مردم ژاپن هم که بیشترین طول عمر را دارند شادترین نیستند. کانادا هم که از بیشترین آمار افراد تحصیلکرده برخوردار است جایی بین 10کشور شاد دنیا ندارد.نتایج یک نظرسنجی از 150هزار نفر در سراسر دنیا نشان میدهد که هفت ملت از 10ملت اول خوشبین دنیا در آمریکای لاتین زندگی میکنند. اما بیشتر هفت کشور یادشده به لحاظ معیارهای رفاه در ردههای پایین قرار دارند. برای مثال، گوآتمالا در اثر چند دهه جنگ داخلی به ویرانهای تبدیل شده و جرائم سازمانیافته هم آن را به یکی از قتلخیزترین کشورها در جهان تبدیل کرده است. این کشور به لحاظ «شاخص توسعه انسانی» سازمان ملل، امید به زندگی، آموزش و درآمد سرانه در ردههای پایین و دقیقا بالای عراق قرار دارد، اما به لحاظ مثبتگرایی رده هفتم جهان را بهخود اختصاص داده است.لوز کاستیلو، مربی 30ساله موجسواری، میگوید: «فرهنگ مردم گوآتمالا طوری است که مدام لبخند میزنند. با وجود همه مشکلات، دور و برمان را طبیعت فراگرفته که باعث میشود آن مشکلات را از یاد ببریم».
مؤسسه نظر سنجی گالوپ سال گذشته 148کشور را انتخاب کرد و از هر کدام هزار نفر را مورد پرسش قرار داد. از این افراد پرسیده شد که آیا روز گذشته
* به خوبی استراحت کردهاید؟
* مورد احترام قرار گرفتهاید؟
* موقعیت لبخند یا خنده زیاد برایتان پیش آمده است؟
* موضوع جالبی را یادگرفته یا انجام دادهاید؟
* شاد شدهاید؟
در پاناما و پاراگوئه، 85درصد از سؤالشوندگان به پنج پرسش بالا پاسخ مثبت دادند در نتیجه این کشورها در صدر فهرست قرار گرفتند و السالوادور، ونزوئلا، ترینیداد و توباگو، تایلند، گوآتمالا، فیلیپین، اکوادور و کاستاریکا در ردیفهای بعدی قرار دارند.
جالب است بدانید که سنگاپوریها کمترین پاسخ مثبت را به پرسشها دادند؛ یعنی همان دولتشهر ثروتمند و باانضباطی که از توسعهیافتهترین کشورهای جهان محسوب میشود. دیگر کشورهای ثروتمند هم در ردههای پایین فهرست قرار گرفتند. برای مثال آلمان و فرانسه همراه با کشور آفریقایی و فقیر سومالی رده چهلوهفتم را بهخود اختصاص دادند.میشود گفت کشورهای ثروتمند اصلا شاد نیستند اما کشورهای فقیر اغلب از شادترین ملتها محسوب میشوند. این تناقض، نتایجی مهم برای رشته جدید و بحثبرانگیز اقتصاد شادی دربر دارد. اقتصاد شادی احساس رضایت مردم را به معیارهای رفاه همچون امید به زندگی، درآمدسرانه و تعداد افراد تحصیلکرده افزوده و بدینترتیب در پی بهبود عملکرد دولت است. کشور پادشاهی بوتان که در دامنه هیمالیا قرارگرفته مفهومی را با عنوان شادی ناخالص ملی ابداع کرده و سیاستهایش را با توجه به آن محک میزند.
دیوید کامرون، نخستوزیر بریتانیا، در سال2010 برنامهای را با عنوان خوشبختی ملی اعلام کرد و هدف آن را بهبود زندگی مردم این کشور در بحبوحه رکود جهانی قرار داد. در راستای این برنامه، پرسشنامهای برای 200هزار بریتانیایی فرستاده شد که یکی از پرسشهایش این بود:«این روزها چقدر از زندگیتان راضی هستید؟»
«سازمان توسعه و همکاری اقتصادی» که 34کشور پیشرفته دنیا عضو آن هستند به تازگی شاخصی را با نام «زندگی بهتر» ابداع کرده است. با کمک این شاخص میتوان کشورها را از لحاظ کیفیت زندگی و رفاه مادی با هم مقایسه کرد. بعضی از کارشناسان معیار جدید میزان شادی را خطرناک میدانند چون ممکن است حکومتها شادی مردم را بهانه قرار داده و مشکلات را نادیده بگیرند. همچنین ممکن است نتایج نظرسنجی گالوپ تحتتأثیر عوامل فرعی قرار گرفته باشد. برای مثال فرهنگ آمریکای لاتین بهگونهای است که مردم از گفتههای منفی خودداری کرده و بدینترتیب احساس واقعی خود را به زبان نمیآورند.
ادواردو لورا که پیش از این اقتصاددان ارشد «بانک توسعه آمریکایلاتین» بوده و به مطالعه سنجش آماری شادی پرداخته، میگوید: «در وهله اول فقط میتوانم بگویم که نتایج این نظرسنجی تحتتأثیر تعصبات فرهنگی قرار گرفته است». لورا که اهل کلمبیا است- کشوری که در فهرست کشورهای شاد (مثبتنگر) در ردیف یازدهم قرار دارد- میافزاید: «براساس یافتههای تجربی، بعضی فرهنگها تمایل دارند با نگاه مثبت به پرسشها پاسخ دهند».
حضور عراق، یمن، افغانستان و هائیتی در میان 9کشوری که کمترین میزان شادی را دارند تعجببرانگیز نیست. اما برای دیگر کشورهای پایین فهرست یعنی ارمنستان که در جایگاه یکی مانده به آخر قرار دارد، گرجستان و لیتوانی، مشکلات امری مقطعی بوده است. آگارون آدبکیان که در ایروان، پایتخت ارمنستان زندگی میکند و جامعهشناس است، میگوید: «احساس غم برای مردم ارمنستان تبدیل به عادت شده است. آنها غمگین بودن را دوست دارند. ملت ارمنستان آشفتگیهای بسیاری را پشت سر گذاشته است. آمریکاییها [لاتین] مدام لبخند برلب دارند و مشکلاتشان را به دیگران ابراز نمیکنند. ارمنیها هم از موفقیت خجالت میکشند».مردمان ایالاتمتحده آمریکا در رده سی و سوم فهرست مثبتنگری قرار گرفتهاند. اما بزرگترین اقتصادهای آمریکای لاتین یعنی مکزیک و برزیل20 رده پایینتر از ایالات متحده قرار دارند.
جان کلیفتون، از کارمندان مؤسسه گالوپ، اذعان میکند که نظرسنجی یادشده تا حدودی تمایل کلی فرهنگها را به مثبت یا منفینگری مورد ارزیابی قرار داده است، اما افراد شکاک نباید ارزش مثبتنگری را بهعنوان امری فینفسه ارزشمند زیر سؤال ببرند. او میگوید: «آن احساسات [مثبتنگری] واقعیت است و ما سعی میکنیم آن را اندازهگیری کنیم. بهنظر من، مثبتنگری در این کشورها بالاتر است».
بعضی از مردمان آمریکای لاتین میگویند که نظرسنجی گالوپ نکتهای اساسی را در مورد کشورهای آنها بارز کرده است؛«عادت آنها به تأکید بر امور مثبت زندگی مانند دوستان، خانواده و مذهب هر چند که ممکن است خود زندگی طاقت فرسا باشد.»
کارلوس مارتینز همراه با 11 همکار خود در رستورانی واقع در شهر پاناما دور میز نشسته و پیش از عزیمت به محل کار صبحانه میخورد. صبحانه آنها از پیراشکی، مرغ سرخشده و قهوه تشکیل شده است. آنها در صنعت ساختمانسازی مشغول بهکار هستند. کانال پاناما رشد اقتصادی را به همراه آورده و در نتیجه آن ساختمانهای زیادی احداث شده و در حال احداث است. رشد اقتصادی یادشده آمار بیکاری را کاهش داده اما ترافیک و جرم را افزایش داده است.
مارتینز میگوید: «آمار روبه افزایش جرم مرا ناراحت کرده اما با وجود خانوادهام خوشحالم. به هرحال، خوشحال هستم چون در کشوری زندگی میکنم که منابع طبیعی زیادی دارد؛ کشوری که نقشی مهم در جهان ایفا میکند. ما مردم منطقه کارائیب هستیم، ما مردمی هستیم که دوست داریم جشن بگیریم، بخوریم و تا حد امکان خوب زندگی کنیم. اینجا فرصتهای زیادی وجود دارد، فقط کافی است از بعضی چیزها بگذریم».سنگاپور از لحاظ شاخص توسعه انسانی 32رده بالاتر از پاناما قرار دارد اما جای دو کشور در فهرست شادی عوض میشود. برای مثال ریچاردلو هنگام نظرسنجی روز خوبی را نگذرانده بود. او تاجری 33ساله در این کلانشهر ثروتمند آسیایی است.او میگوید: «ما مثل تراکتور کار میکنیم اما چیز زیادی بهدست نمیآوریم. به ندرت به تعطیلات میرویم و زمان زیادی هم برای استراحت نداریم چون مدام در آینده سیر میکنیم: سررسید یا جلسه بعدی کی است؟ در اینجا، تعادل بین کار و زندگی معنا ندارد».پاراگوئه همراه با پاناما در صدر جدول خوشبینی (شادی) قرار دارد، البته از لحاظ معیارهای رفاه فاصله آن با پاناما بسیار زیاد است. ماریا سولیس که در پاراگوئه فروشنده دورهگرد است اعتقاد دارد که شرایط سخت اقتصادی دلیلی برای ناامیدی نیست. او که به فروش داروهای گیاهی مشغول است، میگوید: «زندگی کوتاه است و هیچ دلیلی برای غمگینی وجود ندارد چون اگر ثروتمند هم باشیم بازهم مشکلات هست. ما همیشه باید خندان باشیم».