شنبه ۳۱ فروردین ۱۳۹۲ - ۰۷:۱۱
۰ نفر

ترجمه- حمیدرضا خطیبی: تاکنون تعداد قابل توجهی از کشورهای جهان به فناوری ساخت یا دسترسی به موشک‌های کوتاه و میان‌برد دست‌یافته‌اند یا در حال دستیابی به چنین ظرفیتی‌ هستند.

ژئوپلیتیک  دفاع موشکی

در این میان آمریکا پیشرو تلاش‌ها و برنامه‌هایی برای خنثی کردن تهدیدهای موشکی بوده‌است. به این ترتیب موجی برای ایجاد سپر‌دفاع موشکی در جهان راه افتاده که اکنون به محور بعضی مناسبات ژئوپلیتیک جهان تبدیل شده‌است. یکی از پیامدهای جالب توجه دفاع موشکی بالستیک تاثیری است که بر روابط بین کشورها می‌گذارد. دهه‌ها تنش بین مسکو و واشنگتن بر سر موضوع دفاع استراتژیک، بحثی آشنا در حیطه روابط بین‌الملل است؛ اینک سیستم دفاع موشکی بالستیک ایالات متحده (BMD) موجب نزدیکی بیشتر چین و روسیه شده است.

عاملی برای تقویت روابط سیاسی

دفاع موشکی می‌تواند همچنین موجب تقویت و بهبود روابط بین کشورها شود. به‌عنوان نمونه، دفاع موشکی تبدیل به جنبه مهمی از اتحاد امنیتی دوباره بین آمریکا و ژاپن شده است. دفاع موشکی بالستیک به‌طور مستقیم همکاری بین هر دو کشور را از طریق پیگیری برنامه‌های مشترک دفاع موشکی تقویت کرده، مانع از آن شده که توکیو برای توسعه عامل بازدارنده هسته‌ای خود بکوشد و ژاپن را واداشته است همکاری‌های دفاعی خود را با سایر کشورها از طریق آسان‌تر کردن مقررات صادرات اسلحه ساخت این کشور گسترش دهد. همین الگو ممکن است در خاورمیانه مشاهده شود. در سایر موارد، موضوع دفاع موشکی بالستیک اثرات متنوع دیگری داشته است. به‌عنوان مثال، کره‌جنوبی کوشیده است بدون آنکه اسباب نگرانی چین را فراهم آورد، از طریق مشارکت در تلاش‌های منطقه‌ای گسترده‌تر پنتاگون، به تکنولوژی آمریکایی در این زمینه دست یابد.

ایالات متحده اینک خود را در کانون سیاست جهانی دفاع موشکی می‌یابد. نقش جهانی پیشرو واشنگتن در توسعه و استقرار تکنولوژی دفاع موشکی بالستیک و شبکه جهانی اتحادهایی که این کشور به وجود آورده است، به ایالات متحده توامان هم اجازه می‌دهد و هم آن را ملزم می‌سازد از بیشتر مناطق جهان در مقابل حمله موشکی دفاع کند. چنین اتحادهایی همچنین روابطی را که پنتاگون برای ایجاد شبکه جهانی درهم تنیده‌ای از حسگرها و تاسیسات دفاع موشکی بالستیک نیاز دارد، فراهم می‌آورد.

در همین راستا، واشنگتن با دوستان و متحدان خود مذاکره می‌کند تا با ابتکارات منطقه‌ای‌اش در زمینه دفاع موشکی بالستیک - به‌عنوان ابزاری برای تقویت ظرفیت‌های دو‌جانبه دفاعی - و نیز ضمانت‌های هسته‌ای و متعارف آمریکا در زمینه بازدارندگی از طریق دفاع موشکی همکاری کنند. دولت باراک اوباما همچنین از سرمایه‌گذاری سنگین خود در زمینه دفاع موشکی بهره برده است تا به کشورهای دوست و متحد آمریکا - با این منطق که در این حالت نقش سلاح هسته‌ای در سیاست خارجی واشنگتن کم‌رنگ‌تر خواهد شد - اطمینان خاطر دهد. مقامات آمریکایی بیشتر دولت‌های هم پیمان خود را متقاعد کرده‌اند دفاع موشکی با ایجاد تردید در کشورهای بالقوه تهاجمی - مبنی بر اینکه هر نوع حمله‌ای نمی‌تواند موفق باشد - و نیز ایجاد سپری دفاعی در موقعیت‌هایی که سایر ابزارهای بازدارندگی تاثیر خود را از دست بدهند، کامل‌کننده استراتژی بازدارندگی است. بیش از 30کشور تاکنون به موشک‌های کوتاه و میان‌بردی که می‌توانند مواد تخریبی را با سرعتی بالا حمل کنند دست‌یافته‌اند یا در حال دستیابی به چنین ظرفیتی‌اند. برخی از این کشورها می‌کوشند به موشک‌های دوربردی دست یابند که می‌توانند کلاهک‌های مجهز به سلاح‌های کشتارجمعی (شامل کلاهک‌های هسته‌ای، شیمیایی و بیولوژیک) حمل کنند.

گزارش بررسی دفاع موشکی بالستیک در سال 2010 پیش‌بینی می‌کند تهدیدات موشکی علیه ایالات متحده و متحدانش در حالی که کشورهای متخاصم ظرفیت بالستیک خود را چه به لحاظ کمی و چه کیفی بالا می‌برند، افزایش خواهد یافت. با توجه به این مورد، سیستم‌های موشکی بالستیک بیش از پیش انعطاف‌پذیر، متحرک، مطمئن، قابل دوام، دقیق و قادر به پرواز در مسافت‌های بیشتر و طولانی‌تر می‌شوند.

حفظ امنیت با موشک!

در اصل، سیستم‌های دفاع موشکی بالستیک آمریکا نقش پررنگی در حفظ امنیت کشور ایفا می‌کنند. این نقش‌آفرینی مهم از طریق این اثرات اعمال می‌شود:
دفاع از خاک ایالات متحده، نیروهای نظامی و شهروندان آمریکایی در آن سوی اقیانوس‌ها و نیز دفاع از دوستان و متحدان واشنگتن
بازدارندگی در برابر چنین حملاتی از طریق افزایش ظرفیت و نیز تقویت اراده لازم برای خنثی کردن هر نوع تهاجمی
قانع کردن کشورهای بالقوه مهاجم به اینکه تلاش چندانی برای دستیابی و استقرار موشک‌های بالستیک یا کلاهک‌های هسته‌ای صورت ندهند، چه چنین سلاح‌هایی فاقد ارزش تهاجمی مدنظر آنها خواهد بود.
اطمینان دادن به کشورهای دوست و متحد مبنی بر اینکه ایالات متحده اراده و تعهد لازم را برای دفاع از آنها دارد. این موضوع به نوبه خود موجب تحقق سایر اهداف واشنگتن مانند منصرف کردن دوستان و متحدان خود از دستیابی به سلاح هسته‌ای یا هر نوع سلاح مخرب برای تلافی حمله احتمالی دشمن خواهد شد.

غلبه بر تاکتیک دشمن برای قطع دسترسی و حضور نیروهای آمریکایی در مناطق جهان و سایر تاکتیک‌های نامتقارنی که طی آنها از موشک‌های بالستیک برای خنثی کردن مزیت‌های متعارف ایالات متحده بهره گرفته می‌شود.
در دوران هر دو دولت جورج بوش و باراک اوباما، آمریکا از گستره‌ای از ابزارهای موجود برای مقابله با تهدید موشکی بهره گرفته است. آمریکا با ارائه کمک‌های امنیتی به متحدان خود کمک کرده است قابلیت‌ها و ظرفیت‌های دفاعی خود را ارتقا دهند. پنتاگون همچنین تعداد قابل توجهی از نیروهای خود در هر منطقه از جهان را مستقر کرده که به شمار تاثیرگذاری از ظرفیت‌های متعارف و نامتعارف مجهزند و در همین حال امکانات نظامی مستقر آمریکا را در تمام مناطق افزایش داده است که از این جمله می‌توان به بمب‌افکن‌های استراتژیک دوربرد اشاره کرد. آمریکا تضمین‌های امنیتی گسترده و متنوعی به کشورهای دوست و متحد خود ارائه کرده است، شامل تعهد تلویحی یا آشکار استقرار ظرفیت‌های هسته‌ای خود برای دفاع از این کشورها. در نهایت، واشنگتن در حال طراحی و اجرای یک ساختار دفاع موشکی در هر منطقه و در سراسر جهان است تا با تهدید موشکی کشورها مقابله کند. این ساختار شامل سیستم‌های دفاع موشکی کوتاه بردPAC-3، سیستم‌های دفاعی مبتنی بر شرایط مناطق مانند THAAD و ناوهای مجهز به سیستم Aegis و در نهایت هواپیماهای رهگیر میان برد مستقر روی زمین در دو ایالت کالیفرنیا و آلاسکا می‌شوند. در واقع طی یک‌دهه گذشته، ایالات متحده پیشرفت قابل توجهی در پرداختن به موضوع تهدید موشکی از طریق تقویت و بهبود دفاع موشکی هماهنگ و به هم پیوسته خود در سراسر جهان داشته است. در اروپا، آسیا و خاورمیانه، واشنگتن در حال تلاش برای ایجاد مبنایی برای ایجاد سیستم‌های دفاع موشکی منطقه‌ای بوده است که شامل سیستم‌های دفاع موشکی بالستیک در قلمروی دشمن با همکاری و مشارکت دوستان و متحدان خود می‌شود. آمریکا به‌دنبال همکاری مشترک در زمینه دفاع موشکی بالستیک (برنامه‌های تحقیقاتی و توسعه و در عین حال فروش سیستم‌های دفاع موشکی بالستیک) با کشورهای متعدد در اروپا (به صورت دوجانبه یا از طریق ناتو)، آسیا و اقیانوسیه (ژاپن، استرالیا و کره جنوبی) و خاورمیانه (اسرائیل و اعضای شورای همکاری خلیج فارس) بوده است. این متحدان و دوستان می‌توانند میزبان حسگرهای ویژه دفاع موشکی بالستیک و رهگیرهای موشکی باشند، در هزینه‌های ساخت و مراقبت از ساختارهای دفاع موشکی بالستیک مشارکت کنند و اطلاعات به دست آمده را توسط سایر بازیگران با واشنگتن درمیان بگذارند تا دورنمای عملیاتی برتری به وجود‌آید.

شرکای موشکی

در هر منطقه، دولت آمریکا در حال پیگیری رویه‌ای مرحله‌به‌مرحله و زمان‌بندی‌شده بوده تا سیاست دفاع موشکی بالستیک خود را در حالی که تهدیدات موشکی ظاهر می‌شوند، به شکلی انعطاف‌پذیر محقق کند. رویه واشنگتن در زمینه دفاع موشکی در هر منطقه بسته به تهدیدات ویژه آن منطقه و نیز سطح همکاری‌های منطقه‌ای که با آن روبه‌روست، تفاوت دارد.

به‌عنوان مثال در اروپا، دولت اوباما همکاری نزدیک‌تری با ناتو به‌عنوان اتحادیه‌ای گروهی دارد، در حالی که همزمان با اعضای ناتو مانند رومانی و ترکیه نیز برای برقراری و تحقق سیاست رویه مرحله به مرحله و زمان‌بندی‌شده اروپایی خود وارد مشارکت شده است. سیاست رویه مرحله‌به‌مرحله و زمان‌بندی‌شده اروپایی واشنگتن، جهت تلاش‌های ایالات متحده را در زمینه دفاع موشکی بالستیک تغییر داده و بیش از پیش معطوف به ایران و موشک‌هایی با برد محدود این کشور کرده است. بر مبنای این سیاست، ایالات متحده در حال استقرار سیستم‌های دفاع موشکی بالستیک Aegis و قابلیت‌های Aegis Ashore در سراسر اروپاست تا از کشورهای قاره در برابر موشک‌های کوتاه و میان‌برد ایران محافظت کند. طی نخستین مرحله رویه مرحله‌به‌مرحله و زمان‌بندی‌شده اروپایی آمریکا، موشک‌های کروز قابل هدایت USS Monterey (حامل رهگیرهای SM-3) در دریای مدیترانه مستقر شده و در همین حال ترکیه میزبان یک سیستم رادار دفاع موشکی بالستیک است. ستاد فرماندهی دفاع موشکی بالستیک عملیات هوایی ارتش آمریکا و ظرفیت‌های کنترل در پایگاه هوایی رامشتاین آلمان در حال عملیاتی شدن است؛ مرکزی که هدایت مرحله دوم توسعه سیستم‌های مستقر روی زمین SM-3 را که در خاک رومانی قرار گرفته‌اند، برعهده خواهد داشت. براساس برنامه زمانی، سیستم مستقر در رومانی تا سال 2015 عملیاتی خواهد شد، یعنی پس از آنکه [ناوهای] نابودگر Aegis آمریکا وارد بندرهای محل استقرار خود در اسپانیا شوند. در مرحله سوم، یک سایت زمینی SM-3 در لهستان ایجاد می‌شود، در حالی که طی مرحله چهارم، رهگیرهای پیشرفته بیشتری برای استقرار در لهستان در نظر گرفته شده است. این مرحله با توجه به لغو برنامه SM-3 IIB در مارس 2013 دچار تغییر و اصلاح شد.

ژاپن از نزدیک‌ترین متحدان ایالات متحده در زمینه دفاع موشکی بالستیک محسوب می‌شود. این کشور خود به ظرفیت سیستم دفاع موشکی لایه لایه که شامل ناوهای دفاع موشکی بالستیک Aegis مجهز به رهگیرهای SM-3، واحد‌های آتش سیستم ( PAC-3 (Patriot Advanced Capabilities 3 ، رادارهای هشداردهنده در مراحل اولیه حمله دشمن و یک سیستم فرماندهی و کنترل است دست یافته است. علاوه بر این سامانه‌ها، توکیو دارای رادارهای X-band مستقر در فضای دشمن نیز هست. کره‌جنوبی دیگر متحد جهانی ایالات متحده است و واشنگتن به این کشور کمک کرده است ظرفیت‌های دفاع موشکی بالستیک خود را توسعه دهد. کره‌جنوبی موفق به دستیابی به کشتی‌های Aegis و آتشبارهای PATRIOT شده و به ساخت سیستم‌های دفاع موشکی زمینی و دریایی، رادارهای هشداردهنده در مراحل نخست حمله دشمن و یک سیستم فرماندهی و کنترل علاقه نشان داده است. تنش تاریخی و سایر وقایع گذشته بین ژاپن و کره‌جنوبی مانع از همکاری مؤثر دو کشور در زمینه دفاع موشکی و سایر موضوعات امنیتی شده است. کره‌جنوبی همچنین از در اختیار گذاشتن تاسیسات و امکانات دفاع موشکی بالستیک خود با سایر کشورها از طریق یک ساختار منطقه‌ای به هم پیوسته سر باز می‌زند، چه از آن بیم دارد که موجبات خشم و تحریک چین فراهم‌آید. پکن خود از آن بیمناک است که ایالات‌متحده با توجه به اتحادهای دوجانبه احیا شده‌اش در آسیا از دفاع موشکی به‌عنوان ابزاری برای محاصره و دور زدن این کشور بهره‌گیرد. امکانات دفاع موشکی بالستیک آمریکا در قلمروی کره‌جنوبی - مانند امکانات خود کره‌جنوبی - محدود به دفاع از ساکنان پاره جنوبی شبه جزیره کره در مقابل حمله موشکی محتمل کره‌شمالی است.

استرالیا از نخستین شرکای سیستم دفاع موشکی بالستیک واشنگتن از ژوئیه 2004 به این سو محسوب می‌شود؛ زمانی که بین دو کشور یادداشت تفاهمی در زمینه دفاع موشکی به امضا رسید. ایالات متحده و استرالیا اطلاعات مربوط به سیستم دفاع موشکی بالستیک را با یکدیگر مبادله می‌کنند و در تمرینات نظامی دفاع موشکی با یکدیگر مشارکت دارند. کانبرا اینک در حال ساخت سه جنگنده هوایی نابودگر (Destroyer) است. مقامات آمریکایی همچنین در حال بررسی امکان راه‌اندازی سومین رادار X-band در فیلیپین هستند؛ کشوری که می‌تواند به ردگیری موشک‌های بالستیک پرتاب شده از کره‌شمالی یا بخش‌هایی از چین کمک کند. مناقشات قلمرویی فیلیپین با چین بر سر دریای جنوبی چین، رهبران مانیل را ترغیب کرده است که به‌دنبال تقویت روابط امنیتی خود با ایالات متحده باشند.

در خاورمیانه، واشنگتن کوشیده است با تهدید موشک‌های بالستیک در منطقه از طریق ایجاد اتحادهای منطقه‌ای مواجه شود، ازجمله ایجاد اتحاد با اعضای شورای همکاری خلیج فارس، توافقات دوجانبه با تک تک دولت‌های خاورمیانه و نیز اقدامات یکجانبه برای محافظت از نیروهای مسلح آمریکایی و منافع خود در منطقه. امارات متحده‌عربی در حال خرید موشک‌های پاتریوت و THAAD از آمریکاست، در حالی که سایر اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس پیش از این آتشبارهای پاتریوت را در خاک خود مستقر کرده‌اند و خرید سایر سیستم‌های دفاع موشکی بالستیک را در نظر دارند. اسرائیل نیز به همکاری نزدیک خود با آمریکا در زمینه دفاع موشکی بالستیک ادامه می‌دهد. تل‌آویو دارای سیستم موشکی پاتریوت و میزبان رادارهای پیشرفته دفاع موشکی بالستیک آمریکاست و به صورت مشترک با واشنگتن برای توسعه رهگیرهای پیشرفته دفاع موشکی بالستیک خود می‌کوشد.

دیپلمات

کد خبر 210021

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز