پل ولفوویتز، طراح جنگ عراق و هم‌فکر ارشد جرج دبلیو بوش هفته‌ها بود که به علت سوءاستفاده از مقام خود در ریاست بانک جهانی، تحت فشار رسانه‌ها و کارکنان و اعضای بانک جهانی قرار داشت؛ بانکی که ولفوویتز در سال 2005 با حمایت دولت آمریکا، ریاست آن را بر عهده گرفت.
در روزهای اخیر ولفوویتز در حالی بر صندلی خود در اتاق طبقه دوازدهم ساختمان بزرگ بانک جهانی، که فقط دو بلوک از کاخ سفید فاصله دارد، تکیه می‌داد، که به حمایت‌های بی‌چون و چرای دولت بوش برای مقابله با فشارهای اروپائیان دلخوش بود، اما این دلخوشی فرجامی نداشت و نهایتا هیئت رئیسه بانک جهانی وی را مجبور به استعفا کرد.
ولفوویتز که از سال 5۰۰2 صندلی معاونت پنتاگون را ترک کرد و بر اریکه ریاست بزرگترین نهاد مالی و اقتصادی بین‌المللی جهان (بانک جهانی) تکیه زد، اولین هدف خود را مبارزه با «غده سرطان فساد مالی» اعلام کرد، اما هیچ‌گاه فکر نمی‌کرد 2 سال بعد خودش به علت فساد مالی از بانک جهانی به طور مفتضحانه کنار رود.
پل داندس ولفوویتز در 22 دسامبر 1943 در بروکلین نیویورک در یک خانواده یهودی مهاجر لهستانی به دنیا آمد. وی دومین فرزند ژاکوب ولفوویتز و لیلیان داندس بود که در سال 1920 از لهستان به نیویورک مهاجرت کرده بودند.
پدر وی استاد ریاضیات در دانشگاه کورنل بود و از حامیان قوی دولت اسرائیل محسوب می‌شد. کلیه اقوام ژاکوب قربانی هولوکاست شده بودند و این مسئله همواره در ذهن ولفوویتز سایه افکنده است.
پل زمانی که پدرش در دانشگاه شهر حیفا در سرزمین‌های اشغالی تدریس می‌کرد حدود یک سال در این شهر زندگی کرد تا همواره حمایت از اسرائیل را آویزه گوش خود سازد. پل در اواسط 1960 در دانشگاه کورنل با کلر زلگین آشنا شد و این آشنایی به ازدواج آن دو در سال 1968 انجامید، هرچند که این ازدواج در سال 2001 به جدایی منتهی شد.
جناب پل پس از جدایی از کلر با شاها علی رضا رابطه برقرار کرد، رابطه‌ای که آینده سیاسی وی را به مخاطره انداخت. شاها از پدری لیبیایی و مادری سعودی-سوری در تریپولی لیبی به دنیا آمد اما در تونس، عربستان و انگلستان بزرگ شد و اکنون تبعه انگلیس است.
در مارس 2005، همسایگان شاها با یکدیگر درباره رفت‌وآمد پل ولفوویتز به خانه وی سخن می‌گفتند. ولفوویتز چندی بعد با وجود نگرانی‌های برخی اعضای موثر بانک جهانی با حمایت دولت بوش ریاست بانک جهانی را به دست گرفت.
در اوایل سال 2007 شبکه خبری فاکس نیوز مجموعه اخبار محرمانه‌ای از وقایع پشت‌پرده بانک جهانی و اسناد داخلی آن را منتشر کرد که موجب خشم مقامات بانک جهانی شد و آنها به طور رسمی از این شبکه خبری شکایت کردند، اما ریچارد بهار خبرنگار این شبکه، آس دیگری رو کرد که نشان می‌داد حقوق پرداختی به خانم شاها رضا، از کارمندان بانک جهانی، که ولفوویتز روابط دوستانه‌ای با وی داشت، بر خلاف سیاست‌های بانک افزایش یافته بود.
سپس در 12 آوریل نشریه فایننشال تایمز فاش ساخت که ولفوویتز در سال 2005 شخصا به مدیر منابع انسانی بانک جهانی دستور ارتقاء شغلی و حقوقی بسیار چشمگیر خانم شاها رضا را صادر کرده بود.
متن این دستور ولفوویتز دو روز بعد توسط بانک جهانی منتشر شد و به تعبیر فایننشال تایمز «گاف مرگ‌آور» ولفوویتز با این سند، افشا شد. با افشای این اسناد، اعتراضات رسانه‌ای به رئیس بانک جهانی روز به روز شدیدتر شد تا اینکه عملا برخی کارمندان بانک به عملکرد ولفوویتز اعتراض کردند و دامنه این اعتراض‌ها به هیئت رئیسه و اعضای بانک نیز کشیده شد.
در 14 مه کمیته بازرسی بانک جهانی با بررسی موضوع، اقدام ولفوویتز در افزایش حقوق و دستمزد شاها رضا را خلاف مقررات داخلی این بانک اعلام کرد و 17 مه، ولفوویتز نهایتا مجبور به پذیرش تخلف خود شد و با اعلام استعفا از ریاست بانک جهانی، اظهار داشت که از 30 ژوئن یعنی پایان سال مالی بانک جهانی، به طور رسمی از این نهاد کناره‌گیری خواهد کرد.
اما ماجرا از آنجا آغاز شد که روابط پشت‌پرده ولفوویتز با خانم شاها رضا و تلاش وی برای ارتقای بدون مجوز وی افشا شد. منابع آگاه معتقدند این خانم از مدت‌ها قبل با ولفوویتز رابطه مخفی داشته است، از سال‌ها پیش که ولفوویتز سرگرم ترسیم تاروپودهای سیاست خارجی آمریکا بود، خانم شاها نیز که فارغ‌التحصیل مقطع دکترا در رشته علوم سیاسی از دانشگاه آکسفورد است، با وی در ارتباط بود.
روابط قدیمی رئیس بانک جهانی با شاها که تا زمان تصدی ریاست بانک جهانی توسط این مرد یهودی در سال 5002کاملا مخفی مانده بود، با شروع فعالیت وی به عنوان رئیس این نهاد مالی بین‌المللی به تدریج آشکار شد. خانم رضا پیش از آشنایی با طراح جنگ عراق، از افسران ارتباطات اداره خاورمیانه و آفریقای شمالی بانک جهانی بود.
وی در ماه سپتامبر با کمک ولفوویتز به اداره خاورمیانه و آفریقای شمالی وزارت امور خارجه آمریکا انتقال یافت تا به تاسیس بنیادی نیمه‌مستقل به منظور ترویج دمکراسی در این منطقه کمک کند. در ابتدا رئیس خانم رضا در وزارت امور خارجه آمریکا الیزابت چنی دختر دیک چنی معاون رئیس جمهوری آمریکا بود که پدرش رابطه‌ای بسیار قدیمی با ولفوویتز داشته است.
رضا هم اکنون به عنوان مشاور «بنیاد آینده» فعالیت می‌کند، ولی حقوق خود را از بانک جهانی دریافت می‌کند، حقوقی که با سخاوتمندی ولفوویتز حتی بیش از حقوق کاندولیزا رایس وزیر خارجه بوش است: سالانه 200 هزار دلار.
رئیس بعدی هم آمریکایی‌است؟
کشورهای آمریکا، ژاپن، آلمان، فرانسه و انگلیس بزرگترین کمک‌کنندگان به بانک جهانی هستند که هر کدام از آنها یک عضو در هیأت اجرایی دارند، ولی قدرت آرای آنها بر اساس سهم آنها در بانک جهانی است.
آمریکا با 61 درصد، دارای بیشترین سهم است و لذا تعیین رئیس این بانک توسط کاخ سفید، به عادتی برای آنان تبدیل شده است. در سال‌های اخیر، بانک جهانی به خاطر این که آمریکا بیش از اندازه بر آن نفوذ دارد، مورد انتقاد قرار گرفته است.
جریان برکناری ولفوویتز بیانگر کاهش نفوذ آمریکا در بانک جهانی است، آن هم در زمانی که کشورهای اروپایی و آسیایی به قدرتهای اقتصادی بیشتری دست یافته‌اند. بانک جهانی طی 60 سالی که از عمر آن می‌گذرد هرگز رئیس این بانک را که به صورت سنتی توسط رئیس‌جمهوری آمریکا انتخاب می شود، اخراج نکرده است.
به گفته برخی مقامات ارشد، نمایندگان کشورهای بزرگ اروپایی در هیأت رئیسه بانک جهانی که تحت دستورالعمل‌های شدید دولت‌های خود برای کنار گذاشتن ولفوویتز فعالیت می‌کردند، از این نگرانند که با این کار حق معرفی کردن رئیس صندوق بین‌المللی پول را که مجموعه خواهر بانک جهانی تلقی می‌شود از دست بدهند.
این گمانه زنی نیز در میان مقامات بانک جهانی وجود داشت که اگر ولفوویتز از سمت خود کناره‌گیری کند، اعضای اروپایی و دیگر اعضای بانک تحریک خواهند شد که خواستار ایفای نقش بیشتری در انتخاب رئیس بعدی این بانک شوند، بنابراین، این مساله می‌تواند یکی از عوامل مهم در تصمیم‌گیری بوش نسبت به حذف ولفوویتز باشد.
جوزف استیگلیتز برنده نوبل اقتصاد پس از کناره‌گیری ولفوویتز از تونی بلر نخست وزیر انگلستان به عنوان بهترین گزینه برای ریاست بانک جهانی نام برد. اما اکنون با کنار رفتن ولفوویتز، از ریاست بانک جهانی این سئوال مطرح است که آیا رئیس یازدهم بانک جهانی نیز باز هم آمریکایی است؟
