از جمله روانشناسی ناخودآگاه - انسان و سمبول‌هایش- انسان امروزی در جست و جوی روح فرد، روح و زندگی، روانشناسی دین، نشانه‌هایی در آسمان، پاسخ به ایوب و... که خوشبختانه عمده آثارش به زبان فارسی ترجمه شده است.
یونگ در کنار فروید از جمله چهره‌های حوزه روانشناسی و روانپزشکی است که دیدگاه‌هایش همهگاه محل بحث و جدل قرار گرفته و به رغم گذشت بیش از نیم قرن از درگذشتش دیدگاه‌های او درباره مسائلی چون روانشناسی خود، چگونگی شکلگیری شخصیت، از دوران کودکی تا نوجوانی و جوانی و میانسالی و کهولت را همچنان محل نقد و ارزیابی است.
یونگ از طریق مواجهه با ناهوشیارش، رویکرد خود به شخصیت را ساخت و پرداخت. او در سن 38 سالگی توانست از طریق کاوش در رویاها و خیال پردازی‌هایش بر روان رنجوری‌اش غلبه کند و حتی مینویسد: سال‌هایی که تصاویر ذهنی درونی‌ام را دنبال میکردم، مهمترین سالها در زندگیام بودند به طوری که در این سالها در مورد هر چیز ضروری تصمیم گرفتم»(یونگ 1961-ص199) منظور یونگ از این کاوش باز میگردد به دیدگاهی که او در برابر دیدگاه فروید عرضه کرد. یونگ معتقد بود مهمترین دوران رشد زندگی فرد دوران میانسالی اوست، برخلاف فروید که معتقد بود مهمترین دوران رشد هر فردی در دوران کودکی او اتفاق می‌افتد.
یونگ در دوران زندگیاش از نظر شخصی و حرفهای دوران پرثمری داشت و مقالات و کتابهای فراوانی به رشته تحریر درآورد به طوری که آثارش بخشی جداناپذیر از روانشناسی تحلیلی را به خود اختصاص دادند. او همچنین تحقیقات فراوانی درباره فرهنگ کشورهای آمریکا،آفریقا،هند و ... انجام داد و این کاوشهای چندگانه سبب شد تا نگاه او به انسان و ماهیتش عمق و غنایی بیشتر بگیرد.
اگر از این منظر و با توجه به پیشینه کاری و حرفهای یونگ به این کتاب نگاه کنیم ، در خواهیم یافت خاطراتی که در 83 سالگی این چهره نامی نوشته شد،تنها خاطرهنگاری صرف نیست ،بلکه یونگ نگارش این خاطرات را بهانهای کرده است تا از طریق آن خواننده را به سمت شناساندن عمیقتر روان انسان و پیچیدگیهای آن سوق دهد.
یونگ در این کتاب در دوازده گفتار و یک واپسین گفتار و نگاهی بر آنچه گذشت و چهار پیوست ، فرهنگی از اصطلاحات روانشناسی خاص خود را به خواننده انتقال میدهد.
برای نمونه هنگامی که از دوران کودکی خود سخن میگوید به یکی از شیطنتهای آن دوران اشاره میکند، زمانی که بر اثر تنه یک همکلاسی در مسیر مدرسه به زمین و سرش به لبه سفت گذرگاه میخورد و برای گرفتن انتقام از همکلاسیاش خود را به بیهوشی میزند و همین ماجرا را بهانه میکند و به قول خودش شش ماهی کل خانواده را سرکار میگذارد که خوش بگذارند.
«بعد از آن ،هرگاه پدر و مادرم مرا مجبور به مدرسه رفتن یا انجام تکالیف درسیام میکردند،حالت غش یا حملههای عصبی من عود میکرد»(ص72)
خواننده از رهگذر خواندن این خاطرات به دوران کودکی یونگ میرود و در کنار آن با برخی لایههای زندگی اجتماعی او هم آشنا میشود و درمییابد که تحت تاثیر افکار چه اندیشمندانی بود. چنانکه در جایی ، وقتی از شوپنهاور سخن میگوید و دیدگاهش درباره نظام هستی و به خصوص از کتاب معروفش،«جهان همچون اراده و تصور» یاد میکند، برای درک بهتری از دیدگاه او به سمت خواندن کتاب سنجش خرد ناب کانت میرود و سپس مینویسد که این خوانش ، مواجههای انتقادی با شوپنهاور به او میدهد که تاثیر آن در زندگی عادیاش هم بروز و ظهور پیدا میکند.
«این تحول فلسفی از هفده سالگی شروع و تا قسمت عمده دورهای که سرگرم تحصیل در رشته پزشکی بودم، همچنان ادامه یافت،که حاصل آن پدیدآمدن نوعی دگرگونی انقلابی در نحوه برخورد و دید من نسبت به این جهان و مافیها بود. در حالتی که در گذشته آدمی خجالتی و کمرو و نسبت به اطرافیان خود ظنین و از نظر ظاهر، موجودی لاغر و زردنبو محسوب گردیده و وضعیت مزاجی ناپایدار و به ظاهر شکنندهای داشتم،حال در مسیری افتاده بودم که بر اثر آن کم کم به زندگی در تمامی ابعاد آن علاقه و دلبستگی خارقالعادهای از خود نشان میدادم....زمین زیر پای خود را نسبت به گذشتهها محکمتر و قابل اطمینانتر احساس میکردم... متوجه شده بودم فقر و تهیدستی عیب و عار نیست و از این که لزوما خود را قربانی ردیف اول درد و رنج تلقی کنم،فاصله زیادی گرفته بودم و باز متوجه شده بودم که بچههای افراد متمکن و پولدار در قیاس با بچههای تهیدست و بدلباس از امتیاز و اولویت خاصی برخوردارنیستند، و برای شادمانی یا احساس غم و اندوه دلایلی بسیار عمیقتر و بالاتر از میزان پول توجیبی شخص میتواند وجود داشته باشد»(ص129)
در دوران دانشجویی و به دلیل رشد و گسترش مطالعاتش در مسائل مختلف از جمله الهیات مسیحی به درکی انتقادی از منش اصحاب کلیسا میرسد و این بروزات انتقادی را با پدرش در میان میگذارد. توصیف او از نحوه مواجهه و موضعگیریهای پدرش و روانشناسی رفتار پدر و ناراحتی درونی که از این مواجهات به او دست میداد درکی دوجانبه از شخصیت یونگ را برای خواننده آشکار میسازد،یک سو چهره عقلانی یونگ در بحثها و در سوی دیگر نادیده انگاشتن چهره عاطفی بحث در مواجهه با پدر که نوعی پشیمانی و شرمندگی را برای یونگ به دنبال داشت.
« من در صحبتهای خود با وی همیشه مطلب را به دور از نرمشهای عاطفی و روانی قضیه، با دیدی که بیشتر جنبه علمی،روشنفکرانه داشت، مطرح میکردم و سخت هم مواظب بودم که در قالب چنین شیوهای موضوع بحث نیز از بستر خود خارج نگردد. به این ترتیب هر گاه که سر صحبت در اطراف این مسئله(الهیات مسیحی) باپدرم باز میشد درست مثل آنکه پارچه سرخی را در برابر یک گاو گرفته باشند،واکنشهای تند و هیجانزده او بیدرنگ و به طور غیر ارادی ظاهر گردید،واکنشهایی که درک و فهم علت بروز آنها برایم کاملا پوشیده میماند»(ص164)
بخشهایی از کتاب به تجربههای او در برخورد با بیماران و مراجعان اختصاص دارد که از جمله بخشهای خواندنی این کتاب است،بخشی که تحت عنوان کار و کنکاش در زمینه روانپزشکی آمده و هر صفحه آن آکنده از تجربههای یونگ در باره بیماران خود است. بیمارانی که برخی از آنها تا 10 سال هم به شکل مستمر با او در ارتباط بودند برای معالجه. همچنانکه فصلی که او درباره فروید مینویسد هم از جمله فصول خواندنی کتاب است که علاوه بر نقل خاطراتش با فروید، به نقد و تحلیلی از دیدگاه‌های فروید هم می‌انجامد که در نهایت به جدا شدنش از فروید و شکلگیری مکتب زوریخ در برابر مکتب وین می‌انجامد.
بخش سفر این کتاب از جمله بخشهای جذاب و نکته‌آموز به شمار میرود. در این بخش یونگ در مورد شناخت اقوام،قبائل ابتدایی و آداب و رسوم و اعتقادات آنها بررسیهای عمیقی انجام داده که از درک و دریافت تیزهوشانه او در سفرها و نگاه به پدیده‌ها خبر میدهد.
کتاب حاضر را باید تنها اثری از یونگ دانست که او درباره خدا و برداشت شخصیاش از خداوند سخن میگوید. جایی که او درباره عصیان مذهبی علیه کلیسا در اوایل دوران جوانیاش سخن میگوید اضافه میکند: در آن هنگام به این حقیقت پی بردم که خدا - دستکم برای من- یکی از بیواسطه‌ترین و مستقیم ترین تجربه‌هاست»
زندگینامه من؛خاطرات،خواب ها و تفکرات/ کارل گوستاو یونگ/ مترجم:بهروز ذکاء/ ناشر:انتشارات کتاب پارسه؛چاپ اول زمستان 90،قطع وزیری ،جلد سخت با روکش/ قمیت:15500 تومان/622 صفحه
ترجمه روان مترجم به همراه مقدمه مفید و راهگشا و درکنار آن حروفچینی و جذابیت ظاهری کتاب از جمله دیگر مزایای این کتاب به شمار میرود.
*کارشناس ارشد روانشناسی و مشاوره
