او که پیش از این سمت‌های متعددی در ارکان و شرکت‌های بازار سرمایه داشت با ورود به مجلس شورای اسلامی هدایت طرح‌ها و برنامه‌های توسعه بازار سرمایه را برعهده گرفت و نشست‌های زیادی را در این‌باره با فعالان بازار سرمایه برگزار کرد. تا پیش از این،در مجلس شورای اسلامی، کمتر کسی با نقش فعال بازار سرمایه در اقتصاد کشور آشنا بود اما به‌نظر می‌رسد با افزایش تلاش‌ها برای معرفی بازار سرمایه در خانه ملت، در آینده فرهنگسازی بیشتری در این زمینه انجام شود. محمدرضا پورابراهیمی که در عین حال عضو شورای بورس، به‌عنوان مقام قانونگذار بازار سرمایه ایران هم هست، موضوعات مختلفی را مورد موشکافی قرار می‌دهد. او به بودجه سال92 و طرح جدید مجلس برای تأمین مالی پروژههای عمرانی از طریق بازار سرمایه و تهاتر دارایی‌های دولت برای تأمین مالی این طرح‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید که این پیشنهاد در لایحه بودجه سال92 ارائه خواهد شد. از او درباره دلایل اخراج بورس تهران از فدراسیون جهانی بورس‌های اوراق بهادار می‌پرسیم. پورابراهیمی معتقد است: تعلیق عضویت ایران در این فدراسیون از مهر‌ماه سال گذشته صرفا جنبه سیاسی داشته و تحت‌تأثیر فشارهای قدرت‌های جهانی ازجمله آمریکا انجام شده است. او تأکید می‌کند: محور فشار‌هایی که علیه ایران درنظر گرفته شده است اقتصادی است و با توجه به اینکه بازار سرمایه هرکشوری موتور محرک اقتصاد است این خصومت‌ها حتی به‌طور مستقیم بازار سرمایه ایران را نشانه گرفته است و قدرت‌های جهانی در حال طرح‌ریزی و برنامه‌ریزی برای ضربه‌زدن به بازار سرمایه ایران هستند. متن کامل گفت‌وگوی روزنامه همشهری با محمدرضا پورابراهیمی را در ادامه می‌خوانید.
- فراکسیون بازار سرمایه که برای نخستین بار در مجلس نهم آغاز به‌کار کرد، در حال انجام چه کارهایی است؟
خوشبختانه با حضور نیروهای متخصص بازار سرمایه در این دوره مجلس شورای اسلامی، فراکسیون بازار سرمایه توانسته نقش فعالی را برعهده بگیرد.
- چندتن از نمایندگان عضو این فراکسیون هستند؟
در حال حاضر 35 نفر از نمایندگان مجلس عضو این فراکسیون هستند، هرچند تعداد نمایندگانی که اعلام آمادگی کرده‌اند در این فراکسیون عضو شوند بیشتر از این تعداد است اما درهرحال این فراکسیون با همین تعداد برنامه‌های توسعه بازار سرمایه را در ابعاد اقتصادی کشور دنبال و پیگیری می‌کند.
- مهم‌ترین برنامه‌های این فراکسیون برای توسعه بازار سرمایه چیست؟
طرح‌ها و برنامه‌های زیادی مدنظر این فراکسیون است، به‌طور مثال در حال حاضر نشست‌های دوره‌ای با بخش‌های مختلف بازار سرمایه برگزار می‌شود و مشکلات و چالش‌های بازارسرمایه مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ به‌طور مثال ظرف چند روز گذشته نشست‌های جدی‌ای با مدیران بورس کالا و بورس انرژی برگزار شد و طی آن، مشکلات، موانع و راهکار‌های این دو بازار مورد بررسی قرار گرفت. اما یکی از موضوعاتی که در این فراکسیون مورد بررسی قرار گرفت بحث تحقیق و تفحص از نهاد ناظر بازار سرمایه بود که می‌تواند به توسعه بازار سرمایه کمک کند.
- موضوع اصلی این طرح چه بود؟
نگاه فراکسیون بازار سرمایه این است که باید یک تحول جدی در حوزه نظارت بازار سرمایه اتفاق بیفتد چرا که در حال حاضر در نهاد ناظر بازار سرمایه ایران به‌عنوان ارکان نظام مالی کشور نارضایتی‌هایی وجود دارد که این موضوع با توجه به شرایط اقتصادی کشور و محدودیت‌هایی که وجود دارد به صلاح اقتصاد کشور نیست و باید بازنگری‌هایی در این‌باره انجام شود.
- یکی از موضوعاتی که در فراکسیون بازار سرمایه در چند‌ماه گذشته مطرح شد، بحث کمک صندوق توسعه ملی به بازار سرمایه بود؛ این طرح به کجا رسید؟
تعامل صندوق توسعه ملی با بازارسرمایه با محدویت‌هایی مواجه است و در گام اول باید هیأت امنای صندوق توسعه ملی مصوبه‌ای را در این مورد صادر کند و پس از آن درصورتی که نیاز به مصوباتی از سوی مجلس باشد، نمایندگان در این‌باره همکاری خواهند کرد.
- پس اجرای این طرح فعلا با موانعی روبه‌رو است؟
بحث اصلی در مورد صندوق توسعه ملی این بود که در مواقعی که بازار سرمایه دچار رکود می‌شود، این صندوق از بازار و سهامداران حمایت کند؛ البته مهم‌ترین محدودیتی که برای آغاز این طرح وجود دارد بحث تبدیل دلار به ریال و تزریق آن به بازار سرمایه است. که در واقع مشکل اصلی طرح صندوق توسعه ملی است چون این کار ابعاد تورمی دارد و منجر به ایجاد شرایط تورمی در اقتصاد می‌شود که باید در این‌باره راهکار‌هایی اندیشید.
- یکی از موضوعاتی که اخیرا مطرح شده بحث افزایش مالیات معاملات بورس در بودجه سال92 است آیا این موضوع صحت دارد؟
من در این باره اطلاعی ندارم اما اگر چنین موضوعی صحت داشته باشد، نمایندگان قطعا مخالفت خود را با افزایش مالیات‌ها در این بخش اعلام خواهند کرد.
- چه پیشنهاد مشخصی برای الحاق به بودجه سال 92 دارید تا براساس آن نقش بازار سرمایه در تأمین مالی در حوزه اقتصاد کلان تقویت شود؟
ما یک پیشنهاد مشخص برای الحاق به بودجه سال92 داریم که براساس آن پروژههای عمرانی کشور از طریق بازار سرمایه تأمین مالی خواهند شد؛ به این طریق که دارایی‌های دولت برای اجرای پروژههای عمرانی با بنگاه‌های غیردولتی تهاتر می‌شوند.
- هدف این طرح چیست؟
ببینید، دولت درحال حاضر برای اجرای پروژ‌های عمرانی کشور با مشکل کمبود بودجه روبه‌رو است به همین دلیل می‌تواند از طریق تهاتر دارایی‌هایش در شرکت‌های دولتی بخش زیادی از پروژههای عمرانی کشور را تأمین مالی کند؛ به این شکل که در حال حاضر فهرستی ازشرکت‌های دولتی قابل واگذاری وجود دارد که باید براساس سیاست‌های اصل44 واگذار شوند، بنابراین سهام این شرکت‌ها می‌تواند برای اجرای پروژههای عمرانی کشور مورد تهاتر قرار بگیرد.
- اجرای این طرح چه ویژگی‌هایی برای دولت و بازار سرمایه‌دارد؟
این طرح ویژگی‌های بسیار زیادی دارد؛ به‌طور مثال دولت از این طریق می‌تواند به روند اجرای سیاست‌های اصل44 سرعت بدهد و همچنین بخشی از نیاز‌های مالی خود را رفع کند. درعین حال با اجرای این طرح، مالکیت بخشی از شرکت‌ها به بخش غیردولتی و بازارسرمایه منتقل می‌شود و نهایتا سهام این شرکت‌ها در بازار سرمایه عرضه خواهد شد، همچنین این کار باعث صرفه‌جویی اقتصادی دولت می‌شود.
- آیا برای تقویت جایگاه نظارت مجلس بر بازار سرمایه طرحی در دست است؟ مجلس در این‌باره کاری انجام خواهد داد؟
ما به‌طور مداوم موضوعات مربوط به بازار سرمایه را رصد می‌کنیم. خوشبختانه نشست‌های مشترکی با ارکان مختلف بازار سرمایه انجام می‌شود و در این نشست‌ها از فعالان بازار سرمایه می‌خواهیم تا مسائل و مشکلات مرتبط با بازار سرمایه را مطرح کنند. ما به‌طور مداوم آماده و پذیرای دیدگاه‌ها و طرح‌های کارشناسی فعالان بازار سرمایه هستیم. اما بهتر است این طرح‌ها در قالب‌های کارشناسی به‌دست ما برسد؛ یعنی به‌طور کامل خام نباشد و کار کارشناسی اولیه روی این طرح‌ها انجام شده باشد.
- یکی از موضوعاتی که از مهر‌ماه سال گذشته برای بورس تهران به‌وجود آمد، اخراج بورس تهران از فدراسیون جهانی بورس‌های اوراق بهادار بود. به‌نظر می‌رسد گره اصلی بازگشت بورس تهران به فدراسیون جهانی بورس‌های اوراق بهادار به‌دست مجلس شورای اسلامی باز شود چون برای بازگشت دوباره به فدراسیون جهانی قوانین مصوب آذر سال 84 باید دوباره تغییر کند تا فدراسین جهانی بورس‌های اوراق بهادار با ورود دوباره بورس تهران به این فدراسیون موافقت کند؟
- ما در مکاتباتی که با فدراسیون جهانی بورس‌های اوراق بهادار داشتیم، آنها صراحتا اعلام کردند که دلیل اخراج بورس تهران از این فدراسیون عضویت افراد دولتی در شورای بورس است و برای اینکه شورای بورس جنبه غیردولتی پیدا کند، باید قانون مصوب سال1384 تغییر کند؛ این کار فقط از عهده مجلس بر می‌آید؟
بحث اخراج بورس تهران از فدراسیون جهانی بورس‌های اوراق بهادار یک موضوع کاملا سیاسی است اما متأسفانه این فدراسیون موضوعات خلاف واقع به اطلاع رسانه‌های ایران رسانده است. ما موضوع تعلیق عضویت ایران از فدراسیون جهانی بورس‌های اوراق بهادار را مورد بررسی قرار دادیم و متوجه شدیم که این تعلیق یک موضوع سیاسی است که تحت فشار آمریکا اتفاق افتاده است.
- پس در این شرایط چکار می‌توان کرد؟
این اختلاف‌ها خیلی پیش از این وجود داشت. فدراسیون جهانی بورس‌های اوراق بهادار توضیح دهد چرا مانع از پذیرش و عرضه سهام شرکت ملی صنایع مس در بورس مالزی شد چون چند سال پیش بورس مالزی با عرضه سهام شرکت ملی صنایع مس موافقت کرده بود و توافق نهایی در این زمینه انجام شده بود اما در نهایت موضوع پذیرش و عرضه سهام این شرکت در بورس مالزی به‌دلیل برخی کارشکنی‌ها معلق شد. من خودم در آن زمان در شرکت ملی صنایع مس مسئولیتی داشتم. به یاد دارم در اجلاس پکن در مورد عرضه سهام شرکت ملی مس در بورس مالزی مسائلی مطرح شد و از نزدیک شاهد کارشکنی‌ها برای عرضه نشدن سهام مس در بورس مالزی بودم.
- پس به اعتقاد شما موضوع اخراج ایران از فدراسیون جهانی بورس‌های اوراق بهادار جنبه قانونی ندارد؟
به هیچ عنوان. طرح موضوعات اینچنینی، نظیر اینکه شورای بورس ایران جنبه دولتی دارد، انحراف از اصل موضوع است؛ در حقیقت دنبال نخود سیاه فرستادن است. فدراسیون جهانی بورس‌های اوراق بهادار اگر حرف حساب می‌زند در درجه اول توضیح دهد که چرا به شکل کاملا غیرقانونی مانع از تحویل نرم‌افزار معاملات سهام که مبلغ زیادی بابت آن پرداخته‌ایم، شده است. همه اینها به‌دلیل فشارهای سیاسی است. ضمن اینکه در هیأت مدیره این فدراسیون یک فرد یهودی حضور دارد که تمام طرح‌ها و مصوبات مربوط به ایران را وتو می‌کند.
اینکه بازار سرمایه ایران جنبه دولتی دارد کاملا موضوع بی‌اساسی است. اساسا در کل دنیا، بازار‌های سرمایه بدون ایفای نقش دولت نمی‌توانند به حیات خود ادامه دهند، ضمن اینکه از ابتدا ترکیب بازار سرمایه ایران معرفی شده بود که یک ترکیب مختلط خصوصی و دولتی است و این امر موضوع جدیدی نبود.
- بنابر این نمی‌توانیم امیدوار باشیم که ایران بار دیگر به عضویت این فدراسیون جهانی درآید؟
نکته‌ای که وجود دارد این است که اساسا عضویت ایران در این فدراسیون چه مزیتی برای ما داشت؟ جواب روشن است ما سال‌ها عضو این فدراسیون بودیم و به جز پرداخت حق عضویت هیچ خدمات قابل ملاحظه‌ای دریافت نمی‌کردیم.
- به بحث عرضه سهام شرکت ملی صنایع مس در بورس مالزی اشاره کردید. برای افزایش ارتباط بورس تهران با سایر بورس‌های دنیا چه باید کرد چون بورس تهران در شرایط حاضر حالت یک جزیره را پیدا کرده که با بورس‌های دیگر دنیا در ارتباط نیست؟
مهم‌ترین موضوع عرضه سهام در بورس‌های خارجی، بحث تأمین مالی خارجی است چون نرخ بهره هر کشور ضریب نسبت قیمت به درآمد را مشخص می‌کند. در واقع تأمین مالی در کشور‌هایی که نرخ بهره کمتری از ایران دارند ارزان‌تر است و صرفه اقتصادی دارد.
- عرضه سهام شرکت‌های خارجی در بورس تهران چطور؟
نسبت عکس این ماجرا چندان به‌صرفه نیست چون نرخ بهره در ایران بالای 20درصد است و با درنظر گرفتن نرخ تبدیل ارز، این کار صرفه اقتصادی ندارد و انجام آن کار دشوار است. چون نرخ بهره در ایران 20درصد است و مثلا در مالزی پنج درصد است بنابراین تأمین مالی در جایی که نرخ بهره بالاتر است چندان به‌صرفه نیست؛ ضمن اینکه در شرایط حاضر فضای سیاسی و شرایط بین‌المللی موانعی را برای انجام این کار به‌وجود آورده است.
- پس شما معتقدید که خصومت‌هایی که علیه ایران وجود دارد مانع از توسعه بازار شده است؟
دقیقا، اساسا فشارهای سیاسی خاصی به‌طور ویژه علیه بازار سرمایه ایران طرح‌ریزی شده است. محور فشار‌هایی که علیه ایران درنظر گرفته شده است اقتصادی است و با توجه به اینکه بازار سرمایه هر کشوری موتور محرک اقتصاد است این خصومت‌ها حتی به‌طور مستقیم بازار سرمایه ایران را نشانه گرفته است و قدرت‌های جهانی در حال طرح ریزی رو برنامه‌ریزی برای ضربه‌زدن به بازار سرمایه ایران هستند.
