در همین حال اداره امور مالیاتی کشور از روزنامه‌نگاران و خبرنگاران مالیات بر درآمد می‌گیرد و هم برای مطبوعات مالیات بر ارزش افزوده درآمد حاصل از بخش آگهی‌ها وضع کرده است.اگرچه اخذ مالیات از حقوق خبرنگاران مشکل تازه‌ای نیست اما صدای رسانه‌های مکتوب زمانی درآمد که دریافت مالیات بر ارزش‌افزوده از محل درآمد آگهی‌های مطبوعات در دستور کار سازمان امور مالیاتی قرار گرفت.
11مهر هم جلسه‌ای با حضور مسئولان امور مالیاتی، جمعی از مدیران مسئول روزنامه‌ها و محمد جعفرمحمدزاده معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد و پدرام پاک‌آیین مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی وزارت ارشاد برای حل مشکل مالیات مطبوعات برگزار شد. پس از آن بود که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خبر از پیگیری مسئله داد و گفت که مسئله در حال بررسی است.
مطبوعات و امور فرهنگی از پرداخت مالیات معاف هستند، این در حالی است که سازمان امور مالیاتی کشور، تصمیم دارد دریافت‌نکردن مالیات مستقیم از مطبوعات را با دریافت مالیات بر ارزش افزوده از بخش آگهی‌ها جبران کند؛ یعنی مطبوعات در عین حال که از پرداخت مالیات معاف هستند، باید به ازای درآمدی که به‌دست می‌آورند مالیاتی را به دولت پرداخت کنند درحالی‌که مطبوعات از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هم معاف هستند.
در میان این دو قانون مصوب مجلس و یک آیین‌نامه مصوب دولت وجود دارد که غرض قانون معافیت مطبوعات از مالیات را نقض می‌کند. قانون مطبوعات جمهوری اسلامی ایران هم این روند عقلایی را مجاز اعلام کرده است و به این ترتیب هم به اعتبار منطقی و هم به اعتبار قانونی، آگهی بخشی از فعالیت مطبوعاتی است. ماده 19قانون مطبوعات هم تبلیغات و جذب آگهی را بخشی از فعالیت مطبوعاتی و مجاز می‌شمرد.
در این ماده آمده است: «نشریات در چاپ آگهی‌های تجارتی که مشتمل بر تعریف و تمجید کالا یا خدماتی که از طرف یکی از مراکز تحقیقاتی کشور که بر حسب قوانین رسمیت داشته باشند، تأیید گردد با رعایت ماده ۱۲ آیین‌نامه تأسیس و نظارت بر نحوه کار و فعالیت کانون‌های آگهی تبلیغاتی و بندهای مربوطه مجاز هستند».این قانون را مجلس شورای اسلامی 22اسفند 1364تصویب کرده و در 26اسفند همان سال به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
معاف از «هر» مالیات و اختلاف در گیومه
بند ل ماده 139قانون مالیات‌های مستقیم هم فعالیت‌های مطبوعاتی را از پرداخت هرگونه مالیاتی معاف می‌داند. در این ماده قانونی آمده: فعالیت‌های انتشاراتی و مطبوعاتی، فرهنگی و هنری که به موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شوند، ازپرداخت مالیات معاف است.همچنین این ماده در تبصره یک خود تصریح می‌کند که درآمد مطبوعات از فعالیت‌های غیرانتفاعی که برای پیشبرد نشریه خود به‌دست می‌آورند هم از پرداخت مالیات معاف هستند.
در تبصره یک بند ل ماده 139قانون مالیات‌های مستقیم آمده است: وجوهی که از فعالیت‌های غیرانتفاعی و به‌منظور پیشبرد اهداف و وظایف اشخاص موضوع این ماده از راه برگزاری دوره‌های آموزشی، سمینارها، نشر کتاب و نشریه‌های دوره‌ای و ... در چارچوب اساسنامه آنها تحصیل می‌شود و سازمان امور مالیاتی‌کشور بر درآمد و هزینه آنها نظارت می‌کند، از پرداخت مالیات معاف است.
با وجود این معافیت، سازمان امور مالیاتی کشور خود را ملزم به دریافت مالیاتی دیگر از مطبوعات می‌داند؛ مالیات بر ارزش افزوده. قانون مالیات بر ارزش افزوده که پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان در خرداد 1387برای اجرا ابلاغ شد، در بند پنج از ماده 12تأکید می‌کند که کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات، از مواردی هستند که عرضه کالاها و ارائه خدمات آنها و همچنین واردات‌شان از پرداخت مالیات معاف هستند.
نقض غرض سودآور در تاویل قانون
استناد سازمان امور مالیاتی اکنون برای فشار بر مطبوعات پس از وجود این دو قانون، بندی از یک آیین‌نامه اجرایی مصوب در هیأت دولت است که با غرض دو قانون معافیت مالیاتی مطبوعات از مالیات مستقیم و همچنین مالیات بر ارزش افزوده در تناقض منطقی است. آنچه مطبوعات را امروز حکم به پرداخت مالیات از مهم‌ترین درآمدشان می‌کند این است که هیأت وزیران بنا به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی آیین‌نامه اجرایی ماده 139قانون مالیات بر ارزش افزوده را تصویب کرد.
در این آیین‌نامه فعالیت مطبوعاتی به دو دسته «تولید و نشر خبر و اطلاعات» و «انتشارات نشریات و مطبوعات» تقسیم و این دو موضوع اینگونه تفسیر شد:
«انتشارات نشریات و مطبوعات» عبارت است از نویسندگی، گزارشگری، تفسیر و نقد خبر، روزنامه‌نگاری، عکاسی، گرافیست و کاریکاتور مطبوعات، مدیریت تحریریه مطبوعاتی، نشر و پخش و فروش نشریات و مطبوعات.همچنین «تولید و نشر خبر و اطلاعات» اینگونه از فیلتر تاویل آیین‌نامه‌نویسان گذشت که تولید خبر، عکاسی، نقد و بررسی خبر، خبرگزاری، تفسیر، تولید و پردازش اطلاعات، اطلاعات‌رسانی مکتوب یا الکترونیکی که شامل آگهی و تبلیغات نخواهد شد.
استدلالی که فکس شد
در این میان سازمان امور مالیاتی که قانون مصوب مجلس شورای اسلامی را نادیده گرفته و کماکان از مطبوعات مالیات بر ارزش افزوده آگهی‌ها را طلب می‌کرد، در واکنش به انتشار مغایرت این مطالبه با متن و روح کلی قانون، پاسخی را به روزنامه همشهری فرستاد که در آن استدلالی آمده بود. استدلال سازمان امور مالیاتی از این قرار است: مطبوعات و انتشاراتی‌هایی که اقدام به ارائه خدمات درج آگهی تبلیغاتی در جراید خود می‌کنند، برای این بخش از فعالیت خود مشمول نظام مالیات بر ارزش افزوده خواهند بود و بایستی اقدام به انجام تکالیف قانونی خود در این زمینه کنند و مالیات و عوارض ارزش افزوده را در قبال مابازای دریافتی (علاوه بر کارمزد خدمات درج آگهی) از شرکت‌ها یا اشخاصی که درخواست درج آگهی تبلیغاتی در جراید و نشریه‌ها را دارند، وصول و به رسم امانت نزد خود نگهداری و در پایان هر دوره مالیاتی فصلی سه‌ماهه از طریق ارائه اظهارنامه با سازمان امور مالیاتی کشور تسویه حساب کنند.
اگر به جای مطبوعات بودند
نامه سازمان امورمالیاتی به روزنامه همشهری در حالی حاوی چنین استدلالی بود که هر کس که در گوشه‌ای از سابقه کاری خود سعی کرده باشد که نوعی از انواع مطبوعات را بدون تکیه به ثروت و قدرت این و آن زنده نگه دارد، خوب می‌داند که درآمد واقعی مطبوعات از جذب آگهی است؛ چنان‌که ماده 19قانون مطبوعات، تبلیغات و جذب آگهی را بخشی از فعالیت مطبوعاتی و مجاز اعلام می‌کند. آیا صاحبان منطقی که مطبوعات را به موجب دریافت آگهی، مکلف به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده می‌کنند، هرگز سعی کرده‌اند نشریه‌ای را مستقل و بدون اتصال به نهادهای قدرت و ثروت، سرپا و بلکه بالنده نگه دارند؟
راه‌حلی دولتی برای مطبوعات مستقل
استدلال سازمان امور مالیاتی درآن روز واکنش اهالی و مسئولان مطبوعات را برانگیخت. همچنین پدرام پاک‌آیین مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی وزارت ارشاد در رد این استدلال سازمان امور مالیاتی گفت: در زمان حاضر درآمد اصلی مطبوعات از جذب آگهی است و چنانچه مطبوعات مالیات بر ارزش افزوده را از سفارش‌دهندگان آگهی مطالبه کنند از آنجا که تبلیغات یک کالای ضروری نیست بی‌تردید با کاهش آگهی مواجه می‌شوند و نتیجه آن کاهش فعالیت اقتصادی و افت درآمد مطبوعات است.
اگرچه پاک‌آیین گفته بود که در سطوح عالی وزارت ارشاد و دولت در تلاش هستیم تا معافیت‌های قانونی مطبوعات در حوزه مالیات به‌طور کامل اجرا شود، اما نتیجه تلاش‌های دولتی برای مطبوعات مستقل، چیزی جز این نشد که نیمه مرداد 91محمدجعفر محمدزاده، معاون امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از توافق پاک‌آیین و سازمان امور مالیاتی برای ایجاد سرممیزی «ویژه» و «مستقل» برای «محاسبه مالیات رسانه‌ها» خبر داد. محمدزاده که در مراسم اختتامیه پنجمین جشنواره مطبوعات و خبرگزاری‌ها در سرای روزنامه‌نگاران سخن می‌گفت ایجاد سرممیزی ویژه برای دریافت مالیات از مطبوعات را خبر خوشی برای خبرنگاران خواند.
وعده پیگیری وزیر
اکنون نیز سیدمحمد حسینی وعده‌ای در این‌باره به مطبوعات داده است.شنبه 15مهر 91وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره دریافت مالیات از مطبوعات و خبرنگاران اعلام کرد: در حال پیگیری مشکل اخذ مالیات از مطبوعات و خبرنگاران هستیم. متأسفانه همه بخش‌های فرهنگی هنری همچون سینما، تئاتر و ... درگیر این مشکل هستند. حسینی گفت: با نگاه مثبتی که رئیس‌جمهور به این مسئله خواهد داشت، امیدواریم این مشکل به‌زودی حل شود. او تأکید کرد: در حال حاضر مسئولان معاونت مطبوعاتی پیگیر این مسئله هستند.
چه‌کسی می‌تواند جلوی آنها را بگیرد؟
فارغ از اینکه نتیجه این پیگیری‌ها چه باشد، نکته اصلی اما این است که اگر سازمانی مانند سازمان امور مالیاتی تصمیم بگیرد قانونی را اجرا نکند، مثلا از روزنامه‌نگاران و خبرنگاران مالیات بگیرد و مطبوعات را ملزم به پرداخت مالیات کند، چه نهادی می‌تواند - و باید - آن را بازدارد؟
متضرر اصلی از تصمیم تازه سازمان امور مالیاتی، مطبوعات مستقل هستند؛ روزنامه‌هایی که با وجود معافیت فعالیت‌های مطبوعاتی از پرداخت مالیات، باید به موجب جذب آگهی که بخشی از فعالیت‌های مطبوعاتی است، مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کنند رفته‌رفته انتشار نشریه را زیان‌آور می‌بینند و درنتیجه تعطیل می‌شوند.بقیه نشریات هم که با وجود این شرایط می‌توانند گلیم خود را از آب بیرون بکشند، باید بهای استقلال خود را به مأمور مالیات پرداخت کنند. این در حالی است که ماده600قانون مجازات اسلامی می‌گوید که هر وجهی به نفع دولت خلاف قانون وصول شود و یا امر به وصول آن داده شود، جرم است. این جرم درنظر قانونگذار چنان ناپسند بوده که برای آن سه‌‌ماه تا دو سال زندان درنظر گرفته است.
چه‌کسی مدیون چه‌کسی است؟
21اسفندماه 89معاون مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در اختتامیه پنجمین جشنواره مطبوعات و خبرگزاری‌ها در حوزه مالیات، تأکید کرد: اگر امروز آمار خوداظهاری مالیاتی افزایش چشمگیری یافته، اگر دایره باورمندان به اقتصاد مالیات‌محور گسترش پیدا کرده، اگر فضای مناسب فرهنگی برای مؤدی‌محوری پدید آمده و اگر عرصه‌های نظری جدید همچون اصلاح الگوی مصرف با ابزار مالیات و برقراری مالیات‌های سبز برای صیانت از محیط‌زیست گشوده شده است، حاصل تلاش مجموعه‌های دلسوز و خبرنگاران و روزنامه‌نگاران کشور است که توانسته‌اند دین خود را به این طریق به اقتصاد کشور، ملت بزرگ ایران و نسل‌های آینده ادا کنند. محمدزاده در پایان این سخنرانی بر لزوم معافیت کامل مطبوعاتی به استناد بند ل ماده 139قانون مالیات‌های مستقیم تأکید کرد.
محمدجعفر محمدزاده، گفته بود: امروز نظام‌های مالیاتی دنیا، پیشرفت خود را مدیون مدیریت هوشمندانه رسانه‌ای در جهت ایجاد انگیزه مشارکت در مردم برای تأمین درآمدهای کشورند. در کشور ما هم نقش و جایگاه فرهنگ مالیاتی بیش از گذشته آشکار شده که تمرکز فضای رسانه‌ای کشور بر موضوع مالیات از دستاوردهای آن است و در فضای کنونی از یک سو کمیت مطالب رسانه‌ای درباره مالیات اعم از یادداشت، خبر، گزارش و گفت‌وگوهای خبری افزایش یافته و از سوی دیگر، نقدهای دلسوزانه و پیام‌های هوشمندانه مطبوعات به یاری کارگزاران نظام مالیاتی آمده است.
محمدزاده در آن جلسه ادامه داد: مطبوعات کشور در حال حاضر به زبانی ساده و همه‌فهم و در عین حال فاخر و مستدل از مفاهیم فرهنگی مالیات سخن می‌گویند که این رویکرد فضایی همدلانه و اعتمادآفرین را بین کارگزاران نظام مالیاتی و اقشار گوناگون جامعه به‌وجود آورده است.
