ایده استفاده از این هواپیماها در عملیات‌های ترور دشمنان در دولت بیل‌کلینتون کلید خورد. سپس جورج بوش آن را بسط داده و در دوران اوباما به اوج خود رسید. طی سالیان گذشته مقامات و مردم کشورهای قربانی پهپادها، بارها نسبت به واردآمدن تلفات غیرنظامی از جانب این نوع تسلیحات (بالاخص در پاکستان) اعتراض کردهاند. اما ظاهرا دولت اوباما نه‌تنها قصد کنار گذاشتن پهپادهای تهاجمی را ندارد بلکه از آنجا که در این نوع تسلیحات جان سربازان آمریکایی کاملا در امان است قصد دارد استفاده از آن را روزبه‌روز افزایش دهد. در گزارش حاضر سعی شده نگاهی به حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا طی یک دهه گذشته انداخته شود.
پروژه هواپیماهای بدون سرنشین تهاجمی
نخستین‌بار در سال1998دولت بیل‌کلینتون، رئیس‌جمهور وقت آمریکا عملیات پیداکردن مخفیگاه بن‌لادن با استفاده از موشک‌های کروز را که خسارات جانبی بالغ بر 300 نفر زخمی بر جای گذاشته بود و تنها نزدیک به 50درصد از انتظارات عملیات‌های اطلاعاتی را محقق کرده بود متوقف کرد. بین سال‌های2000 تا 2001، نیروی هوایی آمریکا تلاش کرد بتواند قابلیت موشک‌های ضد‌تانک را روی هواپیماهای بدون سرنشین که با اهداف جاسوسی مورد استفاده قرار می‌گرفتند اعمال کند. شورای امنیت ملی سازمان ملل متحد نیز در نشست خود یک هفته پیش از حوادث 11سپتامبر سال2001، با استقرار هواپیماهای بدون سرنشین در عملیات‌های جاسوسی موافقت کرد. نخستین بار در نوامبر سال2001 میلادی، محمد عاطف (معروف به عاطف‌المصری) از فرماندهان ارشد القاعده افغانستان به‌وسیله هواپیماهای بدون سرنشین نظامی آمریکا کشته شد.
تداوم حملات مرگبار پهپادها
پس از موفقیت اولیه پهپادها، دولت آمریکا تصمیم گرفت که استفاده از این نوع تسلیحات را افزایش دهد. بدین‌ترتیب پهپادها جزو یکی از ضروری‌ترین ادوات ماشین جنگی آمریکا در خاورمیانه شدند. در طول یک دهه گذشته بیش از 300 حمله توسط پهپادها در پاکستان، یمن، لیبی، افغانستان و عراق روی داده است. در حدود 95درصد از این حملات در کشور پاکستان انجام گرفته و مابقی اکثرا در یمن و لیبی رخ داده‌اند.
پاکستان، هدف اصلی پهپادهای آمریکا
اگرچه آمار و ارقام رسمی تعداد کشته‌شدگان غیرنظامی پاکستان را حدود 479 الی 811 نفر اعلام کردهاند اما رحمان مالک، وزیر کشور پاکستان، اخیرا اعلام داشته است که اکثریت افرادی که در این حملات جان خود را از دست داده‌اند غیرنظامی‌های بی‌گناه بوده‌اند. به گفته مالک، تنها حدود 20درصد از کشته‌شدگان افراد شبه‌نظامی بوده‌اند. مالک طی سخنانی در بیرون پارلمان پاکستان اعلام داشت که حدود 336 حمله در پاکستان انجام گرفته که طی آن 2300نفر کشته شده‌اند. براساس گزارشی که اخیرا توسط محققین دانشگاه استنفورد انجام گرفته است، حملات پهپادهای آمریکایی، غیرنظامیان را بیش از تروریست‌ها مورد هدف قرار داده، ملتی را دچار وحشت و قوانین بین‌المللی را نقض کرده است. در این گزارش با عنوان «زندگی زیر پهپادها» محققین دانشکده حقوق دانشگاه استنفورد چنین نتیجه‌گیری کردهاند که حملات پهپادها مردان، زنان و کودکان را دچار وحشت کرده و جمعیت غیرنظامی را دچار نگرانی شدید و آسیب‌های روانی کرده است. براساس این گزارش، تعداد تروریست‌های سرشناس که در این حملات کشته شده‌اند به نسبت مجموع تلفات بسیار پایین بوده و حدود دو درصد کل کشته‌هاست.
تحقیقات مقامات سازمان ملل
به گزارش مشرق، شورای حقوق بشر سازمان ملل (UNHRC) در سه ژوئن 2009با انتشار گزارشی به‌شدت از تاکتیک‌های جنگی آمریکا انتقاد کرد. در این گزارش اعلام شده بود که دولت آمریکا از ارائه آمار تلفات غیرنظامی‌های کشته‌شده در عملیات‌های این کشور، شامل حملات پهپادها و نیز ارائه ابزار لازم به شهروندان کشورهای هدف برای کسب اطلاعات در مورد تلفات و هرگونه تحقیقات قضایی در مورد آنها اجتناب می‌ورزد. به‌علت ماهیت کاملا محرمانه عملیات‌های پهپادها هر نوع اطلاعات ارتش آمریکا در این حوزه خارج از دسترس عموم است.در 27اکتبر 2009، فیلیپ آلستون (Philip Alston)، بازرس شورای حقوق بشر سازمان ملل، از آمریکا خواست که ثابت کند مردم غیرنظامی را به‌صورت فله‌ای و برخلاف نص صریح قوانین بین‌المللی مورد حمله قرار نمی‌دهد و از عدم‌پاسخگویی آمریکا در قبال نگرانی‌های سازمان ملل به‌شدت انتقاد کرد.
ناوی پیلای (Navi Pillay)، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، در هفت ژوئن 2012 و پس از دیداری چهار روزه از پاکستان درخواست انجام تحقیقات در مورد حملات پهپادهای آمریکایی را مطرح کرد. وی بارها اعلام داشت که این عملیات‌ها اهداف را به‌صورت دسته‌جمعی مورد حمله قرار می‌دهند و اینکه نقض صریح اصول حقوق بشر به شمار می‌روند. کریستوف هاینز (Christof Heyns)، بازرس ارشد سازمان ملل در حوزه اعدام‌های غیرقانونی، از دولت اوباما خواست که به جای تلاش برای دستگیری رهبران القاعده یا طالبان، استفاده از ترورهای هدفمند را توجیه کند.
راهپیمایی صلح در وزیرستان
عمران خان، رئیس حزب تحریک انصاف پاکستان اعلام کرد که در شش و هفت اکتبر سال 2012یک راهپیمایی صلح در وزیرستان جنوبی برگزار خواهد شد تا مردم جهان در مورد کشتار افراد غیرنظامی بی‌گناه توسط هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا مطلع شوند. وی پیشنهاد داد که 100هزارنفر در این راهپیمایی که از اسلام‌آباد تا وزیرستان جنوبی امتداد خواهد داشت شرکت کنند. بسیاری از سازمان‌های حقوق بشری و غیردولتی جهان حمایت خود را از این راهپیمایی اعلام کردهاند. این در حالی است که آنه‌رایت (Anne Wright) سرهنگ بازنشسته ارتش آمریکا به همراه 30 آمریکایی دیگر و نیز برخی فعالین حقوق بشری بریتانیا در این راهپیمایی حضور داشتند. طالبان پاکستان نیز در پاسخ به ادعای مقامات پاکستانی مبنی بر احتمال انجام حملات انتحاری علیه راهپیمایی‌کنندگان اعلام کرد که هیچ‌گاه تهدیدی برای این راهپیمایی نخواهد بود و حتی برای تأمین امنیت این راهپیمایی اعلام آمادگی کرد. البته ارتش پاکستان از ورود راهپیمایی‌کنندگان به وزیرستان جنوبی جلوگیری کرد. سپس راهپیمایی‌کنندگان در یکی از شهرهای نزدیک به وزیرستان جنوبی تجمع کرده و به سخنرانی عمران‌خان گوش دادند.
لیست کشتار اوباما
مقاله اخیری که در روزنامه نیویورک‌تایمز منتشر شد اطلاعات زیادی را در مورد برنامه حملات هواپیماهای بدون سرنشین کاخ سفید ارائه کرده است. اگرچه حملات پهپادها جزو شاخصه‌های اصلی دولت اوباما محسوب می‌شوند اما هرگاه سخن از این برنامه‌ها به میان می‌آید مقامات آمریکایی و نیز خود اوباما سکوت پیشه می‌کنند. بالاخص آمار تلفات غیرنظامیان بی‌گناه که طی حملات مرگبار پهپادهای آمریکایی کشته شده‌اند یا مسکوت گذاشته شده و یا بدتر از آن، مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند. به گزارش روزنامه نیویورک تایمز، دولت اوباما در مورد اینکه چه‌کسی باید کشته شود و چه‌کسی باید زنده بماند دارای عقاید و ایده‌های رسواکننده‌ای است. کاخ سفید خود را متقاعد کرده است که حملات پهپادها تلفات غیرنظامی زیادی به همراه نداشته زیرا به اعتقاد رئیس‌جمهور، تمام مردانی که نزدیک اهداف هواپیماهای بدون سرنشین قرار دارند دشمنان آمریکا هستند و می‌توان آنها را بدون اینکه جزو تلفات غیرنظامی محسوب شوند اعدام کرد.
به گزارش نیویورک‌تایمز، به گفته چندین نفر از مقامات رسمی، [در این برنامه] هر فرد در بازه سنی نظامی و داخل محدوده هدف به‌عنوان یک جنگجو قلمداد میشود مگر اینکه براساس اطلاعات دقیق، این افراد بی‌گناه تشخیص داده شوند. مقامات مبارزه با تروریسم بیان می‌دارند که این رویکرد از یک منطق ساده پیروی می‌کند؛ مردمی که در مکان مشهور به فعالیت‌های تروریستی زندگی می‌کنند و یا در کنار یکی از مقامات رده بالای القاعده هستند، احتمالا کاری نادرست انجام می‌دهند. این مقاله در 29 می2012 به قلم جو بکر (Jo Becker) و اسکات شین (Scott Shane) که در مورد عملیات‌های پهپادها با چندین منبع نزدیک به اوباما گفت‌وگو کرده بودند منتشر شد.
چندین ساعت پس از اینکه این مقاله در مطبوعات منتشر شد، شین با حضور در برنامه ساعت خبری شبکه بی بی‌سی گفت: سازمان سیا اغلب اجساد مذکر را که در سن نظامی قرار دارند به‌عنوان شبه‌نظامی قلمداد می‌کند مگر اینکه مدارکی عینی در مورد بی‌گناه بودن آنها در دست داشته باشد. برخی از نیروهای وزارت دفاع و سازمان‌های دیگر در مورد این روش انتقاداتی مطرح کردهاند.
در ادامه مقاله روزنامه نیویورک‌تایمز چنین نوشته شده است که اوباما دخالت کاملا مستقیم و نزدیکی در حوزه عملیات‌های ضدتروریستی و نیز حملات هواپیماهای بدون سرنشین دارد به‌گونه‌ای که این او است که می‌گوید چه‌کسی باید و چه‌کسی نباید کشته شود. به گفته شین، به جای اینکه وی دخالت خود را انکار کند و تا می‌تواند از این برنامه مرگ‌آسا خود را دور نگه‌دارد، در حقیقت می‌خواهد که به‌عنوان بخشی از آن مطرح شود. این امر نشان می‌دهد که چرا فرماندهی کل قوای نیروهای مسلح آمریکا هیچ‌گاه این حملات را محکوم نکرده است.
اوباما اوایل سال‌جاری اعلام کرده بود که حملات پهپادها تعداد زیادی تلفات غیرنظامی بر جای نگذاشته اما اداره تحقیقات ژورنالیستی انگلستان با انتشار گزارشی اعلام داشت: تعداد افراد غیرنظامی کشته‌شده طی حملات پهپادهای آمریکایی احتمالا 40درصد بیشتر از آماری است که توسط مقامات آمریکایی ارائه میشود: بین سال‌های 2004و 2011، آنها اعلام کردند که در حدود 385 نفر کشته شده‌اند اما این رقم می‌تواند در حدود 775نفر باشد.
پهپادهای قاتل
براساس گزارشی که اخیرا در روزنامه وال‌استریت ژورنال منتشر شده است بخش اعظمی از حملات پهپادها بدون شناسایی رسمی اهداف صورت می‌گیرند.گروهی از افرادی که مظنون به رابطه با گروه‌های تروریستی هستند، به امید نابودی دشمن، مورد هدف قرار می‌گیرند.
این نوع عملیات‌ها در زمان دولت بوش آغاز شده و در دوران اوباما نیز با وجود مخالفت شدید مقامات پاکستانی ادامه داشته است. پس از حمله تأییدنشده به مقر اسامه بن‌لادن نیز خشم مقامات پاکستانی نسبت به عملیات‌های آمریکا در داخل خاک این کشور افزایش یافته است. در حملات اخیر نیز بدون اینکه عملیات‌های شناسایی کافی انجام گیرد و یا اینکه مجوزهای لازم اخذ شود، پهپادهای آمریکایی به پرواز در آمده و دست به کشتار جمعی در مناطق هدف زدند تا شاید میان آنها تروریست‌هایی نیز وجود داشته باشد.
حمایت ازحملات هواپیماهای بدون سرنشین
یک نظرسنجی جدید نشان داده است که اکثریت مردم آمریکا از حملات پهپادهای ارتش این کشور حمایت می‌کنند. این در حالی است که به ازای هر یک نفر تروریست حدود 49نفر از افراد بی‌گناه غیرنظامی توسط این سلاح مرگبار کشته شده‌اند. براساس تحقیقات مؤسسه تحقیقاتی پیو (Pew Research) در 17کشور از 20کشور مورد مطالعه، بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان درنظرسنجی، موضعی منفی نسبت به‌این حملات داشتند اما در آمریکا 62 درصد از مردم از این حملات حمایت کردند. 90درصد از شرکت‌کنندگان یونانی جزو مخالفین این حمله بودند. در رتبه بعدی مردم مصر با 89 درصد قرار داشتند. حملات پهپادها همچنین در اردن (85درصد)، ترکیه (81درصد)، اسپانیا (76درصد)، برزیل (76درصد) و ژاپن (75درصد) محکوم شده است. کاخ سفید بارها اعلام کرده که در حملات هواپیماهای بدون سرنشین افراد غیرنظامی کمی کشته شده‌اند، این در حالی است که تحقیقات مؤسسات و مراکز مختلف خلاف این امر را نشان می‌دهد.
