جواد توکلی بزاز، مدیر گروه ژنتیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: عوامل ژنتیکی در بروز و پیشرفت بیماری سرطان در مراحل مختلف ایفای نقش می‌کند و سهم این عوامل در طول زمانی که یک بیماری درحال شکل گیری است، متفاوت است.
وی یادآور شد: بیماری سرطان ممکن است از چند دهه پیش از بروز بالینی آن در بدن در مقیاس سلولی و مولکولی آغاز شده در واقع این بیماری یک مسیر ۲۰ تا ۳۰ ساله را در بدن طی کرده باشد بنابراین نمی‌توان گفت عوامل ژنتیکی نقش صد درصدی در بروز این بیماری دارند.
توکلی گفت: سرطان‌ها اشکال متعددی دارند؛ برخی از آنها دارای الگوهای تک ژنی و برخی دیگر الگوهای چند ژنی دارند. در نمونه‌های دارای الگوی تک ژنی، سطح دخالت عوامل ژنتیکی در بروز این گونه از سرطان‌ها بسیار قاطع است و در زمینه پیشگیری می‌توان بسیار قاطع عمل کرد و اقدامات مناسبی را انجام داد.
توکلی گفت: به عنوان نمونه اگر مادری در یک خانواده مبتلا به نوعی سرطان شود، این بیماری را می‌توان در نسل‌های قبل و بعد او نیز سراغ گرفت. فرزند مونث این مادر می‌تواند به همین ترتیب تحت تاثیر باشد و احتمال خطر بالایی برای ابتلا به سرطان دارد.
وی ادامه داد: این فرد می‌تواند با مراجعه به مراکز خدمات ژنتیکی و تعیین توالی ژن، مشخص کند که آیا حامل همان ژن مستعد کننده مادر خود هست و یا این که فاقد این ژن است.
توکلی خاطرنشان کرد : اگر این فرد حامل ژن باشد و عامل دیگری مانند سن نیز مطرح باشد، ممکن است اقدامات پیشگیرانه حادی برای او تجویز شود. به عنوان مثال اگر بیماری موردنظر سرطان سینه باشد و تایید شود که این فرد حامل خطر بالایی در ابتلا به این بیماری است، حتی ممکن است عمل برداشتن سینه پیش از بروز بیماری در فرد به عنوان یک اقدام پیشگیرانه برای او تجویز شود.
رییس انجمن ژنتیک ایران تاکید کرد که این اقدام تنها در مورد افراد دارای خطر بالای ابتلا به سرطان (high risk) تجویز می‌شود و در سایر موارد نمی‌توان این اقدام حاد پیشگیرانه را انجام داد.
توکلی گفت: این دسته از افراد بهتر است به مراکز ژنتیک مجهز به آزمایشگاه‌های ژنتیک مراجعه کنند و مشاوره و آزمایش‌های ژنتیک را انجام دهند.
وی همچنین در مورد سرطان‌های دارای الگوی چند عاملی توضیح داد: در این نوع از سرطان ده‌ها و یا صدها ژن در مجموعه ژنوم یک فرد در بروز سرطان نقش دارند و در کنار این مجموعه عوامل متعدد و پراکنده در سطح ژنوم و عوامل محیطی نیز به صورت تعاملی و تاثیر متقابل اثرگذار هستند بنابراین متخصصان زنتیک نمی‌توانند به یک جمع بندی دقیق و یک پیش بینی قطعی از شانس بروز سرطان در این دسته از افراد برسند.
توکلی گفت: متخصصان در حوزه علم ژنتیک به صورت غیرمستقیم تنها بر روی الگوی بروز سرطان در خانواده‌ها تحقیق و برآورد خطر بروز سرطان را در خانواده‌هایی که میزان بروز سرطان در آنها بالا است، محاسبه می‌کنند.
