اسنودن به عنوان یکی از مهم‌ترین افشاگران تاریخ آمریکا، در کنار دانیل السبرگ و بردلی منینگ برای همیشه جاودان خواهد شد، زیرا با انتشار اطلاعات فوق محرمانه از یکی از محرمانه‌ترین سازمان‌های جهان، یعنی آژانس امنیت ملی آمریکا، مسائل فراوانی را برای آمریکا دامن زد.
وی پیمانکار فنی و یکی از کارمندان سازمان جاسوسی آمریکا، سیا بوده که پیش از افشاگری‌اش به عنوان یکی از پیمانکاران سازمان امنیت ملی آمریکا مشغول به کار بوده‌است. وی در ماه ژوئن سال ۲۰۱۳ اطلاعات فوق محرمانه و طبقه‌بندی شده‌ای را درباره برنامه جاسوسی PRISM در اختیار روزنامه گاردین و واشنگتن پست قرار داد. وی اعلام کرد افشاگری‌اش درباره برنامه‌های جاسوسی سازمان امنیت ملی آمریکا تلاشی برای آشکار کردن تجسس‌های افراطی دولت آمریکا در زندگی مردم بوده‌است.
زندگی و مشاغل اسنودن
ادوارد اسنودن در الیزابت سیتی کارولینای شمالی آمریکا متولد شد. پدرش افسر پلیس ساحلی آمریکا بود و مادرش کارمند دادگاهی در مریلنداست. وی در سال ۱۹۹۹ به همراه خانواده‌اش به مریلند تغییر مکان دادند و وی در این شهر در کالج آن آروندل در رشته کامپیوتر به تحصیل پرداخت اما نتوانست تحصیلاتش را به پایان برساند.
در می سال ۲۰۰۷ وی با امید به پیوستن به نیروهای ویژه وارد ارتش آمریکا شد. اسنودن می‌گوید در آن زمان دوست داشت تا در جنگ عراق حضور داشته باشد زیرا به عنوان یک انسان وظیفه خود می‌دید که به انسانها برای رهایی از فشار و ظلم کمک کند. اما وی پس از اینکه طی یک حادثه در حین تمرین دچار شکستگی در هر دو پا شد، از خدمت در ارتش مرخص شد. پس از آن بود که به عنوان نگهبان به استخدام مجتمعی محرمانه متعلق به سازمان امنیت ملی در دانشگاه مریلند درآمد و در پی آن، در بخش امنیت IT سازمان جاسوسی آمریکا مشغول به کار شد.
سیا در سال ۲۰۰۷ وی را با پوشش دیپلماتیک در ژنو مستقر ساخته و مسئولیت حفظ و نگهداری از شبکه‌های رایانه‌ای‌اش را به وی سپرد. اسنودن در سال ۲۰۰۹ سیا را ترک کرد و به پیمانکاری خصوصی در یکی از مجتمع‌های متعلق به سازمان امنیت ملی آمریکا در پایگاه نظامی آمریکایی در ژاپن پیوست.
وی پیش از اینکه آمریکا را به مقصد هنگ‌کنگ ترک کند، برای کمتر از سه ماه در شرکت پیمانکار بوز الن همیلتون به عنوان مدیر سیستم‌های رایانه‌ای در پایگاه سازمان امنیت ملی در هاوایی مشغول به کار بود. وی زندگی بسیار راحتی داشته و درآمدی برابر ۲۰۰ هزار دلار داشته است.
آغاز افشاگری
گاردین اسنودن را فردی توصیف می‌کند که به شدت نسبت به حریم خصوصی حساس است، لپ‌تاپ وی از برچسب‌های متعلق به سازمان‌های مدافع آزادی اینترنت پوشانده شده است. اسنودن ردپای دیجیتال بسیار کمی از خود به جا گذاشته‌است. تنها اطلاعاتی که ۲۴ ساعت پس از افشاگری وی در اینترنت وجود داشت، اطلاعات محدودی درباره خانواده‌اش بود، نه عکس جدیدی از وی در اینترنت یافته شد و نه پست جدیدی برروی فیس‌بوک وتوئیتر وجود داشت.
سودن برای آغاز افشاگری‌اش ابتدا در ژانویه سال ۲۰۱۳ با فیلم‌سازی به نام لارا پویتراس تماس گرفت زیرا گزارشی از وی درباره یکی دیگر از افشاگران سازمان امنیت ملی آمریکا در نیویورک تایمز دیده بود. پوتراس از اعضای انجمن آزادی مطبوعات است. وی همچنین با خبرنگار گاردین، گلن گرینوالد و بارتون گلمن خبرنگار واشنگتن پست تماس گرفت.
اسنودن از طریق ایمیل‌هایی رمزنویسی شده و با نام مستعار Verax به معنی راستگو با این خبرنگاران در تماس بوده است. گلمن می‌گوید در اولین ملاقات رودررو با اسنودن وی گفته است می‌دانم به خاطر کاری که انجام می‌دهم دچار مشکلات زیادی خواهم شد و انتشار عمومی این اطلاعات پایان من خواهد بود. وی همچنین به خبرنگاران گفته بود تا زمانی که این مطلب منتشر نشود، این خبرنگاران در معرض تهدید نیروهای امنیتی آمریکا هستید زیرا اگر آنها بدانند شما تنها افرادی هستید که نبودنتان این افشاگری را متوقف کرده و آنها را به تنها مالکان این اطلاعات تبدیل خواهد کرد، شما را خواهند کشت.
اسنودن در ماه می سال ۲۰۱۳ از منصب خود در هاوایی به بهانه درمان صرع مرخصی موقتی گرفته و خانه خود را بدون اینکه ردی از خود به جا بگذارد، ترک کرد. در ۲۰ می وی وارد هنگ‌کنگ شد و در هتلی به نام میرا اقامت گزید. در ششم ژوئن گلمن به نقل از اسنودن اعلام کرد که وی به شدت ناراحت است زیرا پلیس صبح همان روز خانه وی را در هاوایی مورد تجسس قرار داده است. همان روز اطلاعات مربوط به برنامه جاسوسی PRISM ابتدا توسط واشنگتن پست و کمی بعد توسط گاردین منتشر شد.
هویت اسنودن به درخواست و اصرار خودش توسط گاردین در تاریخ نهم ژوئن افشا شد، وی دلیلی برای پنها کردن هویت خود نمی‌دید زیرا از نظر خودش کار نادرستی انجام نداده بود. کارمندان هتل میرا در تاریخ ۱۰ ژوئن تایید کردند که اسنودن هتل را ترک کرده‌است.
اسنودن اعلام کرده‌است که به گرفتن پناهندگی از کشورهایی که ارزشهایی مشابه با او دارند، تمایل دارد و البته کشور مورد نظر وی ایسلند است. موسسه رسانه‌های مدرن بین‌المللی، سازمان مدافع آزادی بیان در ایسلند در روز افشای هویت اسنودن بیانیه‌ای منتشر کرد که در آن به اسنودن توصیه‌های قانونی برای دریافت پناهندگی از ایسلند کرده بود. اما سفیر این کشور در چین اعلام کرد ایسلند نمی‌تواند به اسنودن پناهندگی بدهد زیرا چنین درخواست‌هایی برای پناهندگی باید از داخل کشور صورت بگیرند.
همچنین وزیر امنیت سابق هنگ‌کنگ به اسنودن توصیه کرده‌است که هنگ‌کنگ را ترک کند یا اینکه احتمالا به آمریکا مسترد خواهد شد. اما ژروم کوهن استاد حقوق دانشگاه نیویورک اعلام کرد دادگاه هنگ‌کنگ می‌تواند از قانون معافیت جرم سیاسی درمورد اسنودن استفاده کند.
از سویی دیگر دیمیتری پسکوف، رایزن رسانه‌ای رئیس‌جمهور روسیه اعلام کرد روسیه درصورت دریافت درخواست پناهندگی از سوی اسنودن متمایل است تا درباره آن مذاکره کند. احزاب مختلف نیز در اطریش تضمین داده‌اند که به اسنودن پناهندگی سیاسی خواهند داد.
دولت آمریکا نیز در این میان بی‌کار ننشسته و تجسسی جهانی را برای دستگیری وی آغاز کرده است. به گفته جیمز کلپر رئیس اطلاعات ملی آمریکا این افشاگری بی‌ملاحظه منجر به بروز سوتفاهم‌های بسیار بزرگی در رسانه‌ها شده‌است. شرکت سابق اسنودن نیز پس از انتشار افشاگری‌های وی، با انتشار بیانیه‌ای عمل اسنودن در زمینه انتشار اطلاعات محرمانه سازمان امنیت ملی آمریکا را به شدت محکوم و آن را تخطی از قوانین و ارزشهای این شرکت اعلام کرد و در عین حال مبلغ حقوق وی را از ۲۰۰ هزار دلار به ۱۲۲ هزار دلار تصحیح کرد. ارزش سهام این شرکت پس از انتشار افشاگری‌های اسنودن دچار سقوط شده‌است.
انگیزه‌های شخصی
اسنودن با آگاهی کامل از عواقبی که انتظارش را می‌کشیدند اقدام به انتشار اطلاعات محرمانه سازمان امنیت ملی آمریکا کرد. برخلاف تصمیم راسخش برای افشای هویت، وی پس از آشکار شدن هویتش به شدت اصرار داشت که دوست ندارد در مرکز توجه رسانه‌ها قرار بگیرد زیرا داستان اصلی فعالیت‌های مخفیانه دولت آمریکا است نه خود او. وی از افشا شدن هویتش ترسی نداشت و تنها نگران بود این‌کار باعث شود توجه مردم از موضوع اصلی به سوی او جلب شود. وی به گاردین گفته بود: می‌دانم رسانه‌ها دوست دارند به مناقشات سیاسی بعد شخصی ببخشند و می‌دانم که دولت از من تصویر یک شیطان را خواهد ساخت.
وی در گفتگو با گاردین گفته بود: واقعا می‌خواهم تمرکز اصلی مردم برروی این اطلاعات و مدارک محرمانه باشد به این امید که شهروندان در سرتاسر جهان به این بیاندیشند که می‌خواهند در چه جهانی زندگی کنند؟ تنها انگیزه من از این افشاگری آگاه کردن مردم از این بود که چه‌کارهایی به نام آنها و علیه آنها درحال انجام شدن است. وی می‌گوید زندگی راحت و خوب خود را قربانی این افشاگری کرده زیرا نمی‌توانسته به دولت آمریکا اجازه دهد تا حریم خصوصی، آزادی اینترنت و آزادی‌های بنیادین انسانها در سرتاسر جهان را با استفاده از ماشین جاسوسی عظیمی که به صورت محرمانه در حال ساخته شدن بود، از بین ببرد.
وی در این مصاحبه گفت من ترسی ندارم زیرا این انتخابی است که خودم کرده‌ام، نمی توانستم صبر کنم تا فرد دیگری کاری انجام دهد. من همیشه به دنبال یک رهبر بودم اما بعد فهمیدم رهبر کسی است که اولین قدم را بردارد. من خودم را یک قهرمان نمی‌دانم زیرا این کار را به اختیار و تصمیم خودم انجام دادم. من نمی‌خواهم در جهانی زندگی کنم که حریم خصوصی در آن معنایی نداشته و در نتیجه خلاقیت و تفکر در آن جایگاهی ندارد.
