این سفر برای دومین بار طی یکماه اخیر برای توافق بر سر یک مدالیته در پرونده هستهای کشورمان انجام میشود. پیش از این گروه مذاکرهکننده آژانس بینالمللی انرژی اتمی 23آذرماه به تهران آمده بودند تا پس از وقفهای طولانی بار دیگر با مقامات ایران رایزنی کنند. هرمان ناکارتس معاون مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی پس از برگزاری این مذاکرات در تهران گفته بود که «انتظار میرود در 16ژانویه (27دی) توافقی با ایران درباره موضوعات مهم درخصوص برنامه هستهای تهران حاصل شود.»
او در فرودگاه وین با اشاره به توافق به عمل آمده میان طرفین بر سر زمان و مکان دور بعدی مذاکرات گفته بود: «ما موافقت کردیم که بار دیگر در 16ژانویه با مقامهای ایران دیدار کنیم، جایی که انتظار داریم رویکرد ساختارمند (مدالیته) را نهایی کرده و اندکی پس از آن، اجرایی کردن آن را آغاز کنیم.» رامین مهمانپرست سخنگوی وزارت امور خارجه گفته است که چهارشنبه هیأتی از آژانس بینالمللی انرژی اتمی در تهران مذاکرات را پیگیری میکنند. در دیدار قبلی بحث دسترسی به سایت پارچین نیز یکی از نقاط مورد بحث طرفین بود.
یوکیا آمانو در گزارشهای فصلی خود، ابهاماتی درباره فعالیتهای صورت گرفته در سایت نظامی پارچین مطرح کرد و این در حالی است که پرونده پارچین در دوره مدیریت البرادعی مختومه اعلام شده بود. این موضوع چنان برای نمایندگان آژانس اهمیت داشت که در سفر قبلی خود به تهران اعلام کردند آمادهاند با موافقت تهران بلافاصله راهی پارچین شوند، اما آنها باز هم تنها به امید بازدید از پارچین در سفر بعدی به تهران، خاک ایران را ترک کردند.
اگرچه هرمان ناکارتس معاون آمانو در صدر هیأت فرستاده شده پس از بازگشت به وین مذاکره یکروزه با ایران را خوب و مثبت ارزیابی کرد و آمانو نیز مانند روال همیشگی خود با لبخندی بر لب درخصوص توافق با ایران ابراز خوشبینی کرد ولی روز جمعه یعنی کمتر از یکماه پس از مذاکرات 23آذر مدعی شد که در مورد پیشرفت مذاکرات و دسترسی به پارچین خوشبین نیست. چنین چرخش موضعی از سوی آمانو در آستانه دور بعدی مذاکرات اتفاق غریبی نبود، چنان که او در طول دوره ریاستش بر سازمان بینالمللی انرژی اتمی بارها برخورد «یکی به میخ و یکی به نعل» با پرونده هستهای ایران داشته است.
به هر روی هیأتی از آژانس چهارشنبه به تهران میآید تا بار دیگر شانس خود را در بوته آزمون بگذارد. برخی بر این باورند که نشست روز چهارشنبه میتواند مقدمهای بر دورتازه مذاکرات هستهای ایران و گروه 1+5(آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) باشد؛ مذاکراتی که به تاریخ میلادی از نیمه دوم سال گذشته میلادی و به تاریخ شمسی از خردادماه سالجاری در مسکو متوقف مانده و اکنون به ازسرگیری آن در سال 2013امید زیادی میرود.
به گفته سعید جلیلی دبیر شورایعالی امنیت ملی ایران توافق شده درماه ژانویه مذاکرات ایران و گروه 1+5برگزار شود، اما هنوز تاریخ و محل دقیق برگزاری مذاکرات مشخص نیست. به واسطه ارتباط نزدیکی که میان نتیجه مذاکرات با آژانس و مذاکرات با گروه 1+5وجود دارد، گروهی از ناظران بینالمللی بر این باورند که تهران و غرب احتمالا پس از نشست روز چهارشنبه با آژانس برای ازسرگیری مذاکرات به توافق برسند.گزارشها حاکی از آن است که گروه1+5 از دوماه پیش پیشنهاد خود درخصوص زمان و مکان مذاکرات را به ایران ارائه داده و همچنان در انتظار پاسخ تهران بهسرمیبرند. اواخر هفته گذشته نیز برخی دیپلماتها که خود را نزدیک به روند مذاکرات معرفی کرده بودند، اعلام کردند که دور تازه گفتوگوها اواخرماه ژانویه در استانبول برگزار میشود.
در واقع بهرغم اینکه برخی دیپلماتهای اروپایی از برگزاری دور جدید مذاکرات در همان نیمهدوم 2012خبر میدادند ولی کارشناسان بسیاری از داخل و خارج کشور برگزاری این مذاکرات را تا پس از تشکیل دولت جدید آمریکا و تحویل سال جدید میلادی منتفی میدانستند و اینگونه نیز شد. برخی تحولات در رأس مدیریت آژانس اتمی نیز نمیتواند بر پرونده هستهای ایران بیاثر باشد.
یوکیا آمانو که از جولای 2009بر صندلی ریاست آژانس بینالمللی تکیه زده امسال در آخرین سال فعالیت خود به سر میبرد و حالا برای انتخاب مجدد به ریاست این سازمان بینالمللی نیاز به حمایت حامیان ویژه خود دارد. در اسنادی که سال 2009توسط ویکیلیکس ارائه شد و روزنامه گاردین نیز آنها را در تاریخ2010.12.2منتشر ساخت مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی فردی شدیداً وابسته به آمریکا معرفی شده بود.
طبق اسنادی که ویکیلیکس منتشر ساخت، در جلسهای که با حضور نماینده آمریکا و مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، یوکیا آمانو در اواسط سپتامبر 2009برگزار شده بود آمانو از آمریکا بهخاطر حمایت از کاندیداتوری وی تشکر کرده و بر حمایت خود از اهداف استراتژیک آمریکا در آژانس تأکید کرده بود. اکنون نیز شاید بتوان مفهوم سخنان آمانو در آخرین سال دوره ریاستش را بهتر فهمید که ادعا کرد: گفتوگوها با ایران بهصورت خطی پیش نمیرود؛ یک قدم پیش میرود، اما بعد دو یا سه قدم به عقب بازمیگردد.