چند روزی است که جهان خبردار شده که سازمان امنیت ملی آمریکا اینترنت را به ابزاری برای پیگرد و جاسوسی جهانی از اطلاعات تبدیل کرده‌است. دست‌کم این برداشتی است که از خواندن اخبار و گزارش‌های این روزها برای هر کسی پیش می‌آید. اکنون یک‌بار دیگر برداشت و فهم ما از ماهیت اینترنت و به تبع آن برداشت ما از جامعه دیجیتال تغییر کرده‌است. اکنون به جای آنکه فضای وب را قاره‌ای ناشناخته برای اکتشافات و فتوحات نسل جدید بدانیم، می‌بینیم که این فضا درواقع اتاق کوچک بازجویی بوده با یک میز و 2 صندلی و یک آینه بزرگ که از درون آن قدرت‌های مسلط می‌توانند که هرچه می‌گذرد را ببینند و بشنوند و رصد کنند.
البته این موضوعی نیست که قبلا به ما هشدار داده نشده‌باشد. 2سال پیش یوگنی موروزوف نویسنده و محقق، نخستین کسی بود که در کتابی با عنوان فریب شبکه، تصویری با جزئیات از آنچه آزادی رادیکال و شفافیت اینترنت می‌تواند به ابزار استفاده دیکتاتوری‌ها در ردگیری شهروندان تبدیل شود، ارائه داد. کشورهایی چون چین نمونه این موضوع بودند اما کسی انتظار نداشت آمریکا هم نمونه چنین پدیده‌ای باشد.
یادمان نرفته که هیلاری کلینتون وزیرخارجه دولت اول باراک اوباما از دیپلماسی دیجیتال سخن گفته‌بود. آلک راس مشاور ارشد امور نوآوری او از استفاده از برنامه‌های جدی فنی تکنولوژیک برای حل مشکلات بزرگ جهان سخن می‌گفت. اکنون اما معلوم شده که آمریکا وقت زیادی را صرف جاسوسی از نه‌تنها مردم خودش که مردم جهان می‌کند. این یعنی تأیید همه صحنه‌های فیلم‌های جاسوسی و تئوری‌های توطئه‌ای که در فیلم‌هایی مانند «دشمن کشور» بابازی ویل‌اسمیت در سال 1998دیده بودیم. برای توجیه نظارت بر اینترنت همیشه استدلال‌های فراوانی وجود دارد. البته دولت آمریکا تا‌کنون جزئیاتی از اینکه مثلا کدام حمله تروریستی در نتیجه تحلیل اطلاعات به‌دست آمده از این جاسوسی گسترده خنثی شده باشد ارائه نکرده‌است. معلوم نیست آیا تروریست‌ها، دلالان مواد‌مخدر و مجرمان در اثر این جاسوسی گسترده ناامن بوده‌اند یا نه. ما اکنون فقط این را می‌دانیم که افرادی در سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا اجازه داشته‌اند مکالمات و اطلاعات همه مردم جهان را شنود کنند.
در دوره‌ای که همه مردم جهان ارتباطاتشان را از طریق تلفن، ای‌میل، چت، شبکه‌های اجتماعی و اس‌ام‌اس دنبال می‌کنند، همه این شبکه‌های ارتباطی تحت کنترل و نظارت بوده‌است. موضوع فقط گوش‌دادن به مکالمات تلفنی نیست بلکه همه ارتباطات تحت کنترل بوده‌اند. کافی بوده که شما در مکالمات سال‌های گذشته‌تان یکی از کلمات خاصی که از نظر سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا زنگ خطر محسوب می‌شود را به‌کار برده‌باشید، آن وقت به تهدید بالقوه از نظر این سازمان‌ها تبدیل شده‌اید و آن وقت ارتباطاتتان بیشتر تحت نظر بوده‌است. در این شرایط شما از یک فرصت اطلاعاتی به یک تهدید اطلاعاتی تبدیل شده‌اید. حالا دیگر لازم نیست نام کسی در فهرست پرواز ممنوع دولت آمریکا باشد تا تحت تعقیب خوانده شود. افراد تحت تعقیب از نظر سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا اکنون معنا و تعریف گسترده‌تری یافته‌اند. مثلا اگر یک خبرنگار به‌خاطر حوزه مطالعاتی‌اش کتاب‌هایی درباره موضوعی غیرمعمول از طریق اینترنت سفارش داده‌باشد، مورد توجه دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا قرار گرفته‌است.
آنچه این رسوایی نشان داده، این است که اینترنت ممکن است یک پدیده جهانی باشد اما قبل از هرچیز پدیده‌ای آمریکایی است. بقیه دنیا مهمان این پدیده و مهمان آمریکا هستند و با استفاده از اینترنت تحت نظارت مدام و مستمر آمریکا بوده‌اند؛ پس مراقب باشید.
آندریا کریه- روزنامه آلمانی زودویچه سایتونگ
