به گزارش همشهری آنلاین پنجاه و پنجمین نشست از سلسله نشست‌های مرکز پژوهشی میراث مکتوب با سخنرانی دکتر مارک لی‌واین استاد تاریخ دانشگاه ایرواین کالیفرنیا با موضوع «واکنش جهان اسلام نسبت به جهانی سازی غرب» شنبه 18 فروردین در محل دفتر نشرمیراث مکتوب برگزار شد.
دکتر مارک لی واین- بحث خود را با گزارش مختصری از تاریخ ادیان از دین یهود و سپس مسیحیت و در نهایت اسلام آغاز کرد.
وی دین اسلام را گسترده‌ترین دین جهانی دانست که اندیشه جهانی شدنش در پی فتوحات پیا پی، بسیار زود منتشر شد.
به گفتة وی اسلام با مرکزیت در مکه و مدینه مفهوم «جامعه» و در پی آن پیوند محکم میان سرزمین‌های اسلامی‌را برای نخستین بار در تاریخ ادیان پدید آورد. وی همچنین «حج» و متمرکز بودن مسلمانان بر یک هدف را مظهر دیگری از پدیدة جهانی بودن در دین اسلام دانست.
دکتر مارک لی واین پس از گذر از تاریخچه «در پی جهانی شدن دین اسلام در آغاز ظهور»، محور بحث خود را به شرایط کنونی و اهداف فعلی جهانی شدن در دنیای امروز متمرکز کرد و گفت:جهانی شدن در شکل امروزش از سه پدیده جدا نمی‌باشد که عبارتند از:ناسیونالیزم، کاپیتالیزم و استعمار.
وی دلیل سفر خود به ایران را بررسی واکنش ملت ایران در برابر موضوع جهانی سازی با توجه به این سه اصل لاینفک در موضوع فوق دانست.
وی در ادامه به بررسی موضوع «تهاجم فرهنگی» پرداخت که در بحث جهانی شدن از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. دکتر مارک لی واین این تهاجم را نه تنها القای فرهنگ و وابستگی اقتصادی بلکه از ساختار پیچیده‌تری برخوردار دانست تا آنجا که منجر به، به حاشیه رانده شدن برخی از کشورها انجامیده است. به عنوان مثال تنها در موضوعاتی همچون نفت است که دنیای اسلام را در بحث جهانی سازی دخالت داده‌اند در حالی‌که در بحث اقتصاد جهانی، جایی برای این کشورها منظور نکرده‌اند.
تنها سخنران نشست در ادامه به دو موضوعی اشاره کرد که از نظر وی جرقه‌اش ابتدا در جهان اسلام و بخصوص از سوی متفکران ایرانی زده شد که در بحث جهانی شدن از اهمیت و جذابیت وافری نیز برخوردار است؛ ابتدا تفکیک میان امر مادی در مقابل امر معنوی که اولین پرسشی است که از جانب مسلمانان در برابر نظاره به جهان غرب پدید آمد.
از نظر وی این موضوع از لحاظ جامعه شناسی غرب بسیار ظریف و درعین حال پراهمیت است که حتی مارکس- بزرگترین متفکر قرن نوزده- نیز با تاملی که در جهان غرب و موضوع اقتصاد داشت نتوانست به درک آن نایل آید. بنابراین این مسئله اولین بار در جهان اسلام و توسط متفکران مسلمان مطرح شد و با خود مفهوم دوگانگی (اسکیزوفرنی) را به میان کشید؛ مفهومی‌که توسط متفکری همچون دکتر شریعتی با عنوان بازگشت به خویشتن طرح می‌شود؛ دوم بررسی و نظر به انقلاب ایران است که متفکری همچون فوکو را که در دوره‌ای از این انقلاب حضور داشته به شگفتی وا می‌دارد.
از نظر دکتر مارک لی واین گسست پدید آمده در انقلاب ایران برای فوکو بسیار جالب توجه بوده بخصوص که این انقلاب گرچه کشته‌هایی را به جا نهاد ولی بیشتر انقلابی فرهنگی محسوب می‌شود تا انقلابی خونین.
وی در پایان علاوه بر درخواست کمک از حاضرین در جلسه برای در اختیار نهادن کتاب‌های فارسی و آراء متفکران مسلمان و ایرانی در خصوص بحث جهانی شدن مطرح کرد که جهانی شدن تداوم استعمار است و تا آن زمان که نتوانیم یک ناسیونالیسم انسانی را پرورش دهیم نمی‌توان با این پدیده به گونه‌ای انسانی و عادلانه روبرو و به مذاکره پرداخت. و این جا آنجایی است که مذهب می‌تواند نقش بسزا و مفیدی را ایفا کند.
گزارش همشهری آنلاین حاکیست که دکترمارک لی واین به دعوت مرکز پژوهشی میراث مکتوب در ادامه به ثمر رساندن تحقیقات خود در موضوع جهانی سازی، به ایران آمد. وی استاد تمام وقت دپارتمان تاریخ از دانشگاه ایرواین در کالیفرنیااست که علاوه بر تحقیقات متنوع و گسترده، در موضوع اصلی تاریخ خاورمیانه مدرن و موضوع فرعی علوم سیاسی مشغول به تحقیق است. وی به زبانهای عبری و عربی تسلط کامل دارد و زبانهای فرانسه و ایتالیایی را در سطح پیشرفته می داند و به زبانهای ترکی و فارسی و آلمانی نیز آشنایی دارد.
در ابتدای نشست، اکبر ایرانی رئیس مرکز میراث مکتوب ، توجه به میراث کهن ایران و اسلام، برنامه ریزی در برابر جهانی شدن که پس از دورة مدرنیته با محور قرار دادن «اقتصاد» در پی یکسان‌سازی ملل برآمده و خود تهدیدی علیه فرهنگ‌‌ها شمرده می‌شود را ضروری دانست.
به گفته وی با توجه به پیشینه درخشان فرهنگ ایران و اسلام، تحقیق و بررسی متون گذشته و در پی آن سلسله مباحث متن پژوهی و نسخه‌شناسی ضرورتی است که طی نشست‌های چند سالة مرکز به آن پرداخته شده است.
در عین حال وی بهره‌برداری مفید امروز جهان اسلام از این تمدن غنی و زدن پل ارتباطی میان گذشته و حال را منوط به آشنایی با مباحث روز دنیا از جمله جهانی سازی دانست.
به گفتة رئیس مرکز علوم گذشته تمدن ایران و اسلام با موضوعات گستره و اطلاعاتی ذی قیمت در دایرة علوم جدید و مباحث روز دنیا مقفول مانده که با برگزاری جلساتی این چنین می‌توان به جبران این نقیصه و هدایت پژوهشگران در مسیر به خدمت نهادن دانش گذشتگان نزد جهان علم امروز دست یازید.
