آشنایی با پیمان شیکاگو

معاهده هواپیمایی کشوری بین‌المللی (Convention on International Civil Aviation)‏ که به کنوانسیون شیکاگو نیز معروف است، مهمترین معاهده مربوط به هوانوردی و حقوق هوایی است که اجرای آن از ۴ آوریل ۱۹۴۷ آغاز شد.

این کنوانسیون در کنفرانسی در شیکاگو با حضور بیش از پنجاه کشور که به دعوت دولت ایالات متحده گرد هم آمده بودند، برگزار شد.

معاهده شیکاگو به تأسیس سازمان بین‌المللی هواپیمایی (ایکائو) انجامید و اساسنامه آن نیز به شمار می‌رود. با امضای قرارداد شیکاگو کنوانسیون ۱۹۱۹ پاریس و معاهده هواپیمایی بازرگانی ۱۹۲۸ هاوانا نسخ شدند.

ایران نیز یکی از کشورهای مؤسس ایکائو و از اولین امضاکنندگان معاهده بود. قانون اجازه الحاق دولت ایران به این کنوانسیون در ۳۰ تیر ۱۳۲۸ به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

این کنوانسیون در ۹۶ ماده در ۲۲ فصل و یک شیوه‌نامه امضا در ۷ دسامبر ۱۹۴۴ در شیکاگو به زبان انگلیسی نوشته شده و متن‌های انگلیسی، فرانسوی و اسپانیایی آن ارزش برابر می‌دارند.

هر سه متن توسط کشورهای متعاهد امضا شده و پس از آن به بایگانی دولت ایالات متحده بازگشته و رونوشت گواهی شده آن‌ها نیز به آن کشور و کشورهایی که قصد امضای آن را دارند، تحویل می‌گردد.

در مقدمه این پیمان‌نامه آمده است:

• نظر به این که پیشرفت و توسعه هواپیمایی کشوری بین‌المللی درآینده می‌تواند کمک زیادی برای ایجاد و حفظ مودت و حسن تفاهم بین‌ ملل و مردم دنیا باشد و در عین حال سوء استفاده از آن ممکن است موجب اختلاف امنیت عمومی گردد و نظر به این که دولت‌های امضاء کننده این قرارداد علاقمند هستند که از تصادم اجتناب نموده و همکاری بین ملل و مردم را که آرامش و امنیت جهان متکی به آن است توسعه بدهند لذا دول امضاء کننده ذیل نسبت به پاره ای اصول و ترتیبات برای این که هواپیمایی کشوری بین المللی در وضع مطمئن و منظم توسعه یابد توافق حاصل کردند همچنین توافق حاصل نمودند که سرویس‌های حمل ونقل هواپیمایی بین المللی ممکن است براساس تساوی موقعیت استقرار یافته و با اصول محکم اقتصادی عمل نماید بنابر مراتب مزبور این قرارداد را به این منظور منعقد نمودند.

• فصل اول- اصول کلی و اجرای قرارداد

حق حاکمیت

ماده 1- کشورهای متعاهد قبول دارند که هر کشور حق حاکمیت تام و مطلق نسبت به فضای مافوق قلمرو خود دارد.

قلمرو
ماده 2- در نظر این قرارداد قلمرو یک کشور عبارت خواهد بود از اراضی و آب های ساحلی متصل به آن که تحت حاکمیت یا قیمومیت، حمایت و یا تحت الحمایگی آن قرار دارد.

هواپیماهای دولتی و کشوری

ماده 3- الف- این قرارداد فقط شامل هواپیماهای کشوری خواهد بود و درباره هواپیماهای دولتی قابل اجرا نمی‌باشد.
ب- هواپیماهایی که در خدمات نظامی و گمرکی و شهربانی به کار بده شوند هواپیماهای دولتی محسوب خواهند شد.
ج- هیچ هواپیمای دولتی یک کشور متعاهد نباید بدون اجازه یا به وسیله موافقتنامه مخصوص یا طور دیگر طبق شرایط آن بر فراز قلمرو کشور دیگر پرواز نماید و یا در آنجا فرود بیاید.
د- کشورهای متعاهد تعهد می نمایند که هر موقع مقرراتی برای هواپیماهای دولتی خود وضع بکند تأمین سلامتی هوانوردی کشوری را مراعات نمایند.

سوء استفاده از هواپیمایی کشوری

ماده 4- هر کشور متعاهدی موافقت م ینماید که هواپیماهای کشوری به منظور انجام مقاصدی که با مقررات این قرارداد مغایرت داشته باشد مورد استفاده قرار ندهد.

• فصل دوم- پرواز بر فراز قلمرو کشورهای متعاهد

حق پرواز خارج از برنامه

ماده 5- هر یک از کشورهای متعاهد موافقت می نماید که کلیه هواپیماهای سایر کشورهای متعاهد که در سرویس هواپیمایی بین المللی اشتغال نداشته باشند حق دارند به شرط رعایت مقررات این قرارداد بر فراز قلمرو آن پرواز نمایند و یا به طور ترانزیت بدون توقف از آنجا عبو ر کنند و همچنین بدون احتیاج به کسب اجاره قبلی برای مقصودهای غیرتجارتی به آنجا فرود بیابند به شرط این که کشوری که بر فراز آن پرواز به عمل می آید حق درخواست فرود آمدن را از هواپیما داشته باشد معهذا هر یک از کشورهای متعاهد این حق را برای خود محفوظ می دارد که به جهت تأمین سلامت پرواز از هواپیمایی که مایل به عزیمت به نواحی غیرقابل عبور و یا نواحی که تسهیلات هواپیمایی به قدر کافی در آنجا وجود ندارد بخواهد که راه معینی را طی نماید و یا این که اجازه مخصوص برای این قبیل پروازها تحصیل کند و چنین هواپیما هر گاه مسافر بار - یا پست برای کرایه یا اجرت پرواز مسافر بار و پستی که در سرویس های منظم بین المللی هستند داشته باشد به شرط رعایت مقررات ماده 7 حق دارد که مسافر و بار و پست بگیرد و پیاده کند مشروط بر این که هر کشوری که در آنجا این مسافرین پست و بارها گرفته یا پیاده می شوند حق داشته باشد که نظامات شرایط و محدودیت هایی را که لازم م یداند تحمیل نماید.

پرواز بر حسب برنامه

ماده 6- هیچ سرویس هواپیمایی بین المللی حق ندارد که در کشور متعاهد دیگر عمل نماید مگر این که اجازه مخصوص و یا اجازه دیگر از آن کشور داشته و مطابق شرایط چنین اجازه و یا اختیاری پرواز نموده باشد.

کاپوتاژ

ماده 7- هر یک از کشورهای متعاهد حق خواهد داشت که از صدور اجازه به هواپیمای سایر کشورهای متعاهد که جهت حمل ونقل به مسافر یا پست و یا کالا در مقابل کرایه یا اجرت از یک نقطه به نقطه دیگر در قلمرو خود مبادرت به پرواز می کند امتناع نماید و نیز متعهد می گردد که داخل هیچ گونه ترتیباتی نشود که صریحاً چنین حقی انحصاری به کشور دیگر یا شرکت هواپیمایی کشور دیگر بدهد و نیز چنین حق انحصاری را از کشور دیگر برای خود تحصیل ننماید.

هواپیمای بدون خلبان

ماده 8- هیچ هواپیمایی که قادر به پرواز بدون خلبان باشد نباید بدون اجازه مخصوص و طبق مقررات آن اجازه بر فراز کشورهای متعاهد دیگر بدون خلبان پرواز نماید هر کشوری متعاهد تعهد می نماید که پرواز چنین هواپیمایی بدون خلبان را در نواحی که برای پرواز هواپیماهای کشور آزاد می باشد تحت کنترل قرار دهد به طوری که خطری از این راه متوجه هواپیماهای کشوری نشود.

مناطق ممنوعه

ماده 9- الف- هر کشوری متعاهد می تواند از نظر ضرورت نظامی و یا تأمین سلامت عمومی به طور متحدالشکلی پرواز هواپیماهای سایر کشورها را در پاره ای مناطق قلمرو خود محدود نموده و یا ممنوع نماید به شرط این که در اجرای این منظور هیچ گونه تبعیضی بین هواپیماهای آن کشور و هواپیماهای سایر کشورهای متعاهد که در سرویس های منظم هواپیمایی بی ن المللی اشتغال داشته باشند قایل نگردد چنین مناطق ممنوعه بایستی از نظر موقعیت و مساحت و وسعت توجیهاً طوری باشد که بدون جهت مشکلاتی برای هوانوردی ایجاد ننماید.

مشخصات چنین مناطق ممنوعه در قلمرو یک کشور متعاهد و همچنین هر نوع تغییراتشان باید به اسرع اوقات به سایر کشورهای متعاهد و به سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی ابلاغ کرد.

ب- هر کشور متعاهدی همچنین این حق را برای خود محفوظ می دارد که در موارد استثنایی و در موقع خطر و یا از نظر تأمین سلامت عمومی در صورت تأثیر فوری موقتاً پرواز هواپیماها را در سراسر قلمرو خود و یا در منطقه مخصوص و ممنوعه نماید به شرط این که این گونه محدودیت ها یا ممنوعی تها بدون رعایت ملیت و تبعیض شامل کلیه هواپیماهای سایر کشورها بشود.
ج- هر کشور متعاهد می تواند طبق شرایطی که تعیین م ینماید از هر هواپیمایی که داخل در مناطق مذکور در بند فوق می شود بخواهد که در فرودگاهی که در قلمرو خود معین می نماید به محض این که عملاً ممکن باشد فرود بیاید.

فرودآمدن در فرودگاه گمرکی

ماده 10 - به استثنای مواردی که تحت مقررات این قرارداد یا اجازه مخصوص هواپیماها می توانند از فراز قلمرو یک کشور متعاهد بدون فرود آمدن پرواز نمایند هر هواپیمایی که داخل قلمرو یک کشور متعاهد می گردد باید در صورتی که نظامات آن کشور مقرر داشته باشد در فرودگاهی که برای مقاصد گمرکی و سایر بازرسی ها تعیین شده فرود بیاید و در موقع مراجعت از قلمرو یک کشور متعاهد هم باید از چنین فرودگاهی عزیمت نماید.
مشخصات تمام فرودگاه هایی که برای این منظور تعیین شده اند توسط آن کشور به چاپ رسیده و به سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی که به موجب قسمت دوم این قرارداد مقرر شده برای توزیع بین تمام کشورهای متعاهد فرستاده می شود.

قابل اجرا بودن نظامات هوایی

ماده 11 - به شرط رعایت مقررات این قرارداد قوانین و نظامنامه های یک کشور متعاهد راجع به ورود و خروج هواپیماهایی که در هواپیمایی بین المللی هستند و یا راجع به هوانوردی و حمل این گونه هواپیماها بدون از نظر ملیت درباره کلیه هواپیماهای کشورهای متعاهد قابل اجرا خواهد بود و هواپیما مکلف است هنگام ورود یا خروج و یا در مدتی که در قلمرو آن کشور است قوانین و نظامات فوق را مراعات نماید.

مقررات هوایی

ماده 12 - هر کشور متعاهد تعهد می نماید تدابیری اتخاذ نماید که هر هواپیمایی که بر فراز قلمرو آن به پرواز یا مانور مبادرت م یکند و هر جا هواپیمایی که علامت تابعیت آن کشورزا دارا می باشد در هر کجا که هست مقررات و نظامات مربوط به پرواز و مانور هواپیما را در آنجا معمول است مراعات نماید.

هر کشور متعاهدی تعهد می نماید که نظامات هوایی خود را تا هر اندازه که امکان داشته باشد در این موضوع با آن هایی که به موجب مقررات این قرارداد گاهگاهی وضع م یگردد تطبیق بدهد.

هر کشور متعاهدی تعهد م یکند کلیه کسانی را که چنین مقررات جاریه را نقض نمایند مورد تعقیب قرار دهد.

نظامات ورود و ترخیص

ماده 13 - قوانین و نظامات یک کشور متعاهد راجع به اجازه ورود و خروج در قلمرو آن کشور در مورد مسافرین - عملجات هواپیما و بار از قبیل نظامات مربوط به ورود- ترخیص- مهاجرت- گذرنامه- گمرک قرنطین باید از طرف مسافرین و عملجات و نسبت به بارها در هنگام ورود و خروج و در تمام مدتی که هواپیما در قلمرو آن کشور است مراعات گردد.

جلوگیری از انتشار امراض

ماده 14 - هر کشور متعاهدی موافقت دارد که برای جلوگیری از انتشار و یا تیفوس (مسری ) آبله - تب زرد - طاعون و سایر بیماری های واگیردار به وسیله هواپیما تدابیر مؤثری که در هر مورد لازم بداند اتخاذ کند و برای این منظور کشورهای متعاهد یا بنگاه های وابسته به نظارت بین المللی در خصوص تدابیر صحی که نسبت به هواپیما قابل اجرا می باشد مرتباً مشاوره خواهند نمود چنین مشاوره ای نسبت به اجرای هر قرارداد بین المللی که در این موضوع وجود دارد و ممکن است کشورهای متعاهد آن را امضاء نموده باشند خللی وارد سازد.

عوارض فرودگاه و نظایر آن

ماده 15 - هر فرودگاهی که در یک کشور متعاهد برای استفاده عمومی هواپیماهای ملی آن کشور آزاد باشد به شرط رعایت مقررات ماده 6 با شرایط مساوی برای استفاده هواپیماهای کلیه کشورهای متعاهد آزاد خواهد بود این شرایط مساوی در مورد استفاده هواپیماهای کشور متعاهد از کلیه تسهیلات هوانوردی من جمله رادیو و سرویس های هواشناسی که برای استفاده عمومی و به منظور تأمین سلامت و سرعت هوانوردی مقررات نیز اجرا خواهد گردید.
هر عوارضی که یک کشور متعاهد برای استفاده از چنین فرودگاه ها و تسهیلات هوانوردی به وسیله هواپیماهای کشورهای متعاهد دیگر تحمیل و یا اجازه تحمیل آن را م یدهد نباید در موارد ذیل بیشتر باشد.
الف- نسبت به هواپیمایی که در سرویس های منظم بین المللی اشتغال ندارند از میزان عوارضی که هواپیمای مشابه ملی آن کشور که در سرویس های مشابه عمل م یکند پرداخت می نمایند.
ب- نسبت به هواپیمایی که در سرویس های منظم بین المللی اشتغال دارند از میزان عوارضی که هواپیمای مشابه ملی آن کشور که در سرویس های مشابه عمل می کند پرداخت می نمایند.
تمام این گونه عوارض باید چاپ شده و به سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری فرستاده شود مشروط بر این که هر گاه یک کشور ذی نفع نسبت به عوارضی که برای استفاده از فرودگاه و تسهیلات آن مقرر شده اعتراض نماید از طرف شورای سازمان در این موضوع راپورت داده و سفارش های خود را برای اجرا به کشور یا کشورهای مربوط ابلاغ خواهد کرد.
هیچ گونه مخارج و تحمیلات و عوارض از طرف هیچ یک از کشورهای متعاهد منحصراً برای حق ترانزیت از فراز قلمرو آن یا ورود و خروج هیچ هواپیمای یک کشور متعاهد یا اشخاص و یا اموال موجوده در آن عمل نخواهد شد.

بازرسی هواپیما

ماده 16 - مقامات صلاحیت دار هر یک از کشورهای متعاهد حق خواهند داشت که بدون تأخیر غیرموجه هواپیماهای سایر کشورهای متعاهد را هنگام ورود و یا خروج بازرسی نموده و گواهینامه ها و سایر مدارک مشروحه در این قرارداد را بازرسی نماید.

• فصل سوم- تابعیت هواپیما

تابعیت هواپیما

ماده 17 - هر هواپیما تابعیت کشوری را دارد که در آنجا به ثبت رسیده است.

ثبت دوگانه

ماده 18 - هیچ هواپیمایی را نمی توان قانوناً در بیش از یک کشور به ثبت رسانید لیکن ثبت آن ممکن است از یک کشور به کشور دیگر تغییر پیدا کند.

قوانین ملی راجع به ثبت

ماده 19 - ثبت یا انتقال ثبت هواپیما در هر کشور متعاهد طبق قوانین و مقررات آن کشور انجام خواهد یافت.

علامت گذاری

ماده 20 - هر هواپیمایی که در سرویس هوانوردی بی نالمللی اشتغال دارد باید دارای علایم تابعیت کشور متبوعه خود باشد.

گزارش ثبت

ماده 21 - هر یک از کشورهای متعاهد متعهد می نماید که اطلاعات راجع به ثبت و مالکیت هر هواپیمای مخصوصی را که در آن کشور به ثبت رسیده است به موجب درخواست آناً به سایر کشورهای متعاهد و یا به سازمان هواپیمایی کشوری ارسال دارد به علاوه هر یک از کشورهای متعاهد گزارش هایی به سازمان هواپیمایی کشوری طبق مقرراتی که سازمان وضع خواهد کرد می‌دهد.

گزارش های مزبور متضمن اطلاعات مربوطه ای که ممکن است در دسترس قرار داد و راجع به مالکیت و کنترل هواپیمایی که در آن کشور به ثبت رسیده و معمولاً در سرویس های هواپیمایی بین المللی اشتغال دارند خواهد بود اطلاعاتی که بدین ترتیب به وسیله سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی به دست می آید بر حسب تقاضای سایر کشورهای متعاهد در دسترس آنها گذارده خواهد شد.

• فصل چهارم

تدابیر به منظور تسهیل - هوانوردی تسهیل مراسم تشریفات

ماده 22 - هر کشور متعاهدی موافقت می نماید که تدابیر عملی را از راه وضع نظامات مخصوص و یا به وسایلی دیگر به من ظور تسهیل و تسریع هوانوردی هواپیماها بین قلمرو کشورهای متعاهد و برای جلوگیری از تأخیرات غیرضروری هواپیما و عملجات و مسافرین و بار آن مخصوصاً ضمن اجرای قوانین مربوط به مهاجرت و قرنطینه و گمرک و ترخیص اتخاذ نماید.

مقررات گمرکی و مهاجرت

ماده 23 - هر کشور متعاهدی متعهد می گردد که تا آنجایی که عملی می داند طرز اجرای مقررات گمرکی و مهاجرت را که در هوانوردی بین المللی تأثیر دارد به موجب ترتیباتی که ممکن است طبق این قرارداد هر چند وقت به چند وقت وضع و یا پیشنهاد شود برقرار سازد هی چیک از مقررات این قرارداد مانع ایجاد فرودگا ههای بدون گمرک نخواهد بود.

عوارض گمرکی

ماده 24 - الف- هواپیمایی که در رفت و آمد و یا عبور از قلمرو کشور متعاهد دیگر پرواز می نماید با رعایت مقررات گمرکی آن کشور موقتاً بدون پرداخت عوارض اجازه ورود به او داده خواهد شد. سوخت روغن های ماشین، قطعات یدکی لوازم معمولی و انبارهایی که در هواپیماهای یک کشور متعاهد است و در موقع ورود و بعد از حقوق با خود حمل نماید از عوارض گمرکی و مخارج تفتیش و سایر حقوق و عوارض محلی معاف خواهد بود.
این معافیت شامل هر مقدار از اجناسی که از هواپیما خارج می شود نمی گردد مگر به موجب مقررات گمرکی کشور متوقف فیها که ممکن است مقرر بدارد. (اجناس مزبور تحت نظارت گمرکی قرار گیرد.)
ب- قطعات یدکی و تجهیزات که به وسیله هواپیمای کشور متعاهد برای الحاق به هواپیما و یا استفاده به وسیله هواپیمای آن کشور که در سرویس هوانوردی بین المللی شرکت دارد داخل قلمرو کشور متعاهد دیگر می شود از عوارض گمرکی معاف م ی باشد ولی این اشیاء مشمول مقررات کشور مزبور خواهد بود که ممکن است مقرر دارد تحت نظارت و بازرسی گمرک قرار گیرد.

هواپیما در مخاطره

ماده 25 - هر کشور متعاهدی به عهده می گیرد تا آنجایی که عملی بداند اقداماتی جهت مساعدت با هواپیمایی که در قلمرو آن کشور دچار خطر می گردند به عمل آورد و همچنین به مالکین هواپیما یا مقامات کشوری که هواپیما در آنجا به ثبت رسیده با نظارت مقامات مربوطه خود اجازه دهد که عنداللزوم تدبیری جهت مساعدت به هواپیما معمول دارند هر کشور متعاهد برای جستجوی هواپیمای مفقودالاثر تشریک مساعی خواهد نمود. این قبیل تشریک مساعی به طور هماهنگ و به وسیله اتخاذ تدابیری خواهد بود که گاه گاه به موجب این قرارداد ممکن است سفارش شود.

رسیدگی به حادث هها

ماده 26 - چنانچه حادثه ای برای یک هواپیمای کشور متعاهدی در قلمرو کشور متعاهد دیگری رخ دهد و موجب مرگ یا جراحت شدید شود و یا ظاهر گردد که نقص فاحش فنی در هواپیما با تسهیلات هوانوردی بوده کشوری که در آنجا این حادثه اتفاق افتاده علل حادثه را طبق مقرراتی که ممکن است از طرف سازمان هواپیمایی کشوری سفارش شود در حدود قوانین خود تحقیق خواهد نمود و به کشوری که هواپیما در آنجا ثبت شده اجازه داده خواهد شد که ناظرینی برای حضور در بازرسی به آن کشور اعزام نماید . کشور تحقیق کننده گزارش امر و نتایج تحقیقات خود را به کشور ذ ینفع ابلاغ خواهد نمود.

مصونیت از توقیف به عنوان دعوای ثبت اختراع

ماده 27 - الف- در مواقعی که هواپیمای کشور متعاهدی در حمل ونقل هوایی بی نالمللی اشتغال دارد و با اجازه به قلمرو کشور دیگر وارد شد و یا از آنجا به طور ترانزیت عبور می کند اعم از این که در آن کشور فرود بیاید یا نه به عنوان این که ساختمان و مکانیسم و قطعات اضافی یا عملیات هواپیما با هر گونه ثبت اختراع (ثبانت) و نقشه و مدلی که قانوناً از طرف کشوری که هواپیما داخل آن گردیده اعطا شده یا در آنجا به ثبت رسیده است تطبیق نمی کند مورد هیچ گونه ضبط و بازداشت قرار نخواهد گرفت و همچنین هر نوع دعوا از هر قبیل و یا هر نوع مداخله از طرف آن کشور یا هر شخصی که در آنجا مقیم است به استناد یکی از عناوین فوق الذکر بر علیه مالک یا راننده هواپیما به عمل بیاید مسموع و پذیرفته نشده و موجب توقیف هواپیما نخواهد گردید.
و نیز موافقت حاصل است که هیچ گونه وجه الضمانی برای مصونیت از معافیت های نامبرده (ضبط و توقیف هواپیما ) در هیچ موردی از طرف کشوری که هواپیما وارد آنجا شده است مطالبه نگردد.
ب- مقررات بند (الف) این ماده شامل ذخیره قطعات یدکی و لوازمات مربوط هواپیما و حتی استفاده یا نصف آنها ضمن تعمیر هواپیمای یک کشور متعاهد در قلمرو هر کشور متعاهد دیگر خواهد بود مشروط بر آن که هر گونه لوازمات و قطعات یدکی که در هواپیما موجود است در داخل آن کشور فروخته یا توزیع نگردد و یا قطعاتی که برای این منظور به هواپیما برده می شود از آن کشور به کشور دیگری به منظور تجارت صادر نشود.
ج- مزایای این ماده فقط شامل کشورهایی خواهد بود که در این قرارداد شرکت دارند و یا ...
-1 کشورهای عضو قرارداد بی نالمللی راجع به حمایت اموال صنعتی و مواد اصلاح شده آن قرار دارد.
-2 کشورهایی که قوانین ثبت اختراع وضع نموده اند که به وسیله آن اختراعات متعلق اتباع کشورهای متعاهد که در این قرارداد شرکت دارند کاملاً حمایت می‌شوند.

تسهیلات هوانوردی و سیستم‌های متحدالشکل

ماده 28 - هر کشور متعاهدی متعهد م یگردد که حتی‌الامکان الف- در قلمرو خود فرودگاه ها و ایستگاه های بی سیم و ایستگاه های هواشناسی و سایر تسهیلات هوانوردی جهت تسهیل ح مل ونقل هوایی بین المللی به طور متحدالشکل مطابق دستورالعملی که گاه به گاه به موجب این قرارداد توصیه و یا وضع می شود فراهم سازد.
ب- وسایل ارتباطات متحدالشکل هر رمزها و علایم و علامات مخابراتی و نورافکن ها و سایر قواعد را از روی میزان صحیح و مشخص مانند کتاب رمز و کتاب علایم که گاه به گاه طبق این قرارداد ممکن است توصیه و یا وضع گردد قبول و به موقع عمل بگذارد.
ج- در اقدامات بین المللی به منظور طبع و نشر نقشه ها و علایم هوانوردی که طبق موازین مقرره در این قرارداد گاه به گاه ممکن است سفارش و یا مقرر گردد و تشریک مساعی نماید.

• فصل پنجم

شرایطی که باید از طرف هواپیما مجری شود اسنادی که در هواپیما موجود است

ماده 29 - هر هواپیمای کشور متعاهدی که در هوانوردی بین المللی اشتغال دارد بایستی اسناد و مدارک ذیل را طبق مقررات این قرارداد با خود همراه داشته باشد.
الف- گواهینامه ثبت آن
ب- گواهینامه قابلیت پرواز آن
ج- پروانه های لازم جهت هر یک از عملیات هواپیما
د- دفتر روزنامه مسافرت هواپیما
ه- چنانچه دستگاه ب یسیم در آن هواپیما نصب شده باشد پروانه ب یسیم آن
و- صورت اسامی و محل عزیمت و مقصد آن چنانچه مسافر داشته باشد
ز- دفترچه و اظهارنامه حاوی جزییات و مشخصات بار در صورتی که حامل بار باشد.

تجهیز رادیویی هواپیما

ماده 30 - الف- هواپیمای کشور متعاهدی در داخل و یا بر فراز قلمرو کشور متعاهدی دیگر فقط در صورتی می تواند دستگاه ب یسیم فرستنده با خود داشته باشد که پروانه نصب دستگاه مزبور از طرف مقامات صلاحیتدار کشوری که هواپیما در آنجا به ثبت رسیده صادر گردیده باشد.

گواهینامه های قابلیت پرواز

ماده 31 - هر هواپیمایی که در هوانوردی بین المللی اشتغال دارد باید دارای گواهینامه قابلیت پرواز باشد این گواهینامه ها باید از طرف مقامات صلاحیت دار کشوری که هواپیما در آن جا به ثبت رسیده است صادر و معتبر شناخته شده باشد.

جوازهای کارکنان هواپیما

ماده 32 - الف- خلبان هر هواپیما و سایر عملجات مأمور پرواز که در هوانوردی بین المللی اشتغال دارند باید دارای گواهینامه های صلاحیت و پروانه هایی که از طرف کشوری که هواپیما در آنجا به ثبت رسیده صادر و معتبر شناخته شده باشد.
ب- هر کشور متعاهدی این حق را برای خود محفوظ خواهد داشت که از شناسایی گواهینامه های صاحیت که از طرف کشور متعاهد دیگر به اتباع وی به منظور پرواز بر قلمرو خود اعطاء شده باشد خودداری نماید.

شناسایی گواهینامه ها و پروانه‌ها

ماده 33 - گواهینامه های قابلیت پرواز و گواهینامه های صلاحیت و اجازه هایی که از طرف کشور متعاهدی که هواپیما در آنجا به ثبت رسیده صادر و یا معتبر شناخته شده از طرف سایر کشورهای متعاهد به رسمیت شناخته خواهد شد مشروط بر این که شرایط و مقررا تی که طبق آن گواهینامه ها با پروانه های نامبرده صادر و یا معتبر شناخته شده با حداقل استانداردهایی که ممکن است گاه گاه طبق این u1602 قرارداد وضع شود برابر یا بالاتر باشد.

دفتر روزانه مسافرت هواپیما

ماده 34 - برای هر هواپیمایی که در هوانوردی بین المللی اشتغال دارد دفتر روزانه مسافرت تنظیم خواهد شد که در این خصوصیات هواپیما و عملجات و هر مسافرت آن به ترتیبی که گاه گاه طبق این قرارداد ممکن است وضع شود ثبت خواهد گردید.

محدودیت های حمل بار

ماده 35- (الف- هیچ گونه مهمات و لوازمات جنگی نباید داخل و یا بر فراز قلمرو کشوری به وسیله هواپیمایی که در هوانوردی بین المللی اشتغال دارد حمل گردد مگر با اجازه آن کشور هر کشوری مقرراتی وضع خواهد کرد که چه کالایی جزو مهمات و لوازمات جنگی از نظر این ماده محسوب می گردد رعای تهای لازمه خواهد شد که مقررات مزبور با توصیه هایی که گاه به گاه سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی ممکن است در این موضوع بنماید متحدالشکل باشد.
ب- هر کشور متعاهدی این حق را برای خود محفوظ خواهد داشت که به منظور تأمین نظم عمومی یا سلامت همگانی حمل اشیاء دیگری را غیر از آنچه در بند (الف) ذکر شده به کشور یا بر فراز قلمرو خود منع یا محدود سازد مشروط بر این که در این مورد هیچ گونه تبعیضی بین هواپیمای ملی خود که در سرویس هوانوردی بین المللی اشتغال دارد و هواپیمای کشورهای دیگر که در این سرویس مشغول هستند قایل نگردد و نیز مشروط بر این که هیچ نوع محدودیتی که ممکن است مداخله در حمل و استفاده لوازماتی که برای کار و یا پرواز هواپیما و یا تأمین سلامتی مسافرین و کارکنان لازم است تحمیل ننماید.

ادوات عکسبرداری

ماده 36 - هر کشور متعاهدی م یتواند استعمال ادوات عکسبرداری را بر فراز قلمرو خود در هواپیما ممنوع ساخته و یا تحت قواعدی قرار بدهد.

• فصل ششم- یکنواخت بودن عملیات هوانوردی در سفارشات مربوط به آن قبول ترتیبات متحدالشکل عملیات هوانوردی

ماده 37 - هر کشور متعاهدی به عهده می گیرد که برای نیل به اعلا درجه ممکنه در امر اتحاد شکل نظامات و استاندارد و ترتیبات و سازمان مربوط به هواپیما و کارکنان و خطوط هوایی و سرویس های کمکی و در کلیه مسایلی که چنین هماهنگی را در امر هوانوردی تسهیل و یا اصلاح خواهد نمود تشریک مساعی نماید.
برای این منظور سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی گاه به گاه در مواقع لزوم استانداردهای بین المللی را قبول و چرخ و تعدیل خواهد کرد و عملیات و ترتیبات مربوط به موارد زیر را به کشورهای عضو سفارش خواهد نمود.
الف- طریق ارتباط و معاضد تهای هوانوردی از جمله علام تگذاری روز زمین.
ب- مشخصات فرودگاه ها و مناطقی که هواپیما در آن جا پایین می آید
ج- قانون هواپیما و نظارت حمل ونقل هوایی و عملیات مربوط به نظارت رانندگی در هوا.
د- صدور پروانه جهت رانندگان و کارمندان فنی هواپیما.
ه - قابلیت پرواز هواپیما.
و- ثبت و تشخیص نوع هواپیما.
ز- جمع آوری و مبادله اطلاعات هواشناسی.
ح- دفاتر روزانه هواپیما.
ط- نقشه جات و جدو لهای هواشناسی.
ی- کمک به هواپیما در حال خطر و رسیدگی به حوادث و از این قبیل مسایلی که با سلامتی و نظم و حسن جریان هوانوردی مربوط بود و گاه به گاه ممکن است ضروری و مناسب به نظر برسد.

عدول از استانداردها و ترتیبات بین‌المللی

ماده 38 - چنانچه برای کشوری نیز عملی باشد که از هر حیث یکی از استانداردها و ترتیبات بین المللی فوق الذکر را رعایت نماید و نظامات و یا عملیات خود را با یکی از استانداردها با ترتیبات اصلاح شده بین المللی کاملاً وفق دهد یا لازم بداند که از نظامات یا عملیاتی پیروی کند که در یک مورد به خصوص از آنهایی که به وسیله استانداردهای بین المللی معین شده تفاوت داشته فوراً مراتب را به اطلاع سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی خواهد رسانید. هر گاه اصلاحاتی در استانداردهای بین المللی به عمل آید کشوری که اصلاحات مناسب را در نظامات یا عملیات خود به عمل نیاورد باید به شوری در ظرف شصت روز از تصویب اصلاح استانداردهای بی نالمللی اطلاع داده یا اقدامی را که پیشنهاد م ی نماید معین سازد. در چنین صورتی شوری به فوربت اختلافی را که بین یک یا چند استانداردهای بین المللی و ترتیبات مشابه ملی آن کشور می باشد به اطلاع تمام کشورهای دیگر خواهد رسانید.

ظهرنویسی گواهینامه ها و پروانه ها

ماده 39 - الف- هواپیمایی یا قسمتی از آن که نسبت به آن یک قاعده یا میزان بین المللی راجع به قابلیت پرواز وجود دارد در هر صورت نتواند که در موقع اخذ گواهینامه آن را با استانداردهای بین المللی انطباق دهد جزییات کامل عدم انطباق را در پشت گواهینامه صلاحیت پرواز قید نموده و یا روی ورقه جداگانه نوشته و پیوست گواهینامه مزبور نماید.
ب- هر شخص که دارای پروانه ای باشد که کاملاً با شرایط مقرره در استانداردهای بین المللی راجع به طبقه بندی پروانه یا گواهینامه مزبور وفق ندهد جزییات کامل عدم انطباق را در پشت پروانه درج نموده و یا روی ورقه جداگانه نوشته و ضمیمه پروانه خواهد نمود.

اعتبار گواهینامه یا پروانه های ظهرنویسی شده

ماده 40 - هیچ هواپیما یا کارکنان آن که دارای گواهینامه یا پروانه هایی باشد که به ترتیب فوق ظهرنویس شده است نباید در هوانوردی بین المللی شرکت نماید مگر با اجازه کشور یا کشورهایی که هواپیما وارد قلمرو آن می شود ثبت یا به کار بردن چنین هواپیما با قطعه گواهی شده آن در هر کشور دیگری غیر از کشوری که در آن گواهی شده است بسته به نظر و اختیار کشوری خواهد بود که هواپیما با قطعه مربوط به آنجا وارد شده است.

شناسایی استانداردهای صلاحیت پرواز کنونی

ماده 41 - مقررات این فصل شامل هواپیماها یا تجهیزاتی نخواهد بود که نمونه یا نقشه آن برای گواهی در تاریخی قبل از انقضای 3 سال از تاریخ وضع استاندارد بی نالمللی صلاحیت پرواز جهت چنین تجهیزات تسلیم مقامات صلاحیت دار ملی شده باشد.

شناسایی استانداردهای کنونی راجع به صلاحیت کارکنان

ماده 42 - مقررات این فصل شامل کارکنانی که اصولاً پروان ههای آنها قبل از انقضای یک سال از تاریخ تصویب به وی استانداردهای بین‌المللی راجع به صلاحیت هوانوردی این قبیل کارکنان صادر شده باشد نخواهد بود ولی در هر حال درباره کلیه کارکنانی که مدت اعتبار پروان ههای آنها پنج سال بعد از تاریخ تصویب استانداردهای فوق باشد قابل اجرا خواهد بود.

قسمت دوم- سازمان هواپیمایی بین المللی

• فصل هفتم- سازمان

نام و ترکیب سازمان

ماده 43 - به موجب این قرارداد سازمانی موسوم به سازمان هوایی کشوری بین المللی تشکیل می گردد این سازمان مرکب است از یک مجمع عمومی و یک شورا و تشکیلات دیگری که ممکن است لزوم پیدا کند.

مقاصد

ماده 44 - هدفها و مقاصد سازمان عبارت است از توسعه اصول و امور فنی هوانوردی بین المللی و تحکیم برنامه و پیشرفت حم ل ونقل هوایی بین المللی به طوری که:
الف- سلامتی و توسعه منظم هواپیمایی کشوری بین المللی را در سراسر جهان تأمین سازد.
ب- فنون مربوط به طرح هواپیما و به کار انداختن هواپیما را به منظورهای صل حجویانه تشویق نماید.
ج- توسعه خطوط هوایی و فرودگا هها و تسهیلات هوانوردی را برای هواپیمایی کشوری بی نالمللی تشویق نماید.
د- احتیاجات مردم جهان را از لحاظ حمل ونقل هوایی سالم و منظم و مؤثر و مقرون به صرفه رفع نماید.
ه- از اتلاف اقتصادی ناشی از رقابت غیرمعقول جلوگیری به عمل آورد.
و- حقوق کشورهای متعاهد کاملاً رعایت شده و هر کشور متعاهدی فرصت مناسبی برای به کار انداختن شرکت های هواپیمایی بین المللی داشته باشد.
ز- از تبعیض بین کشورهای متعاهد خودداری شود.
ح- سلامتی پرواز را در هوانوردی بین المللی توسعه دهد.
ط- به طور کلی شؤون مربوط به هوانوردی کشوری بی نالمللی را توسعه دهد.

مرکز دایمی

ماده 45 - مرکز دایمی سازمان در محلی خواهد بود که به وسیله جلسه نهایی مجمع موقتی سازمان موقت هواپیمایی کشوری بین المللی پیش بینی شده در موافقتنامه موقتی هواپیمایی کشوری بین المللی که در 7 دسامبر 1944 در شیکاگو به امضاء رسیده تعیین می گر دد این مرکز ممکن است بنا به تصمیم شوری موقتاً به جای دیگری انتقال یابد.

اولین جلسه مجمع عمومی

ماده 46 - به مجرد این که قرارداد به موقع اجرا درآید شورای موقتی سازمان موقت فو قالذکر اولین جلسه مجمع عمومی را در زمان و محلی که شورای مزبور تصمیم بگیرد دعوت به تشکیل خواهد نمود.

اختیار قانونی

ماده 47 - سازمان در قلمرو هر کشور متعاهدی از اختیار قانونی که ممکن است برای انجام وظایف آن ضرورت داشته باشد بهر همند خواهد شد در هر موردی که با قانون اساسی و سایر قوانین کشور مربوطه مطابقت داشته باشد شخصیت حقوقی کاملی به سازمان اعطاء خواهد گردید.

• فصل هشتم

مجمع عمومی جلسات
مجمع عمومی و اخذ رأی

ماده 48 - الف- مجمع عمومی هر سال یک بار تشکیل جلسه خواهد داد و شورا جلسه مذکور را در زمان و محل مناسب تشکیل خواهد داد . جلسات فوق العاده مجمع عمومی ممکن است در هر موقع بنا به دعوت شورا و یا بر حسب تقاضای ده کشور متعاهدی از دبیرکل تشکیل یابد.
ب- کلیه کشورهای متعاهدی به طوری تساوی حق دارند که به جلسات مجمع نماینده اعزام دارند و هر کشور متعاهدی حق دادن یک رأی خواهد داشت. نمایندگان کشورهای متعاهد ممکن است مشاورین فنی به عنوان کمک همراه خود داشته باشند این مشاورین در جلسات مجمع شرکت جسته ولی حق دادن رأی ندارند.
ج- اکثریت کشورهای متعاهد لازم خواهد بود تا حد نصاب برای تشکیل جلسات مجمع عمومی فراهم باشد به جز در مواردی که این قرارداد طوری دیگر مقرر م یدارد تصمیمات مجمع باید به اکثریت آراء اتخاذ گردد.

اختیارات و وظایف مجمع عمومی

ماده 49 - اختیارات و وظایف مجمع عمومی عبارت خواهد بود از:
الف- انتخاب رییس و صاحب مصبان دیگر در هر دوره اجلاسیه.
ب- انتخاب کشورهای متعاهدی که باید در شورا نمایندگی داشته باشند طبق مقررات اصل نهم.
ج- بررسی گزارش های شورا و به عمل آوردن اقدام مقتضی در آن باب و اتخاذ تصمیم به هر مسأله ای که ار طرف شورا بدان ارجاع شده است.
د- تعیین نظامنامه داخلی خود و تأسیس کمیسیون های فرعی که ضروری یا مقتضی بداند.
ه- تصویب بودجه سالیانه و تعیین ترتیبات مالی سازمان به موجب مقررات فصل دوازده.
و- بررسی مخارج و تصویب حسا بهای سازمان.
ز- احاله هر مسأل های که در دایره عمل او باشد بنا به صواب دید خود به شورا یا کمیسیو نهای فرعی و یا هر هیأت دیگر.
ح- اعطای اختیارات و قدرت به شورا که برای انجام وظایف سازمان ضروری یا مقتضی باشد و لغو یا اصلاح قدرت اعطایی در هر موقع.
ط- اجرای مقررات مربوط به فصل سیزده.
ی- مطالبه پیشنهادات برای ترمیم یا اصلاح مقررات این قرارداد و در صورت تصویب پیشنهادها توصیه آنها به کشورهای متعاهدی به موجب
مقررات فصل بیس تویکم.
ک- رسیدگی به هر مسأل های که دایره عمل سازمان بوده و صریحاً به شورا احاله نشده باشد.

• فصل نهم- شورا

ترکیب و انتخاب شورا

ماده 50 - الف- شورا یک هیأت دایمی بوده و مسؤول مجمع عمومی خواهد بود و از بیس تویک کشور متعاهدی که از طرف مجمع انتخاب شده باشد مرکب خواهد گردید. انتخاب اعضای شورا بدواً در اولین جلسه مجمع انجام یافته و سپس هر سه سال به سال تجدید خواهد شد و اعضایی که بدین ترتیب انتخاب می گردند این مقام را تا انتخاب بعدی دارا خواهند بود.
ب- در انتخابات اعضاء شورا مجمع عمومی به مسایل ذیل اهمیت خواهند داد:
-1 کشورهایی که در زمره کشورهای فوق نیستند اما در تدارک تسهیلات هوانوردی کشوری بین المللی سهم بزرگی دارند.
-2 کشورهایی که در زمره کشورهای فوق نیستند اما تعیین انتخابات کلیه نواحی بزرگ جغرافیایی جهان را در شورا تأمین خواهد نمود هر محل خالی که در شورا پیدا شود در اسرع اوقات ممکنه از طرف مجمع عمومی پر خواهد شد و هر کشور متعاهدی که بدین ترتیب انتخاب شود برای بقیه دوره تصدی خود این سمت را عهده دار خواهد بود.
ج- هیچ نماینده کشور متعاهدی در شوری نباید در عملیات با سرویس حمل ونقل هوایی بین المللی شرکت داشته و یا از لحاظ مالی در چنین سرویس ذی نفع باشد.

رییس شورا

ماده 51 - شورا رییس خود را برای یک دوره 3 ساله انتخاب خواهد نمود. رییس شورا ممکن است مجدداً انتخاب گردد مشارالیه حق رأی نخواهد داشت و نیز شورا بین اعضای خود یک یا چند نایب رییس انتخاب خواهد نمود و اینها هنگامی که به کفالت رییس شورا انجام وظیفه می کنند حق رأیشان محفوظ خواهد ماند.
لازم نیست که رییس که رییس شورا حتماً از بین نمایندگان اعضاء شورا انتخاب گردد لیکن اگر نماینده کشور عضوی بدین سمت انتخاب گردد محل او در شورا خالی تلقی گردیده و کشور متبوع بدین سمت انتخاب گردد محل او در شورا خالی تلقی گردیده و کشور متبوع وی باید نماینده دیگری به جای او به شورا اعزام دارد.
وظایف رییس شورا عبارت خواهد بود از:
الف- انعقاد جلسات شورا و کمیته حمل ونقل هوایی و کمیسیون هوانوردی.
ب- انجام وظیفه به عنوان نماینده شورا.
ج- اجرای وظایفی که شورا برای او تعیین می کند به نمایندگی از طرف آن.

اخذ رأی در شورا

ماده 52 - تصمیمات شورا مستلزم این است که به تصویب اکثریت اعضاء آن برسد شورا می تواند نسبت به هر موضوع به خصوص اختیار (قدرت) به کمیته ای مرکب از اعضاء خود بدهد تصمیمات کمیته شورا را ممکن است کشور متعاهدی ذی نفعی برای پژوهش به شورا احاله نماید.

شرکت بدون حق رأی

ماده 53 - هر کشور متعاهدی می تواند بدون داشتن حق رأی در جلسات شورا و کمیته ها و کمیسیون های مربوطه هنگامی که مسأله ای در آنجا مطرح می باشد که خصوصاً در منافع آن کشور تأثیر دارد شرکت جوید هیچ یک از اعضای شورا هنگام رسیدگی به اختلاف نظری که و ی یک طرف آن می باشد حق رأی نخواهد داشت.

وظایف قیمومت اجباری شورا

ماده 54 - شورا
الف- گزارش های سالیانه تقدیم مجمع عمومی خواهد نمود.
ب- دستورالعمل های مجمع را اجراء و وظایف و تعهداتی را که به موجب آن قرار داد به عهده وی محول شده است انجام خواهد نمود.
ج- سازمان و نظامنامه داخلی خود را تعیین خواهد نمود.
د- وظایف کمیته حمل ونقل هوایی را که از بین اعضاء شورا انتخاب گردیده و در مقابل آن مسؤول خواهد بود تعیین و مشخص خواهد نمود.
ه- کمیسیون هوانوردی را طبق مقررات فصل دهم تشکیل خواهد داد.
و- امور مالی سازمان را طبق مقررات فصل دوازدهم و پانزدهم اداره خواهد نمود.
ز- حقوق و مزایای رییس شورا را تعیین خواهد نمود.
ج- یک رییس اجرا که به نام دبیرکل نامیده خواهد شد منصوب نموده و اقدام برای انتصاب کارمندان دیگری که به موجب مقررات فصل یازده ممکن است لازم باشد به عمل خواهد آورد.
ط- اطلاعات مربوط به پیشرفت هوانوردی و به راه انداختن سرویس های هوایی بین المللی من جمله اطلاعات راجع به هزین ه های بهره برداری و جزییات مساعدت های مالی که از وجود عمومی (بودجه دولتی) به شرکت های هواپیمایی پرداخت می گردد درخواست و جمع آوری و طبع نماید.
ی- هر مورد نقض این قرارداد و همچنین هر قصور در اجرای توصی هها یا تصمیمات شورا را کشورهای متعاهدی گزارش خواهد داد.
ک- هر مورد نقض این قرارداد را به مجمع گزارش خواهد داد هنگامی که یک کشور متعاهدی بعد از استحضار از یک چنین نقضی از به عمل آوردن اقدام مقتضی در ظرف مدت مناسب قصور نموده باشد.
ل- استانداردهای بین المللی و عملیات توصیه شده را به موجب مقررات فصل ششم این قرارداد تعیین و کلیه کشورهای متعاهدی را از اقدامی که به عمل آورده است مستحضر خواهد ساخت.
م- توصیه های کمیسیون هوانوردی را به منظور اصلاح ضمایم (قسمت های ضمیمه) تحت مطالعه قرار داده و نسبت به آن طبق مقررات فصل بیستم اقدام خواهد نمود:
ن- هر مسأله مربوط به این قرارداد را که کشور متعاهدی به آن احاله م ینماید تحت مطالعه قرار خواهد داد.

وظایف اختیاری شورا

ماده 55 - شورا می تواند:
الف- در هر مورد که مناسب باشد و تجربه آن را مقتضی نشان دهد کمیسیون های فرعی حمل ونقل هوایی را براساس تشکیلات محلی و غیره ایجاد و یک عده از کشورها یا شرک تهای هواپیمایی را تعیین نماید که به وسیله آن اجرای مقاصد این قرارداد را تسهیل نماید.
ب- وظایف و اختیاراتی علاوه بر آنچه که در این قرارداد ذکر شده برای کمیسیون هوانوردی تعیین و هر موقع u1603 که بخواهد اختیارات مزبور را لغو و یا اصلاح نماید.
ج- تحقیقاتی در کلیه مراحل حمل ونقل هوایی و هوانوردی که اهمیت بین المللی دارند به عمل آورده و نتایج تحقیقات خود را به کشورهای متعاهد ابلاغ نماید و همچنین م یتواند مبادله اطلاعات را بین کشورهای متعاهد راجع به مسایل حمل ونقل هوایی و هوانوردی تسهیل نماید.
د- مسایلی که در سازمان و به کار انداختن حمل ونقل هوایی بین المللی دخالت دارد من جمله مالکین بین المللی و به کار انداختن سرویس‌های هوایی بین المللی در خطوط ترانک (سرویس هایی که از نقاط فرعی شروع و به مراکز اصلی واقع در را ه های اصلی هوایی متصل می شوند ) را مطالعه نموده و طرح هایی در آن باب به مجمع تقدیم دارد.
ه- بر حسب تقاضای هر کشور متعاهدی به هر وضعیتی که ممکن است مواقع قابل اجتناب در راه پیشرفت هوانوردی بین المللی ایجاد نماید رسیدگی نموده و پس از رسیدگی گزار شهایی را که مقتضی بداند صادر و منتشر سازد.

• فصل دهم- کمیسیون هوانوردی معرفی و تعیین کمیسیون

ماده 56 - کمیسیون هوانوردی مرکب خواهد بود از دوازده عضو 8 که شورا آنها را از میان اشخاصی که از طرف کشورهای متعاهدی نامزد شده اند انتخاب خواهد نمود این اشخاص باید دارای صلاحیت و تجربه شایسته در علم و فن هوانوردی باشند شورا از کلیه کشورهای متعاهد درخواست خواهد نمود که نامزدهایی تعیین و فهرست آنها را تقدیم شورا نماینده رییس کمیسیون هوانوردی از طرف شورا تعیین خواهد شد.

وظایف شورا

ماده 57 - کمیسیون هوانوردی
الف- اصلاحات مربوط به قسم تهای ضمیمه این قرارداد را مطالعه و آنها را برای تصویب شورا پیشنهاد خواهد نمود.
ب- در صورت تمایل کمیسیو نهای فرعی فنی را که هر کشور متعاهدی ممکن است در آن نماینده داشته تأسیس خواهد نمود.
ج- شورا را نسبت به جمع آوری کلیه اطلاعات ضروری و مفید برای پیشرفت هوانوردی و ابلاغ آنها به کشورهای متعاهدی مطلع خواهد ساخت.

• فصل یازدهم- کارمندان

انتصاب کارمندان

ماده 58 - با رعایت قواعدی که از طرف مجمع وضع شده با در نظر گرفتن مقررات این قرارداد شورا طرز انتخاب و انفصال و آموزش و میزان حقوق و مزایا و شرایط خدمت دبیرکل و سایر کارمندان سازمان را تعیین خواهد نمود و نیز شورا می تواند اتباع هر کشور متعاهدی را استخدام و یا از خدمات آنها استفاده نماید.

جنبه بین المللی کارمندان

ماده 59 - رییس شورا و دبیرکل و سایر کارمندان شورا دستورالعمل هایی راجع به انجام مسؤولیت های محوله از هیچ مقامی خارج از سازمان دریافت و یا کسب نخواهد نمود.
هر کشور متعاهدی کاملاً تعهد می نماید که رعایت جنبه بین المللی مسؤولیت های کارمندان را نم وده و از اعمال نفوذ در اتباع خود در انجام مسؤولیت های محوله خودداری نماید.

مصونیت ها و مزایای کارمندان

ماده 60 - هر کشور متعاهدی تا آنجایی که قوانین اساسیش اجازه دهد تعهد می نماید که به رییس شورا و دبیرکل و به سایر کارمندان سازمان مزبور مصونیت ها و مزایایی نظیر آنچه که به کارمندان مشابه سازمان های عمومی بین المللی داده شده اعطاء نماید هر گاه یک موافقت نامه ای راجع به مصونیت ها و مزایای مستخدمین کشوری بین المللی منعقد گردد مصونیت ها و مزایایی که به رییس شورا و دبیرکل و سایر کارمندان سازمان اعطاء م یگردد طبق مصونیت ها و مزایای اعطایی در موافق تنامه بی نالمللی مزبور خواهد بود.

• فصل دوازدهم- امور مالی

بودجه و تقسیم هزینه ها

ماده 61 - شورا بودجه سالیانه و صورت حساب های سالیانه برآورد کلیه عواید و مخارج را تقدیم مجمع خواهد نمود مجمع بودجه مزبور را با هر گونه جرح و تعدیل هایی که مقتضی بداند به تصویب خواهد رسانید و به استثنای کشورهایی که طبق فصل پانزدهم هزینه هایی را تقبل نموده اند مخارج سازمان را بین کشورهای متعاهدی به نسبتی که گاه به گاه تعیین م یکند تقسیم خواهد نمود.

تعلیق حق رأی

ماده 62 - مجمع ممکن است حق رأی دادن هر کشور متعاهدی را که از انجام تعهدات مالی خود به سازمان در ظرف مدت مناسبی قصور ورزد معلق سازد.

مخارج هیأت ها و نمایندگی و سایر نمایندگان

ماده 63 - هر کشور متعاهدی مخارج هیأت نمایندگی خود را در مجمع و همچنین مقرری و هزینه سفر و سایر مخارج هر شخصی را که به منظور خدمت در شورا منصوب می نماید و نیز مخارج نامزدها یا نمایندگانی به کمیته های فرعی یا کمیسیون های سازمان اعزام می دارد عهده دار خواهد گردید.

• فصل سیزدهم

سایر ترتیبات بین المللی ترتیبات تأمینی

ماده 64 - سازمان می تواند نسبت به مسایل هوانوردی که در حدود صلاحیت او بوده و تأثیر مستقیم در امنیت جهان داشته باشد با تصویب مجمع داخل ترتیبات مقتضی با هر سازمان عمومی که از طرف ملل جهان به منظور صلح تأسیس یافته باشد گردد.

دادن ترتیبات با سایر هیأت‌های بین‌المللی

ماده 65 - شورا به نمایندگی از طرف سازمان می تواند موافقت نامه هایی با سایر هیأت های بین المللی به منظور نگاهداری سرویس های عمومی و دادن ترتیباتی راجع به کارمندان منعقد سازد و همچنین با موافقت مجمع می تواند داخل هر ترتیبات دیگری که ممکن است موجبات تسهیل کار سازمان را فراهم سازد بشود.

وظایف راجع به سایر موافقتنامه ها

ماده 66 - و نیز سازمان وظایفی را که در نتیجه موافقتنامه ترانزیتی سرویس های هوایی بی نالمللی و موافقتنامه حمل ونقل هوایی بی نالمللی تنظیم شده در شیکاگو به تاریخ 7 دسامبر 1944 به عهده وی محول گردیده طبق مقررات و شرایط مندرج در موافقتنامه انجام خواهد داد.
ب- اعضای مجمع و شورا که موافقتنامه ترانزیتی سرویس های هوایی بین المللی تنظیم شده در شیکاگو که به تاریخ 7 دسامبر 1944 را نپذیرفته باشند حق رأی نسبت به مسایلی که طبق مقررات موافقتنامه مربوطه مجمع یا شورا ارجاع شده است نخواهند داشت.

قسمت سوم- حمل ونقل هوایی بی نالمللی

• فصل چهاردهم- اطلاعات و گزارشات بایگانی

گزارشات در شورا

ماده 67 - هر کشور متعاهد تعهد می نماید که شرکت های هواپیمایی آن طبق مقرراتی که از طرف شورا وضع گردیده است گزارشات مربوط به رانندگی و آمار مربوط به کرایه و صورتحساب های مالی را که ضمن چیزهای دیگر کلیه وصول یها و منابع آن را نشان دهد در شورا بایگانی نمایند.

• فصل پانزدهم- فرودگاه و سایر

تسهیلات هوانوردی تعیین راه ها و فرودگاه ها

ماده 68 - هر کشور متعاهد با رعایت مقررات این قرارداد می تواند مسیری (خطی) را که از طرف سرویس هوایی بین المللی د ر قلمرو آن باید پیموده شود و همچنین فرودگا ههایی را که ممکن است مورد استفاده چنین سرویس قرار گیرد تعیین نماید.

اصلاح تسهیلات هوانوردی

ماده 69 - هر گاه شورا عقیده مند باشد که فرودگاه ها یا سایر تسهیلات هوانوردی یک کشور متعاهدی من جمله سرویس های رادیو و هواشناسی برای تأمین سلامتی و نظم و سرعت عمل و بهره برداری مقرون به صرفه سرویس های بین المللی موجود و یا آنهایی که بعداً تأسیس خواهند شد به حد کافی مناسب نباشد شورا به منظور پیدا کردن وسایل علاج چنین وضعی با کشوری که این امر مستقیماً مربوط به آن می باشد و سایر کشورهایی که این وضع در آنها تأثیر دارد مشاوره نموده و پیشنهاداتی در این باب خواهد داد هیچ کشور متعاهدی در صورت خودداری از اجرای این پیشنهادات متهم به نقض این قرارداد نخواهد بود.

تأمین مخارج (امور مالی) هوانوردی

ماده 70 - یک کشور متعاهدی در موارد ناشیه از مقررات ماده 69 می تواند به منظور اجرای پیشنهادات فوق الذکر ترتیبی با شورا داده و کلیه مخارجی را که برای انجام یک چنین ترتیبی لازم باشد به طور اختیاری به عهده بگیرد در صورتی که کشور مزبور تحمل مخارج را اختیار بنماید شورا ممکن است به درخواست آن کشور تمام یا قسمتی از مخارج را پرداخت نماید.

تهیه و نگاهداری تسهیلات از طرف شورا

ماده 71 - در صورتی که کشور متعاهدی تقاضا نماید شورا ممکن است موافقت کند که کلیه یا قسمتی از فرودگاه ها و سایر تسهیلات هوانوردی من جمله سرویس های رادیو و هواشناسی را که در قلمرو آن کشور برای تأمین سلامتی و نظم و سرعت عمل و بهره برداری مقرون به صرفه و سروی سهای هوایی بین المللی سایر کشورهای متعاهدی ضرورت دارد تهیه نموده و آنها را با کارگران لازم مجهز ساخته و در نگاهداری و اداره آنها اقدام نماید و در مقابل ممکن است عوارض مناسب و عادلانه ای برای استفاده اینگونه تسهیلات تعیین نماید.

تحصیل زمین یا استفاده از آن

ماده 72 - در هر مورد که بنا به درخواست کشور متعاهدی هزینه تمام یا قسمتی از تسهیلات از طرف شورا تأمین م ی گرد و برای اینگونه تسهیلات زمین لازم باشد کشور مزبور یا خود زمین مورد لزوم را تهیه نموده و در صورت تمایل سند مالکیت آن را به نام خود تنظیم خواهد کرد و یا استفاده از زمین را برای شورا تحت شرایط مناسب و عادلانه و به موجب قوانین جاریه کشور مربوطه تسهیل خواهد نمود.

هزینه و برآورد وجوه امتیازات

ماده 73 - شورا در حدود اعتباراتی که مجمع عمومی به موجب فصل دوازدهم در دسترس آن قرار می دهد می تواند مخارج جاریه را که برای انجام مقاصد آن فصل لازم می باشد از وجوه عمومی سازمان پرداخت نماید شورا اعتبارات عمده ای را که برای انجام مقاصد این فصل ضروری است به نسب تهایی که قبلاً موافقت شده و در طی زمان متناسب ب ین کشورهای متعاهدی که پرداخت مخارج را تقبل نموده و شرکت های هواپیمایی آنها از آن تسهیلات استفاده می نماید تقسیم خواهد نمود و همچنین شورا ممکن است هزینه های جاری مورد لزوم را بین کشورهایی که با آن موافقت دارند تقسیم نماید.

کمک فنی و استفاده از عواید

ماده 74 - هنگامی که کشوری بنا به درخواست کشور متعاهدی وجوهی به عنوان مساعده پرداخت می نماید یا مخارج ساختمان فرودگاه ها یا تسهیلات دیگر را کاملاً یا مجزا فراهم می سازد ممکن است ترتیباتی مقرر بدارند که با موافقت آن کشور کمک فنی در نظارت و بهره برداری فرودگاه ها و سایر تسهیلات و پرداخت مخارج بهره برداری از آن فرودگاه ها و تسهیلات و سود سرمایه و استهلاک از محل درآمدهای حاصله از بهره برداری فرودگا هها و تسهیلات نامبرده از طرف شورا به عمل آید.

تحویل گرفتن تسهیلاتی که از طرف شورا فراهم گردیده

ماده 75 - یک کشور متعاهدی در هر موقع می تواند تعهداتی را که به موجب ماده 70 بر عهده گرفته بر فرودگاه ها و سایر تسهیلاتی را که شورا طبق مواد 71 و 72 در قلمرو آن تهیه نموده و در مقابل تأدیه مبلغی که به عقیده شورا با آن تناسب دارد تحویل بگیرد. هر گاه کشور مزبور مبلغی را که از طرف شورا معین گردیده غیرعادلانه تشخیص دهد می تواند نسبت به تعیین شورا به مجمع عمومی عرض حال دهد در این صورت مجمع عمومی ممکن است تصمیم شورا را تأیید و یا اصلاح نماید.

استرداد وجوه

ماده 76 - وجوهی که به این ترتیب شورا به عنوان جبران طبق ماده 75 پس داده می شود و همچنین وجوه حاصله از سود فصل شانزده سازمان های بهر هبرداری مشترک و سرویس های تقسیم حمل ونقل سازما نهای بهر هبرداری مجاز.

ماده 77 - هیچ یک از مواد این قرارداد و یا چند کشور متعاهد را از تشکیل سازمان های مشترک بهره برداری حمل ونقل هوایی یا نمایندگی های بهره برداری بین المللی و یا از تقسیم سرویس های هوایی خود به خطوط و یا مناطق معینی ممنوع نخواهد داشت لیکن چنین سازمان ها یا نمایندگی ها و چنین سرویس های تقسیم شد های مشمول کلیه مقررات این قرارداد م نجمله ثبت اینگونه موافقتنامه ها در شورا خواهند بود. شورا تعیین خواهد نمود که به چه ترتیب مقررات این قرارداد مربوط به هواپیما مشمول هواپیمایی که از طرف نمایندگی های بهره برداری بین المللی به کار انداخته شده‌اند خواهد بود.

وظیفه شورا

ماده 78 - شورا ممکن است به کشورهای متعاهدی ذ ینفع اشعار بدارد که سازما نهای مشترکی به منظور به کار انداختن سروی سهای هوایی در هر راه یا در هر نقطه تشکیل بدهند.

شرکت در سازمان های بهر هبرداری

ماده 79 - هر کشوری می تواند در سازمان های بهر هبرداری مشترک یا در ترتیبات تقسیم حم لونقل خواه به وسیله دولت خود و یا از طریق شرکت و یا شرک تهای هواپیمایی که از طرف دولت وی تعیین شده اند شرکت نماید. این شرکت ها ممکن است صرفاً به عواید کشور مربوط از شرک تهایی باشد که تمامی یا قسمتی از آن متعلق به دولت یا اشخاص باشد.

قسمت چهارم- مقررات نهایی

• فصل هفدهم- سایر موافقتنامه ها و ترتیبات هوانوردی

قراردادهای پاریس و هابانا

ماده 80 - هر کشور متعاهدی متعهد می گردد که به محض اجرای این قرارداد فسخ قرارداد مربوطه به مقررات هوانوردی مصوبه 12 اکتبر 1919یا قرارداد هوایی بازرگانی مصوبه 30 فوریه 1928 هابانا را چنانچه در هر یک از آن قراردادها شرکت داشته باشد اعلام نماید . این قرارداد بین کشورهای امضاء کننده به جای قراردادهای پاریس و هابانا مذکور در فوق می باشد.

ثبت موافقتنامه های موجوده

ماده 81 - کلیه موافقتنامه های هوانوردی که در موقع اجرای این قرارداد وجود دارد و موافقتنام ههایی که بین یک کشور متعا هد و هر کشور دیگری و بین شرکت های هواپیمایی به یک کشور متعاهد یا کشور دیگری و یا بین شرکت هواپیمایی دیگری وجود داشته باشد باید از این به بعد در شورا به ثبت برسد.

نسخ ترتیبات متغایر

ماده 82 - کشورهای متعاهد این قرارداد را به منزله ناسخ کلیه تعهدات و توافق های بین خودشان که با مفاد آن متغایر باشد می دانند و تعهد می نماید که داخل هیچ نوع تعهدات و توافق نظر آنها نشوند یک کشور متعاهدی که قبل از عضویت در سازمان هر نوع تعهداتی در مقابل کشور متعاهدی مثلاً کشور متعاهدی یا غیرمتعاهد نموده باشد که با مفاد این قرارداد مغایرت دارد بایستی به فوریت اقدام لازم جهت خروج خود از این تعهدات را بنماید. هر گاه یک شرکت هواپیمایی کشور متعاهدی چنین تعهدات مغایری را عهد هدار شده باشد کشور متبوعه وی مساعی لازم را به کار خواهد برد که تعهدات مزبور خاتمه یابد و در هر صورت پس از اجراء این قرارداد به مجرد این که یک چنین اقدام قانوناً میسر باشد موجبات خاتمه دادن آن را فراهم می‌سازد.

ثبت ترتیبات جدیده

ماده 83 - با در نظر گرفتن مقررات ماده فوق هر کشور متعاهدی ممکن است ترتیباتی را اتخاذ نماید که با مفاد مقررات این قرارداد مغایرت نداشته باشد چنین ترتیبات باید بلافاصله در شورا به ثبت برسد شورا هر چه زودتر آنها را به استحضار عموم خواهد رسانید.

• فصل هیجدهم- اختلافات و نقایص حل اختلافات

ماده 84 - چنانچه عدم توافقی بین دو یا چند کشور متعاهد راجع به تفسیر یا اجرای این قرارداد و ضمایم آن حاصل گردد و نتو ان آن را به مذاکرات حل نمود بر حسب درخواست هر کشور ذ یمدخل در عدم توافق برای اخذ تصمیم به شورا ارجاع خواهد شد هی چیک از اعضای شورا در مورد هر گونه اختلافی که خود در آن شرکت دارند حق رأی نخواهند داشت هر کشور متعاهدی می تواند با رعایت ماده هشتادوپنج از شورا یک دیوان داوری که مورد موافقت طرف دیگر اختلاف باشد و یا به دیوان دادگستری بین المللی تقاضای تجدیدنظر بدهد چنین دادخواست باید در ظرف چهل روز از تاریخ وصول اعلام تصمیم شورا به شورا اخطار گردد.

طرز اجراء حکمیت

ماده 85 - هر گاه یکی از کشورهای طرف اختلاف در م وردی که نسبت به تصمیم شورا واخواهی شده است اساس نامه دیوان دایمی دادگستری بین المللی را قبول نموده باشد یا کشورهای متعاهد طرف اختلاف نسبت به منتخبین دیوان داوری نتوانند موافقت حاصل نمایند هر یک از کشورها متعاهد طرف اختلاف یک نفر داور معرفی خواهد نمود و داوران مزبور یک نفر سرداور معرفی خواهند کرد چنانچه یکی از کشورها متعاهدی طرف اختلاف در ظرف 3 ماه از تاریخ تسلیم دادخواست از معرفی داور خودداری نماید از طرف رییس شورا از بین اشخاص شایسته ای که اسامی آنها در فهرستی که در شورا ثبت می باشد یک نفر داور از جانب آن کشور انتخاب و معرفی خواهد گردید و چنانچه داوران نتوانند منتهی در ظرف 30 روز در انتخاب سرداور موافقت نمایند رییس شورا از فهرست مذکور قبل یک نفر سرداور انتخاب و معرفی خواهد کرد سپس داوران و سرداور مزبور محکمه داوری را تشکیل خواهند داد.
هر دیوان داوری که به موجب ماده قبل تشکیل شود نظامنامه خود را تعیین خواهد کرد و به اکثریت آراء تصمیمات خود را ابلاغ خواهد نمود مگر آن که شورا در هر مورد که به عقیده وی تأخیر زیاد حاصل شده باشد به مسایل مربوط به نظامنامه رسیدگی نموده و رأی بدهد.

واخواهی ها

ماده 86 - به استثنای مواردی که شورا اختلافات تصمیم بگیرد هر گونه تصمیمی شورا مبنی بر این که با یک شرکت هوایی مطابق مقررات این قرارداد عمل نموده است خود باقی خواهد بود مگر آن که پس از تقاضای تجدیدنظر مخالفی اتخاذ گردد در هر مورد دیگر به تصمیمات شورا اگر به آن تقاضای واخواهی شود آن تصمیمات موقوف خواهد ماند تا زمانی که نسبت به تجدیدنظر تصمیم اتخاذ گردد . تصمیمات دیوان دادگستری دایمی بین المللی و دیوان داوری قطعی بوده و لاز مالاجرا خواهد بود.

عدم رعایت مقررات از طرف شرکت هواپیمایی و مجازات آن

ماده 87 - هر کشور متعاهدی تعهد م ینماید که اجازه بهره برداری به یک شرکت هواپیمایی کشور متعاهد در فضای فوق قلمرو خود ندهد در صورتی که شورا رأی داده باشد که شرکت هواپیمایی مربوطه تصمیم نهایی متخذه را طبق ماده مندرجه پیش رعایت نمی‌نماید.

عدم مقررات از طرف کشورها و جزای آن

ماده 88 - مجمع عمومی حق رأی هر کشور متعاهدی را که طبق مقررات مذکور در این فصل متخلف شناخته شود در مجمع عمومی و شورای هواپیمایی معلق خواهد ساخت.

• فصل نوزدهم- جنگ

جنگ و اوضاع خارق العاده

ماده 89 - در صورت بروز جنگ مقررات این قرارداد مانع آزادی عمل هیچ کشور متعاهدی خواه داخل جنگ بوده و یا بی طرف باشند نخواهد گردید و به همین اصل در مورد هر کشور متعاهدی نیز که وضعیت فوق العاده عمومی را اعلام و مراتب را به شورا اخطار نماید صدق خواهد نمود.

• فصل بیستم- ضمایم

قبول و اصلاح ضمایم

ماده 90 - قبول ضمایم مشروحه در بند 10 ماده 54 از طرف شورا اکثریت د وسوم آراء اعضای شورا در جلسه ای که بدین منظور تشکیل می گردد لازم م یدارد تصمیمات متخذه بعداً از طرف شورا به هر یک از کشورهای متعاهدی ابلاغ خواهد گردید.
هر ضمیمه یا اصلاح ضمیمه که به این ترتیب به عمل آمده باشد در ظرف سه ماه پس از ابلاغ آن از طرف شورا به کشو رهای متعاهدی و یا در خاتمه مدت طویل تری که شورا ممکن است تجویز نماید به مورد اجرا گذارده خواهد شد مگر آن که در این مدت اکثر کشورهای متعاهدی مخالفت خود را در شورا به ثبت برسانند.
شورا باید به فوریت به کلیه کشورهای متعاهدی تاریخ اجرای ضمیمه یا اختلافات مزبور را اعلام نماید.

• فصل بیست ویکم- تصویب قرارداد

الحاقات اصلاحات و خروج از قرارداد تصویب قرارداد

ماده 91 - الف- این قرارداد منوط به تصویب کشورهای امضاء کننده م یباشد و نسخ مصوبه آن در بایگانی دولت کشورهای متحده آمریکا ضبط خواهد گردید و تاریخ بایگانی آن از طرف دولت نامبرده به کشورهای امضاء کننده و شرکت کننده ابلاغ خواهد شد.
ب- پس از آن که این قرارداد از طرف بیست وشش کشور تصویب و یا مورد الحاق واقع گردید سی ویک روز بعد از آن که اسناد مصوبه بیست وشش گانه بایگانی گردید این قرارداد بین آن بیست وشش دولت به موقع اجراء گذارده خواهد شد برای هر کشوری که بعد از آن موقع امضاء نماید س یویک روز بعد از تاریخ بایگانی نسخه مصوبه آن به موقع اجرا گذارده خواهد شد.
ج- وظیفه دولت کشورهای متحده آمریکا خواهد بود که تاریخ اجرای این قرارداد را به کلیه کشورهای امضاء کننده و الحاق شده به آن اعلام نماید.

الحاق به قرارداد

ماده 92 - الف- این قرارداد پس از انقضای تاریخ امضاء آن برای الحاق اعضاء ملل متحد و کشورهای شریک آنها و کشورهایی که در زمان گیرودار کنونی جهان بی طرف باقی بود هاند باز خواهد بود.
ب- الحاق به این قرارداد به وسیله صدور اعلامیه به عنوان دولت کشورهایی متحده امریکا عملی خواهد گردید و پس از سی روز از تاریخ وصول اعلامیه از طرف دولت کشورهای متحده آمریکا اجرا خواهد شد دولت کشورهای متحده آمریکا موضوع را به اطلاع کلیه کشورهای متعاهدی خواهد رسانید.

قبول سایر کشورها

ماده 93 - کشورهای دیگر غیر از u1570 آنهایی مشمول مواد 11 و 12 و الف این قرارداد م یگردند به شرط موافقت سازمان عمومی بین‌المللی که منظور استقرار صلح به وسیله ملل جهان تأسیس یافته باشد با تصویب چهارپنجم آراء مجمع عمومی و با هر گونه شرایطی که مجمع تجویز نماید ممکن است برای مشارکت در این قرارداد پذیرفته شوند لیکن هر گاه کشوری در جنگ کنونی مورد حمل و تهاجم از طرف کشور درخواست کننده واقع شده باشد موافقت آن کشور در هر صورت ضروری خواهد بود.

اصلاح قرارداد

ماده 94 - الف- هر گونه پیشنهاد اصلاحی به این قرارداد با اکثریت دوسوم آراء مجمع عمومی ص ورت خواهد گرفت و پس از آن در مورد کشورهای که اصلاح مزبور را تصویب نموده باشند در موقعی به مورد اجرا گذارده خواهد شد که به تصویب یک عده کشورهایی که از طرف مجمع تعیین شده اند رسیده باشد. کشورهای که بدین ترتیب تعیین می شوند از دو ثلث مجموع عده کشورهای متعاهدی نبایستی کمتر باشد.
ب- هر گاه به عقیده مجمع عمومی اصلاح مزبور از نوعی باشد که اتخاذ چنین رویه ای لازم باشد مجمع عمومی ضمن تصمیم نامه خود ممکن است مقرر دارد که هر کشوری که ماده اصلاحی مزبور را در مدت معینی به مورد اجرا نگذارد از تاریخی که اصلاح مزبور به موقع اجرا گذارده می شود از عضویت سازمان و مشارکت در این قرارداد محروم خواهد گردید.

فسخ قرارداد

ماده 95 - الف- هر کشور متعاهدی می تواند پس از سه سال از تاریخ اجرای این قرارداد به وسیله اعلا م نامه که خطاب به دولت کشورهای متحده امریکا صادر نماید آن را فسخ نماید دولت امریکا به فوریت مراتب را به اطلاع هر یک از کشورهای متعاهدخواهد رسانید.
ب- فسخ قرارداد یک سال بعد از تاریخ وصول اعلامیه اجرا خواهد شد و فقط شامل کشوری خواهد شد که درخواست فسخ آن را نموده باشد.

• فصل بیست دوم- تعریفات

ماده 96 - از نظر این قرارداد عبارات مندرجه در ذیل به این شرح تعریف می‌گردد:
الف- سرویس هوایی عبارت است از هر سرویس منظم هوایی که به وسیله هواپیما برای حمل ونقل عمومی- مسافر- پست و بار تخصیص داده می شود.
ب- سرویس هوایی بی نالمللی عبارت است از هر بنگاه حم لونقل هوایی که از فضای فوق قلمرو پیش از یک کشور عبور نماید.
ج- شرکت هواپیمایی عبارت است از هر بنگاه حمل ونقل هوایی که یک سرویس هوایی بین‌المللی را فراهم نموده یا عمل نماید.
د- توقف به منظورهای غیرتجاری عبارت است از فرود آمدن به هر منظوری غیر از گرفتن بار پیاده نمودن مسافر و بار پست.

امضاء قرارداد

برای تأیید مراتب بالا امضاکنندگان مختار ذیل که مطابق ترتیب دارای اختیارنامه هستند به نمایندگی از طرف دولت های متبوعه خود در تاریخی که در مقابل امضاء آنها قید شده این قرارداد را امضاء می‌نمایند.

این قرارداد در تاریخ هفتم دسامیر 1944 در شیکاگو به زبان انگلیسی تنظیم گردیده متنهای انگلیسی و فرانسه و اسپانیولی آن که هر یک به طور تساوی دارای اعتبار می‌باشد در واشنگتن د.ث. برای امضاء باز خواهد بود.

پروتکل راجع به اصلاح قرارداد مربوط به هواپیمایی بین المللی

نظر به این که مجمع عمومی سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی از طرف شورای موقت سازمان موقتی هواپیمایی کشوری بین المللی در مونترال انعقاد یافته و در 6 مه 1947 اولین جلسه خود را تشکیل داده است.

نظر به این که مقتضی دانست هاند که در قرارداد هواپیمایی کشوری بین المللی که در تاریخ 7 دسامبر 1944 اولین جلسه خود را تشکیل داده است.

نظر به این که مقتضی دانسته اند که در قرارداد هواپیمایی کشوری بین المللی که در تاریخ 7 دسامبر 1944 تنظیم شده است اصلاحی به عمل آورده شود لذا در تاریخ سیزدهم مه 1947 به موجب مقررات ماده 94 (الف) قرارداد هواپیمایی کشوری بین‌‌المللی که در تاریخ 7 دسامبر 1944در شیکاگو تنظیم گردیده تصویب نمودند که ماده اصلاحی ذیل به جای ماده 93 آن قرارداد خواهد بود.

ماده 93 متمم

الف- با وجود مقررات مواد 91 و 92 و 93 فوق

1- یک کشوری را که بنا به توصیه مجمع عمومی ملل متحده از عضویت در هیأت نمایندگی بین المللی که از طرف ملل متحد تأسیس یافته با ملل متحد مربوط شده است طرد گردد خود به خود از عضویت سازمان هواپیمایی کشوری محروم خواهد بود.
2- هر کشوری که از عضویت سازمان ملل متحد اخراج شده باشد خود به خود از عضویت سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی محروم خواهد گردید مگر این که مجمع عمومی ملل متحد نسبت به انفصال وی نظر مخالفی توصیه نماید.

ب- کشوری که به موجب مقررات بند (الف) فوق الذکر از عضویت سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی محروم شده باشد پس از تصویب مجمع عمومی ملل متحد مجدداً بر حسب تقاضای آن کشور و تصویب اکثریت شورا به عضویت سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی پذیرفته می شود.

ج- اعضاء سازمان که از استفاده از حقوق و مزایای عضویت ملل متحد معلق شده باشند به موجب درخواست ملل متحد از حقوق و مزایای عضویت در این سازمان معلق خواهند گردید.

در تاریخ 16 مه 1947 طبق مقررات ماده 94 (الف) قرارداد مزبور تصریح شده که ماده اصلاحی فوق از موقعی که به تصویب 28 کشور متعاهد برسد به مورد اجراء گذارده خواهد شد و نیز در همان تاریخ به دبیرکل سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی دستور داده شد پروتکلی را که حاوی ماده اصلاحی و مراتب زیر باشد تنظیم نموده و پروتکل مزبور از طرف رییس و دبیرکل اولین مجمع امضاء خواهد گردید بنابر این طبق تصمیم فوق الذکر مجمع عمومی.

این پروتکل برای تصویب به هر کشوری که قرارداد هواپیمایی کشوری بین المللی را تصویب u1606 نموده و یا به آن ملحق شده باشد تسلیم خواهد شد اسناد مصدقه به دبیرکل سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی برای ضبط و بایگانی های سازمان ارسال خواهد گردید و دبیرکل سازمان به فوریت تاریخ بایگانی هر یک از اسناد مصدقه را به کلیه کشورهای متعاهدی ابلاغ خواهد نمود.
در مورد کشورهایی که این پروتکل را تصویب نموده باشند ماده اصلاحی قرارداد فوق از تاریخی به مورد اجرا گذارده خواهد شد که بیست و هشت نسخه اسناد مصدقه آن تسلیم شده باشد دبیرکل سازمان به فوریت به کلیه کشورهایی که قرارداد مزبور را امضاء نموده و یا در آن شرکت نموده اند تاریخی را که ماده اصلاحی به مورد اجراء گذارده م یشود ابلاغ خواهد نمود.

ماده اصلاحی فوق در مورد هر کشوری که آن را بعد از تاریخ بایگانی اسناد مصدقه قرارداد در بایگانی های سازمان تصویب نماید از تاریخی که اسناد مصدقه خود را به سازمان تسلیم نماید به موقع اجراء گذارده خواهد شد.

بنا به مراتب فوق رییس و دبیرکل اولین مجمع عمومی سازمان هواپیمایی کشوری که از طرف مجمع عمومی دارای اختیار می باشند این پروتکل را امضاء می نمایند این پروتکل در تاریخ 27 مه 1947 در مونترال در یک سند واحد به زبان انگلیسی و فرانسه و اسپانیولی تنظیم گردیده و هر یک از مت نهای آن به طور تساوی معتبر می‌باشد.

این پروتکل در بایگانی های سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی ضبط گردیده و رونوشت های مصدق آن از طرف دبیرکل سازمان به کلیه کشورهایی ارسال خواهد شد که قرارداد هواپیمایی کشوری بین المللی را که در تاریخ 7 دسامبر 1944 در شیکاگو تنظیم گردیده است امضاء نموده و یا به آن ملحق شده باشند.

امضای پیمان

به منظور تأیید مراتب مندرج در این پیمان امضا کنندگان ذیل که دارای اختیارات لازمه می باشند این پیمان را به نمایندگی از طرف دولت‌های متبوعه خود در تاریخ هایی که در مقابل امضای آنها قید شده است امضا می نمایند.

در تاریخ هفتم دسامبر 1944 در شیکاگو به زبان انگلیسی تنظیم گردیده و متن آن که به زبان های انگلیسی و فرانسه و اسپانیولی تهیه و هر کدام دارای اعتبار یکسان می باشند برای امضا در واشنگتن آماده است متن پیمان به زبان های فوق الذکر در آرشیو دولت ایالات متحد آمریکا تودیع گردیده و رونوشت گواهی شده آنها از طرف دولت مزبور به دول تهای متبوعه کلیه کشورهایی که پیمان را امضا نموده یا به آن ملحق می‌گردند ارسال خواهد شد.

این سند از تاریخ هفتم دسامبر برای امضا در واشنگتن آماده بوده و تا پایان سال 2008 میلادی توسط 190 کشور امضا گردیده است.