اگر چه هر از گاهی سرودهایی به مناسبت این ایام ساخته و پخش میشود، اما مردم همچنان از سرودهای قدیمی بیشتر لذت میبرند. این سرودها را میتوان یکی از عوامل مؤثر در همبستگی مردم بهحساب آورد که امروز هم به واسطه تکرار در مدارس حتی برای نسل بعد از انقلاب هم خاطرهانگیز است. در حقیقت این سرودها به اندازه سرود ملی کشورمان اهمیت داشته و در موسیقی انقلابی و مذهبی ما بسیار مهم هستند.
اغلب این سرودها حاصل یک کارگروهی کوتاهمدت و حتی گاه یک شبه است که شاعر، آهنگساز، نوازندگان و خوانندگان به سرعت آنها را ضبط و بین مردم به شکل نوار کاست پخش کردهاند و از این نظر نیز نوعی حس نوستالژیک را برای نسل انقلاب و حتی بچههای متولد دهه 60 دارند.
سرودها بهطور معمول با ریتمهای 2/4، 4/4و به ندرت 3/4ساخته میشوند و سرودهای انقلابیای که در این ایام ساخته شد نیز همین چند ریتم را دارند؛ به این معنا که کمتر سرودی در ریتمهایی غیراز این سه ریتم ساخته شده است. ریتمهای چکشی که شبیه پا کوبیدن سربازان هنگام رژه رفتن هستند، به نوعی حس استقامت، پایداری و هیجان ناشی از این دو را به مخاطب منتقل میکنند. ترکیب این ریتم با شعرهای حماسی در ایام انقلاب برای راهپیماییها مناسب بوده و یکی از دلایل ماندگاری آنها نیز همین است. اغلب این سرودها بهصورت آکاپلا (استفاده از آواها و خواننده)و به شکل گروهی اجرا میشدند. سادگی در ریتم ، استفاده از گروه کر و عدممحوریت خواننده از ویژگیهای سرودهای انقلابی ایران است.
در مجموع سرودهای انقلابی ایران در حقیقت آن دسته از اشعار میهنی و مذهبی هستند که در طول شکلگیری و تثبیت انقلاب اسلامی ، با محوریت وطن، انقلاب، مذهب و شهدا و با هدف تثبیت حس مقاومت در آنها ساخته شده است. ویژگی مشترک همه سرودهای انقلاب اسلامی که پیش از پیروزی ساخته شدهاند، این است که همگی در شرایط سخت و خاص شکل گرفته و ضبط شدهاند. اغلب این سرودها حاصل همکاری خودجوش شاعر و آهنگساز بوده و براساس یک اتفاق یا یک خبر، سروده وساخته شده و با حداقل امکانات به اجرا درآمدهاند.
نخستین سرود ملی بعد از انقلاب
بعد از انقلاب سرودی با مطلع «شد جمهوری اسلامی به پا، که هم دین دهد هم دنیا به ما» ساخته شد. این سرود نخستین سرود ملی ایران بعد از انقلاب است که شعر آن را ابوالقاسم حالت سروده و آهنگسازی آن را مرحوم محمد بیگلریپور برعهده داشته است. نخستین سرود ملی ایران در بعد از انقلاب از نظر ارکستراسیون و اجرا همه ویژگیهای لازم برای یک سرود را داشت اما بعدها بهدلیل طولانیبودن حذف شد و حسن ریاحی سرودی با مطلع «سر زد از افق مهر خاوران» ساخت که در حدود یک دقیقه است و ریتم کندتری نسبت به سرود قبلی دارد.
محمد بیگلری پور 27دیماه امسال پس از مبارزه با بیماری دار فانی را وداع گفت. او از پرتلاشترین آهنگسازان کشور بود و1240قطعه موسیقی ساخته است. نخستین سرود جمهوری اسلامی را بیگلری پور ساخت و سمفونیهای انقلاب، ایران و سمفونی حضرت محمد(ص) از آثار او به شمار میآید. این آهنگساز مدرس و تحصیلکرده دانشگاه تهران بود و سالها رهبری ارکسترسمفونیک صدا و سیما را برعهده داشت.
خاطره روزهای مدرسه
«ایران ایران ایران رگبار مسلسلها» مطلعی آشنا برای همه مردم ایران است. این سرود با ریتم 4/4و بسیار ساده ساخته شده و یکی از سرودهای خاطره انگیزآن سال ها بود؛ چرا که در این سرود سرضربها با سنج نواخته شده و نوعی حس استقامت و پایداری را به مخاطب منتقل میکند. این سرود یکی از ماندگارترین سرودهای انقلابی ایران است که حتی برای نسل بعد از انقلاب هم خاطره انگیز و یادآور روزهای مدرسه است. کمتر مدرسهای است که در ایام دهه فجر این سرود را پخش نکند. سرود ایران ایران که به ناماللهالله نیز معروف است با صدای رضا رویگری اجرا شده است.
برای لالههای در خون خفته
این سرود با این بیت شروع میشود: «به لاله در خون خفته، شهید دست از جان شسته». شعر این سرود را مجتبی میرزاده نوشته است. البته تنظیم آهنگ نیز از مجتبی میرزاده است که پس از انقلاب بیش از 100آهنگ انقلابی و مناسبتی ساخته و با سنج، طبل و... تنظیم کرده است. مجتبی میرزاده از نوازندگان برجسته ویولن و کمانچه بود و شاگردان بسیاری تربیت کرد.
اجرا در فرودگاه؛ خمینیای امام
شعر این سرود با مطلع «ای مجاهد ای مظهر شرف، ای گذشته ز جان در ره هدف»، توسط حمید سبزواری سروده شده و حمید شاهنگیان آهنگسازی آن را برعهده داشته است. شاهنگیان علاوه بر ساخت، این سرود را روز 12بهمن57 به همراه یک گروه کر در فرودگاه اجرا کرد. گفته میشود شاهنگیان سرود خمینیای امام را قبل از آنکه ورود امام به ایران قطعی شود، با تلفیق دو شعر از حمید سبزواری ساخته است. همچنین سرود «برخیزید ای شهیدان راه خدا» که در بهشت زهرا اجرا شد کار مشترک سبزواری و شاهنگیان بوده است.شاهنگیان در سالهای قبل از انقلاب نیز سرودهای ملی و میهنی بسیاری ساخت که ویژگی مشترک همه آنها عدماستفاده از ساز در اجرا بود. وی این سرودها را پشت نوارهای کاست صدای امام ضبط میکرد. قرار است مراسم تجلیل از سیدحمید شاهنگیان سازنده سرودهای ملی «خمینیای امام»، «برخیزید ای شهیدان راه خدا» و... در ایام دهه فجر برگزار شود.
بهمن خونین جاویدان
سرود «بهمن خونین جاویدان» با این مطلع آغاز میشود، «آمده موسم فتح ایمان، شعله سر زد افق نور ایمان».این سرود که به نام آمده موسم فتح ایمان نیز شناخته میشود توسط حمید شاهنگیان ساخته شده و با گروه کر و بدون استفاده از هیچسازی اجرا شده است.حمید شاهنگیان قبلا جایی گفته بود قبل از انقلاب سرودها را به تنهایی اجرا میکرده و او درباره اینکه چگونه این سرودها به صورتی پخش میشدند که انگار یک گروه سرود آن را اجرا کرده گفته بود: ابتدا یک بار سرود را میخواندم و آن را ضبط میکردم بعد آن را پخش میکردم و دوباره همراه با صدای نوار میخواندم و آن را دوباره روی یک ضبط صوت دیگر ضبط میکردم. همین کار را چند بار انجام میدادم تا کار به صورت اجرای یک گروه سرود دربیاید ضمن اینکه نوارها را در زیرزمین خانه آماده میکردم که بهخودی خود نوعی حالت اکو به صدا میداد.
ورود امام همراه با بوی گل سوسن و یاسمن
این سرود با مطلع «بوی گل سوسن و یاسمن آید» شروع میشود. حمید سبزواری شعر این سرود را براساس شعری از حافظ ساخته است. آهنگسازی این سرود را محمد ابرآویز برعهده داشته و برای ورود امام ساخته و اجرا شده است. در این سرود نیز همچون اغلب سرودهای انقلابی ایران از ریتم 4/4استفاده شده و سازهای کوبهای طبل و سنج در آن نقش مهمی دارند. این سرود توسط گروه کر اجرا شده است.
ارکستراسیون حرفهای برای 22بهمن
سرودی که با ارکستر اسیون حرفه ای برای 22 بهمن آماده شده بود سرودی است تقریبا طولانی که اورتور مفصلی هم دارد، این سرود توسط محمد بیگلری پور ساخته شده و اسفندیار قره باغی و محمد گلریز همراه با گروه کر آن را اجرا کردهاند. شعر این سرود را حمید سبزواری سروده است. البته این سرود کمتر از رسانهها پخش میشود اما یک ارکستراسیون حرفهای و زیبا دارد که آن را شنیدنی میکند.
سواران دشت امید
مجموعه چاووش را باید یکی از موفقترین مجموعههای موسیقی کشور دانست؛ چرا که این مجموعه در حقیقت حاصل همکاری مشترک کسانی است که سال ها در عرصه شعر و موسیقی ایران حضور جدی داشته اند. در این مجموعه کسانی چون پرویز مشکاتیان، شهرام ناظری، حسین علیزاده ، بیژن کامکار و ... حضور داشتهاند. از دیگر سرودهایی که قبل از انقلاب و سالهای اول انقلاب ساخته شدهاند و از ترانههای ماندگار و محبوب به شمار میروند، میتوان به این اسامی اشاره کرد: ژاله خون شد، الله اکبر خمینی رهبر و ای دین انسان ساز ایزدی.