادت برادر بزرگوارشان حضرت امام رضا(ع) با اندیشه خروج علیه مأمون از بغداد بیرون آمد درحالی‌که هشت‌نفر از برادران و فرزندان آنها و عده‌ای همراه وی بودند و تدریجا سایر یاران نیز از سادات و موالی هم به‌ایشان پیوستند.
در مسیر خراسان میان وی با امیر دست نشانده مأمون جنگی رخ داده و جمع کثیری از موافقان و مخالفان به قتل می‌رسند و این دو برادر به سمت ترشیز پناه آورده و در آنجا به شهادت رسیده و مدفون شدند و قبورشان زیارتگاه عاشقان است.
امامزاده سیدابراهیم اصغر(ع)
این مکان در فاصله پنج‌کیلومتری شمال کاشمر در دامنه کوه‌های معروف به هفت‌شاخ در منطقه‌ای ییلاقی و چشم‌نواز خودنمایی می‌کند و این بقعه منسوب به امامزاده سیدابراهیم اصغر(ع) است.
قزوین
امامزاده حسین(ع)
به روایت رافعی بنای آرامگاه امامزاده حسین(ع) شهر قزوین، مدفن فرزند دو ساله امام رضا(ع) است.
امامزاده کمال(ع)
بنای امامزاده کمال(ع)، به شکل شش‌ضلعی به‌طول 3/90متر است و در حاشیه ضیاء‌آباد شهرستان تاکستان قرار دارد. بنای بقعه شامل سه‌بخش است و دو بخش الحاقی آن کاملا نوساز و فاقد هرگونه ارزش هنری است.
امامزاده ابراهیم
بنای امامزاده ابراهیم در روستای طالقان از توابع شهرستان شفت و در جنوب‌شرقی آن قرار دارد. امامزاده ابراهیم از بـقاع مورد احترام اهالی است و وی را یکی از برادران امام رضا(ع) می‌دانند. این بقعه پلان مربع و ضریح مشبک با سقف گهواره‌ای و چهار ستون در اطراف ضریح دارد.
هرمزگان
امامزاده سیدسلطان محمد (رودان)
امامزاده سیدسلطان محمد از فرزندان موسی‌بن جعفر(ع) است. این زیارتگاه در 42کیلومتری در مسیر جاده رودان به رودخانه واقع شده و به پیر چوگان [در زبان محلی به پیرچاغ] معروف است.
کرمانشاه
امامزاده کوسه هجیج
امامزاده کوسه هجیج 20کیلومتری غرب پاوه، در روستای هجیج و در کنار روخانه سیروان قرار دارد. در سال‌های اخیر بنای این امامزاده به شکل چهارطاقی آجری از سوی اداره اوقاف احداث شده است. در گذشته مقبره این امامزاده بنایی سنگی بود و از برادران امام رضا(ع) است.
کردستان
هاجر خاتون
در کنار این محل زیارتی، مسجدی بزرگ به همین نام برپا شده است. مراسم تاسوعا و عاشورای حسینی با آیینهای ویژه در این محل برگزار می‌شود. زیارتگاه هاجر‌خاتون در خیابان طالقانی سنندج واقع شده است.
امامزاده پیر عمر
بقعه امامزاده عمر‌بن‌الحسین در خیابان امام‌خمینی شهر سنندج واقع شده است و گنبد و بارگاهی دارد. این امامزاده به پیر عمر معروف است. مدرسه علمیهای نیز در جوار این امامزاده وجود دارد. بعضی این امامزاده را پسر امیرالمؤمنین علی(ع) دانسته و بعضی پسر علی‌بن‌الحسین(ع) و برخی برادر امام رضا(ع) می‌دانند. این امامزاده از مشهورترین زیارتگاه‌های کردستان و غرب ایران است.
پایگاه اطلاع‌رسانی امامزادگان
