این خبر در حالی اعلام میشود که در دو هفته گذشته معاون میراث فرهنگی کشور از نامزد شدن پرونده ثبت جهانی محوطه باستانی شوش در اجلاس سال2014 یونسکو خبر داد. کمتر از دو هفته از اعلام خبر نامزدی شوش برای ثبت جهانی گذشته است که دیروز خبرگزاری ایسنا به نقل از مرجان مشکور باستانشناس ایرانی و نخستین ایرانی متخصص در رشته زیستباستانشناسی خبر داد که مخزن دیرینهشناسی شوش لانه موریانهها شده است و حشرات موذی در حال جویدن بقایای بهدست آمده از تمدن چندهزارساله شوش بهعنوان پایتخت تابستانی هخامنشیها هستند.
کلونی تخریبگر
وضعیت مخزن دیرینهشناسی شوش بهگونهای است که حتی موزهها نیز از تحویل گرفتن و نگهداری اشیای موجود در آن بهدلیل لانه گزینی موریانهها در این مخزن خودداری میکنند. بهگفته مشکور دلیل این خودداری نیز ضرورت موریانهزدایی از آثار و اشیای موجود در مخزن دیرینهشناسی شوش است.
تصاویر منتشر شده در خبرگزاری ایسنا از مخزن دیرینهشناسی شوش نیز بیانگر لانهسازی موریانهها و تشکیل کلونی آنها در اتاق دیرینهشناسی و آنطور که این خبرگزاری منتشر کرده است نشانههایی از رفتوآمد پرندگان و حتی جغد که بیشتر در مناطق متروک لانهگزینی میکند مشاهده شده است.
مرجان مشکور که براساس اعلام قبلی سازمان میراث فرهنگی مبنی بر بررسی استخوانهای انسانی و جانوری بهدست آمده از کاوشهای باستانی شوش به مخزن دیرینهشناسی این محوطه باستانی در استان خوزستان رفته بود بهدلیل خاکگرفتگی زیاد این مخزن و آشفتگی اشیای موجود در آن و همچنین وجود کلونی موریانهها در مخزن دیرینهشناسی شوش موفق به انجام بررسیها نشده است.
مشکور که نخستین زیستباستانشناس ایران است و چندی پیش و پیش از مرگ ژان پرو (باستانشناس فرانسوی کاوشگر شوش) در موضوع کاوشهای شوش با او دیدار داشته است در همین رابطه به ایسنا گفت: رخنه کردن موریانهها در دل دیوارهای مخزن دیرینهشناسی شوش بسیار خطرناک است تا جایی که حتی با یک زلزله نه چندان قوی این بخش فرومیریزد و یافتههای باستانشناسی تخریب میشود.
او با اعلام این موضوع که یافتههای استخوانی از کاوشهای باستانشناسی در شوش در سالهای دهه 50بهدست آمدهاند و مطالعه آنها بهدلیل توقف فعالیت کاوشگران خارجی در ایران به تعویق افتاد، گفت: اهمیت مطالعه این آثار امکان بازسازی وضعیت معیشتی و بخشی از زیستبوم شوش در هزارههای گذشته را فراهم میکند.
وی افزود: برای اینکه بدانیم در شوش و در آن روزگار، چه جانورانی وجود داشتهاند، رژیم غذایی مردم چه بوده و بهطور کلی محیطزیست این نقطه از ایران در دوران باستان چه وضعیتی داشته، تنها از طریق مطالعه روی این استخوانها قابل فهم است.
نابودی میراث ارزشمند
بهگفته مشکور، جای تأسف است که با گذشت چند دهه از زمان کشف این آثار، هنوز نتوانستهایم به مطالعه آنها بپردازیم و حالا هم وضعیت این آثار و شرایط مطالعه آنها اینگونه نامناسب است. مشکور با ابراز امیدواری نسبت به فراهم شدن امکان مطالعه آن تعداد از آثار موجود در مخزن دیرینهشناسی شوش که هنوز کلونی موریانهها در آنها تشکیل نشده است، گفت: گذشت زمان و بیتوجهی بیشتر به این آثار بهمعنای تخریب کامل آنها و از دست رفتن کامل اطلاعات ارزشمند علمی درخصوص محیطزیست و مردمشناسی آن دوره از تاریخ ایران است.
آنطور که این زیستباستانشناس ایرانی میگوید، سازمان میراث فرهنگی باید حفظ و ساماندهی مجموعههای استخوانی جانوری و دیگر یافتههای باستانشناسی موجود در انبارهای قلعه شوش را در اولویت قرار بدهد چون در غیر این صورت، در آینده میراث ارزشمند هزارانساله ایران نابود میشوند.
تأسف برای شوش
بیتوجهی به منطقه تاریخی و باستانی شوش از گذشته ادامه داشته است و حتی موجب شد تا ژان پرو باستانشناس فرانسوی که سالیان دور عهدهدار کاوش در محوطه باستانی شوش بود نیز در آخرین دیدار پیش از مرگش با مرجان مشکور از بیتوجهیها به شوش ابراز تأسف کند. براساس آنچه مشکور گفته است، ژان پرو در آن دیدار گفت: «برای ایران تأسفآور است که یکی از مهمترین محوطههای تاریخیاش (شوش) در چنین وضعیت نامناسبی است.»
ژان پرو که در کاوشهای خود در شوش توانست مجسمه داریوش را از اعماق این محوطه باستانی کشف کند دو هفته پیش بر اثر بیماری درگذشت. ژان پرو فرانسوی و همکارش ژنویو دولفوس در کاوشهای باستانشناسی شوش تا دهه 50در ایران فعال بودند و بیشتر از 30 سال پیش توانستند مجموعه بقایای استخوانی از کاوشهای شوش را در مخزن دیرینهشناسی محوطه باستانی شوش گردآوری کنند. این مخزن اکنون در تسخیر کلونی موریانهها است و مشخص نیست با وضعیت موجود چه میزان از بقایای زیستباستانشناسی قابل بررسی باشد.
