نتایج پژوهش مؤسسه مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه که با همکاری جمعیت‌شناسان ایرانی انجام شده نشان می‌دهد که ایران با 8.2دهم درصد جمعیت سالمند وارد مرحله سالمندی شده و اگر سیاستگذاری متناسب با این موضوع اتخاذ نشود باید منتظر عواقب سالمندی جمعیت کشور باشیم.
رئیس مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه با اشاره به ضرورت توجه بیشتر تصمیم‌سازان به سالمندی جمعیت کشور اعلام کرد: اگر روند کنونی سالمندی جمعت کشور ادامه یابد طی سال‌های نه چندان دور با چالش‌های جدی در این‌باره روبه‌رو خواهیم شد. دکتر محمدجواد محمودی با هشدار نسبت به سالمندی جمعیت تأکید کرد: اکنون به مسئولان مربوطه درباره نیازهای خاص سالمندان هشدار می‌دهیم و باید برای مرحله سالمندی جمعیت از هم‌اکنون برنامه‌ریزی دقیق و مدونی داشته باشیم، از طرفی نیازهای این گروه از جمعیت از سوی سازمان ملل برجسته شده و به‌طور جدی مطرح است.
وی با اشاره به برنامه سازمان ملل در مورد سالمندی اظهار کرد: ما در حوزه سالمندی با سالخوردگی فعال روبه‌رو هستیم؛ یعنی فرایند به حداکثر رساندن سطح سلامت، مشارکت و امنیت افراد سالمند. محمودی با بیان اینکه در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، 65سالگی را مبنای تعریف سالمندی قرار داده‌اند اظهار کرد: سن سالمندی به عواملی همچون سن ورود به بازار کار، شرایط و کیفیت زندگی، سن بازنشستگی و امید به زندگی بستگی دارد. سن ورود به دوره سالمندی در کشورهای در حال توسعه با توجه به سطح توسعه و امید به زندگی، متفاوت است و در کشورهای توسعه یافته که امید به زندگی بالاتر است، عموماً 65سالگی را مبنایی برای ورود به دوره سالمندی می‌دانند.
وی گفت: پس از انقلاب ما با انفجار جمعیتی روبه‌رو شده و به‌دنبال آن با بهبود وضعیت بهداشتی و معیشتی مردم، نرخ مرگ‌ومیرکاهش و تعداد سالمندان افزایش یافت و در ایران با انفجار عمودی سالمندی مواجه شده‌ایم. محمودی با تأکید بر اینکه هر پدیده جمعیتی اگر به موقع مدیریت نشود تبدیل به بحران می‌شود اظهار کرد: مدیریت پدیده سالمندی نیازمند سیاستگذاری‌های جمعیتی است و سیاست‌های جمعیتی تنها بحث کم و زیاد شدن تعداد فرزندان نیست، بلکه جزء برنامه‌های ضروری توسعه است.
یکی از اعضای هیأت علمی مؤسسه مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه نیز در این نشست خبری گفت: نتایج مطالعه تطبیقی سیاست‌های مرتبط با سالمندی در برخی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه که سال گذشته روی کشورهای انگلیس، آلمان، ژاپن، فرانسه، ایران، مصر و کره انجام شده نشان می‌دهد که افزایش جمعیت سالمندی طی سال‌های آینده ما را با موج سالمندان روبه‌رو می‌کند و ما باید سیاست‌های مناسب برای برخورد با آنها اتخاذ کنیم.
دکتر محمود مشفق با اشاره به اینکه ایران طی سال‌های 55تا 65سیاست جمعیتی افزایش موالید را داشت که نتایج آن پیش‌بینی نشده بود اظهار کرد: کشور طی دهه 80 با پدیده جوانی جمعیت و نیازهای آنان روبه‌رو شد که این به‌هم ریختگی هرم سنی جمعیت در سال‌های آینده به گروه سنی سالمندان می‌رسد. او با تأکید بر اینکه برای ورود به مراحل مختلف سالمندی باید برنامه‌ریزی‌های درست و دقیقی داشته باشیم افزود: کشور هم‌اکنون وارد مرحله نخست سالمند شده‌است؛ یعنی هفت تا 14درصد جمعیت کشور سالمند هستند و پیش‌بینی می‌شود کشور تا 30سال آینده وارد مرحله فوق سالمندی یعنی جمعیت بیش از 21درصد سالمند شود. مشفق خاطرنشان کرد: کشورهای توسعه یافته جهان این مرحله را پیش از ما تجربه کرده‌اند و اکنون ما باید با بررسی سیاست‌ها و دستاوردهای آنان در این زمینه راهکارهای مناسب و دقیقی برای سیاستگذاری‌های جمعیت سالمندی اتخاذ کنیم.
پدیده زنانه شدن سالمندی
عضو هیأت علمی مؤسسه مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه خبرداد: شاخص سالمندی یعنی نسبت افراد بالای 60سال به جمعیت زیر 15سال. این نسبت در کشورهای اروپایی 186به 100است درحالی‌که کشورهای در حال توسعه دارای رقم 41به 100هستند که این نشان می‌دهد کشورهای در حال توسعه در سال‌های آینده با پدیده سالمندی روبه‌رو می‌شوند. وی گفت: پیش‌بینی ما این است که ایران در سال‌های آینده با پدیده زنانه شدن سالمندی نیز روبه‌رو شود. این پدیده در واقع افزایش سهم زنان سالمند نسبت به مردان سالمند در جمعیت کشور است.
طبق مطالعات این شاخص در سال 1430برای زنان 34.5درصد و برای مردان 31درصد خواهد بود. این بدان معناست که در سال 1430به ازای هر 100زن سالمند کشور 88مرد سالمند خواهیم داشت. رئیس گروه مهاجرت، شهرنشینی و توزیع فضایی جمعیت، علت اصلی زنانه شدن سالمندی را توسعه‌‌یافتگی بیان کرد زیرا در کشورهای توسعه یافته امید زنان به زندگی بیش از مردان است و با اینکه نسبت مردان از بدو تولد به زنان بیشتر است اما این نسبت با گذشت سن به سمت زنان تغییر می‌یابد.
مشفق تصریح کرد: نتایج مطالعات نشان می‌دهد که ما وارد مرحله نخست سالمندی شده‌ایم و ناگزیر مراحل مختلف آن را طی خواهیم کرد اما آنچه مهم است این است که زمان عبور ما از این مراحل بسیار کمتر از زمان کشورهای دیگر است. مشفق گفت: بررسی قانون‌های برنامه پنج‌ساله توسعه کشور نشان می‌دهد که به‌طور شایسته به موضوع سالمندان در کشور توجه نشده و با آنکه شورای ملی سالمندان در ایران تشکیل شده اما فعالیت خاصی را در این‌باره انجام نداده است.
