این هنرمند جوایز بین‌المللی متعددی دریافت کرده،در جشنواره‌های مختلف دنیا به‌عنوان داور حضور فعال داشته و در حال حاضر رئیس خانه کاریکاتور ایران است؛ علاوه بر همه اینها هم‌اکنون دبیری دهمین دوسالانه بین‌المللی کاریکاتور تهران را نیز برعهده دارد. دوسالانه بین‌المللی کاریکاتور تهران از معدود دوسالانه‌های هنری در کشورمان است که تا نهمین دوره با نظم خوبی برگزار شده و به نظر قریب به اتفاق کاریکاتوریست‌ها و کارتونیست‌ها اتفاقی درخور و معتبر بوده است؛ به همین‌خاطر این جشنواره یکی از پنج بی‌ینال و جشنواره معتبر کاریکاتور در جهان محسوب می‌شود؛ اگرچه از سال 90متأسفانه دچار بی‌نظمی در برگزاری شده است؛ دوسالانه‌ای که بعد از کش و قوس‌های بسیار قرار است در نیمه دوم خرداد‌ماه در تهران برگزار شود. همین موضوع بهانه گفت‌وگوی ما با این هنرمند کاریکاتوریست شد.
- آقای شجاعی دهمین دوره دوسالانه کاریکاتور طبق تقویم قرار بود سال 90برگزار شود؛ فکر نمی‌کنید این مدت تأخیر در برگزاری دوسالانه‌ای که یکی از معتبرترین دوسالانه‌های ایران در سطح جهانی است، می‌تواند اعتبار میزبانی کشورمان را زیر سؤال ببرد؟
اگر اجازه بدهید من از پاسخ به این سؤال شما بگذرم؛ چرا که قرار نیست این دوسالانه وارد حاشیه شود. حالا که با همه مشکلات در نهایت این رقابت هنری قرار است برگزار شود به‌نظرم باید تمام هم و غم ما برگزاری هر چه بهتر آن باشد اما واقعیت این است که بخشی از این تأخیر به‌خاطر همزمانی این رویداد بین‌المللی با تقویم جشنواره‌های دیگر مثل جشنواره تجسمی فجر یا چند نمایشگاه دیگر بود. البته نباید مسائل مالی را در این تأخیر بی‌تأثیر دانست و من تأثیر مشکل بودجه در برگزاری این دوسالانه را نیز می‌پذیرم. هرچند من از طرف خودم این موضوع را کتمان نمی‌کنم که بیماری من نیز در عدم‌برگزاری این رقابت در سال91 بی‌تأثیر نبود. در حال حاضر ما مشکلی در این خصوص نداریم. من امیدوارم که تا پایان برگزاری دوسالانه همه مشکلات حل شده باشد.
- یعنی باید امیدوار باشیم که مشکل بودجه و مکان بالاخره حل شده و امسال این دوسالانه برگزار خواهد شد؟
بله. قطعا این دوسالانه امسال در نیمه دوم خرداد‌ماه برگزار می‌شود. درباره مکان نمایشگاه هم در شورای سیاستگذاری به این نتیجه رسیدیم که این دوسالانه در خانه هنرمندان ایران برگزار شود؛ چون خانه هنرمندان مکان مناسبی است که استقبال از دوسالانه در آن بیشترخواهد بود چون یک پاتوق خیلی خوب هنری است. هدف ما این است که کارها با کیفیت بالاتری دیده شوند. در حال حاضر با رایزنی‌های صورت گرفته قرار است همه فضای خانه هنرمندان را در اختیار داشته باشیم.
- ظاهرا در این دوره بخش‌های جدیدی به دوسالانه اضافه شده‌است. این بخش‌های جدید چه ویژگی‌هایی دارند؟
خوشبختانه در دهمین دوره دوسالانه کاریکاتور، با استقبالی که صورت گرفته، تعداد آثار رسیده سه هزار و 200اثر از 89کشور دنیا بوده است که از این بین به‌طور قطع 500اثر به نمایشگاه راه پیدا خواهند کرد. این آثار از هنرمندان 89کشور به دبیرخانه ارسال شده که بعد از ایران بیشترین آثار متعلق به کشورهای اندونزی، برزیل، ترکیه و چین بوده است. البته نکته مهم در این دوسالانه حضور پرتعداد هنرمندان جوان کشورمان است. درحالی‌که میانگین سنی هنرمندان حاضر در رقابت‌های بین‌المللی نزدیک به 40سال است، میانگین سنی کاریکاتوریست‌های ایرانی 21سال را نشان می‌دهد که این امر نشان‌دهنده انگیزه بالای هنرمندان جوان است. طی این مدت با برنامه‌ریزی‌هایی که صورت گرفته، انتخاب اولیه آثار را هنرمندان ایرانی انجام داده‌اند و در مرحله دوم به اتفاق چهار هنرمند خارجی که شامل سه داور و یک مهمان خواهند بود آثار منتخب راه یافته به نمایشگاه داوری نهایی می‌شود. از طرف دیگر این دوره همانطور که شما اشاره کردید، با اضافه شدن یک بخش جدید با عنوان طراحی کاراکتر( در کنار بخش‌های کارتون، کمیک استریپ و آزاد) برگزار می‌شود. من در شورای سیاستگذاری پیشنهاد کردم که در دهمین دوره، بخش طراحی کاراکتر به سایر بخش‌ها اضافه شود.
- با توجه به بین‌المللی بودن این دوسالانه، چرا موضوع گربه ایرانی مطرح شد؟
واقعیت این است که گربه ایرانی در تمام دنیا بسیار معروف است و استاد کامبیز درم‌بخش موضوع «گربه‌های ایرانی» را پیشنهاد کرد که با موافقت شورا مواجه شد. به‌نظرم پیشنهاد بسیار هوشمندانه‌ای هم بود؛ چرا که نقشه ایران شکل گربه است و گربه ایرانی هم که از شهرت جهانی برخوردار است؛ بنابراین آشنایی بیشتری با فرهنگ بومی ایران نیز به‌وجود می‌آورد.
- به‌عنوان رئیس خانه کاریکاتور ایران، وضعیت هنرمندان کاریکاتور کشورمان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ببینید کاریکاتور ما دو بخش دارد؛ به غیر از بخش‌های نمایشگاهی در داخل، حضور هنرمندان کاریکاتوریست کشورمان در عرصه بین‌المللی هم بسیار چشمگیر است و به‌طور متوسط کاریکاتوریست‌های ما در هر مسابقه بین‌المللی حداقل دو جایزه اصلی را از آن خود کرده‌اند؛ مثلا هفته گذشته دو جشنواره اعلام نتایج کردند؛ یکی جشنواره مطبوعاتی که در پرتغال برگزار شد و جایزه اول این جشنواره را یک هنرمند شهرستانی ما از جهرم به کشورمان آورد و مسابقه دیگری هم که در سوریه برگزار شد و هنرمند دیگر شهرستانی ما نفر دوم این مسابقه شد. لذا هنرمندان کاریکاتوریست ما در طول سال، جایزه‌های مختلفی را در جشنواره‌های مختلف نصیب کشورمان می‌کنند و جالب اینکه خیلی پرتعداد هم ظاهر می‌شوند؛ به گونه‌ای که در جشنواره‌های بین‌المللی اگر هنرمندان ایرانی نباشند آن جشنواره دیگر لطفی ندارد. برابر آمار به‌طور معمول بعد از کشور میزبان، بالاترین تعداد افراد شرکت‌کننده از ایران است و در بعضی مواقع همپای میزبان، هنرمندان کاریکاتوریست ما حضور پیدا می‌کنند.
- خانه کاریکاتور چه تلاش‌هایی برای ایجاد ارتباط کاریکاتوریست‌ها با مطبوعات انجام داده است؟
ببینید ما در خانه کاریکاتور تنها می‌توانیم تشویق و راهنمایی کنیم و درخواست ما از مطبوعات این است که با مراجعه به سایت ایران‌کارتون از کاریکاتورهای هنرمندان در این سایت استفاده بکنند. وب‌سایت ایران‌کارتون به‌طور متوسط روزانه حدود 35هزار مخاطب دارد و در هر لحظه حدود 150تا 250نفر به‌صورت آنلاین از خدمات سایت بهره می‌برند. برخی از این کاریکاتورها با ده‌ها مقاله و تحلیل و گفت‌وگو برابری می‌کند. اگر شرایطی فراهم شود که این سایت بتواند تأمین‌کننده ستون‌های ثابت مطبوعات هم باشد، اتفاق مبارکی خواهد بود. امیدوارم فضایی فراهم شود تا آثار کاریکاتوریست‌های کشورمان فقط در فضای مجازی دیده نشود و روزنامه‌ها هم از این کاریکاتورها استفاده بکنند. الان یکی از دلایلی که فضای نمایشگاهی ما در حوزه کاریکاتور همواره با استقبال هنرمندان مواجه می‌شود، تلاش هنرمندان کاریکاتوریست برای دیده شدن آثارشان است که این فضاها را فرصتی برای به نمایش درآوردن کارهایشان می‌دانند. ضمن اینکه تعداد هنرمندان کاریکاتوریست ما در تهران و شهرستان‌ها که اکثرا جوانان توانمند و بااستعدادی هستند بسیار زیاد است.
- چه فعالیت‌های جدیدی برای سال 92پیش‌بینی کرده‌اید؟
امسال برگزاری جشنواره معضلات شهری یکی از رقابت‌هایی است که مثل دوره‌های گذشته پیگیری می‌شود. ضمن اینکه با توجه به مسائل روز نیز مسابقاتی را در عرصه کاریکاتور برگزار خواهیم کرد. البته یکی از مهم‌ترین رقابت‌های هنری امسال برای کاریکاتوریست‌ها حضور در جشنواره بین‌المللی هنر مقاومت است که داوری اولیه آن صورت گرفته و قرار است نهایتا آذرماه آثار منتخب در مؤسسه فرهنگی هنری صبا به نمایش درآید. در دوره قبل بخش کاریکاتور این جشنواره به‌صورت ملی برگزار شده بود ولی امسال با توجه به برگزاری نخستین دوره این بخش به‌صورت بین‌المللی، شاهد ارسال آثار خوبی به این رقابت هنری هستیم.
- به‌عنوان یک هنرمند کاریکاتوریست، چه تعریفی از هنر متعهد دارید؟
باید پیش از هر چیز از هنر تعریف مشخصی ارائه کرد که به‌نظرم واضح‌ترین تعریف بیان حضرت امام (ره) است که هنر را در مدرسه عشق نشان‌دادن نقاط کور و مبهم معضلات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی تعریف کردند. اگر نگاه ما برمبنای این تعریف باشد، مسائل حاشیه‌ای درگیرمان نمی‌کند و می‌توان با نگاه عمیق‌تری به رویدادهای پیرامون نگاه کرد. در واقع یک هنرمند با کار خود می‌تواند ضمن پرداختن به آرمان‌ها و باورهایش، به افشای تبلیغات غلط کشورهای استکباری و بیان حقایق موجود بپردازد؛ این نگاه خیلی پیچیده نیست. به‌نظرم اگر هر هنرمندی به درون و دل خود مراجعه کند، می‌تواند به این نگاه برسد. از آنجا که کاریکاتور قابلیت تفسیر دارد و گستره فراگیری را شامل می‌شود، می‌توان با پرداختن به موضوعات حساس به تأثیرگذاری و آگاهی‌سازی در موضوعات مهم و ارزش‌های دینی و ملی پرداخت؛ به‌عنوان نمونه به‌خاطر اثرگذاری آثار هنرمندان کاریکاتوریست در جشنواره‌هایی با موضوعاتی چون هولوکاست، ما شاهد هک‌کردن سایت خانه کاریکاتور یا حتی تهدید به مرگ از سوی برخی صهیونیست‌ها بودیم که این امر نشانه عصبانیت آنها و میزان تأثیرگذاری هنر کاریکاتور در عرصه جهانی است.
