بنجامین فرانکلین یکی از بنیانگذاران کشور آمریکا جمله مشهوری دارد که این روزها خیلی در این کشور شنیده میشود: یک نشتی کوچک میتواند یک کشتی بزرگ را غرق کند. شاید زمانی که فرانکلین این جمله را گفت خیلی افشای اطلاعات محرمانه مدنظرش نبود اما میان بحثهایی که این روزها در آمریکا جریان دارد خیلی از طرفداران محاکمه و تبدیل کردن اسنودن به یک «درس عبرت» از همین جمله استفاده میکنند.
اسنودن در نخستین موج افشاگریهای خود اسنادی ارائه کرد که نشان میداد افبیآی و سازمان امنیت ملی آمریکا به تمامی مکالمات صوتی و تصویری، چتهای نوشتاری، مبادله عکس و نوشته و هرگونه فایل که از طریق 9شرکت بزرگ اینترنتی آمریکا صورت میگیرد، دسترسی دارند. پس از آن، هر روز برگهای دیگری از پرونده بزرگترین جاسوسی آمریکا به همراه انگلیس فاش شد؛ از کار گذاشتن وسایل استراقسمع برای دیپلماتهای خارجی تا رمزگشایی مکالمات تلفنی دیمیتری مدودف، رئیسجمهور سابق روسیه.
آمریکاییها همانطور که جیمز کلپر، رئیس سازمان امنیت ملی آمریکا گفته با افشاگری یک مأمور سابق سیا ضربهای جدی خوردهاند و بههمینخاطر تمام تلاش خود را میکنند تا با جلوگیری از پناهندگی اسنودن او را بازداشت کنند.اسنودن اما تنها افشاگر مشهور آمریکایی نبوده است. در سالهای اخیر با ماجرای ویکیلیکس و پروندههای دیگر، واشنگتن با مشکلات بزرگی درباره لورفتن اسناد محرمانهاش مواجه بوده است. شاید از لحاظ حجم و اهمیت اطلاعات، افشاگری اسنودن و ویکیلیس مهمترین درز اطلاعات سری آمریکا بهحساب آیند اما این کشور نخستینبار نیست که با افشاگرهایی که دولت را به ستوه میآورند مواجه شده است.
با موج به راه افتاده در آمریکا چه اسنودن بازداشت بشود وچه نشود هم آخرین افشاگر علیه دولت آمریکا نخواهد بود. حالا دیگر با موج افشاگریها هر روز باید انتظار اسناد محرمانه را کشید و این همان مسئلهای است که واشنگتن نمیخواهد بگذارد عادی شود.
بردلی منینگ؛ سرباز افشاگر
این سرباز ارتش آمریکا و یکی از افشاگرهای مهم این کشور حالا ۲۵ساله شده و هنوز در زندان به سر میبرد. بردلی منینگ که در سال۲۰۱۰ بیش از ۷۵۰ هزار سند محرمانه دولت و ارتش آمریکا را در اختیار سایت ویکیلیکس قرارداده حامیانی سرسخت و مخالفانی جدی دارد. طرفدارانش او را لایق بردن جایزه صلح نوبل میدانند و مخالفانش او را به خیانت متهم میکنند. بردلی منینگ از زمانی که در سال۲۰۱۰ مشخص شد عامل این افشاگری است در زندان بهسر میبرد و هنوز هم محاکمهاش برای ۲۲اتهام مختلف جریان دارد. بهتازگی قاضی یک دادگاه نظامی آمریکا درخواست وکلای بردلی منینگ را برای کاهش اتهامات او نپذیرفته است. موکلان منینگ از قاضی خواسته بودند جدیترین اتهام او یعنی کمک به دشمن را از فهرست اتهامات او حذف کند. محاکمه منینگ در پادگان فورتمید ایالت مریلند برگزار میشود که مقر سازمان امنیت ملی، بزرگترین سازمان جاسوسی آمریکاست. اقدام افشاگر ویکیلیکس، یکی از بزرگترین افشاگریها علیه دولت در تاریخ آمریکاست و انتظار میرود مجازات سنگینی در انتظار بردلی منینگ باشد.
مارک فلت؛ «دیپ تروت» واترگیت
تا مدتها افشاگری واترگیت را به نام باب وودوارد و کارل برنشتاین، 2خبرنگار روزنامه واشنگتنپست میشناختند. منبع اصلی این افشاگری مهم و جریانساز در تاریخ آمریکا اما مارک فلت، یکی از مقامهای ارشد افبیآی بود. مارک فلت، یک مأمور ساده افبیآی نبود بلکه بهعنوان معاون رئیس سازمان، یکی از ارشدترین مأموران آن محسوب میشد. این فلت بود که به خبرنگاران روزنامه واشنگتن پست اطلاع داد که به حادثه دزدی هتل واترگیت با دقت بیشتری نگاه کنند و آن را مورد بررسی قرار دهند. خبرنگاران با راهنمایی او در نهایت توانستند بفهمند که در جریان انتخابات ریاستجمهوری آمریکا تعدادی از مأموران افبیآی وارد ساختمان هتل واترگیت. محل استقرار ستاد انتخاباتی حزب دمکرات شده، دستگاههای شنود کار گذاشته و سپس اسناد و مدارکی را برای اهداف مختلف به سرقت بردهاند. نخستین افشاگریها در این رابطه در سال۱۹۷۲ صورت گرفت و 2سال بعد از نخستین افشاگری درماه آگوست 1974، ریچارد نیکسون مجبور به استعفا شد. نیکسون پس از آنکه فهمید کنگره به استیضاح او رأی خواهد داد، در شب ۸ آگوست ۱۹۷۴ از سمت خود کنارهگیری کرد تا تنها رئیسجمهور تاریخ آمریکا نام بگیرد که از مقامش استعفا کرده است.خبرنگاران واشنگتنپست هیچ وقت نام مارک فلت را فاش نکردند و همیشه او را بهعنوان خبرچین گمنام معرفی میکردند. مارک فلت بالاخره در سال2005 اعتراف کرد که در واقع او این افشاگریها را انجام داده است. باب وودوارد و کارل برنشتاین خاطرات خود را در کتابی بهنام «مردان رئیسجمهور» چاپ کردند که فیلمی هم به همین نام با شرکت رابرت رد فورد و داستین هافمن در نقش 2خبرنگار واشنگتنپست ساخته شد.
جولیان آسانژ؛ دردسر همیشگی
او با راه انداختن سایت ویکیلیکس تبدیل به دردسری برای دولت آمریکا شد که هنوز هم بحرانهایش ادامه دارد. جولیان آسانژ را ناشر، روزنامهنگار، برنامهنویس کامپیوتر و فعال اینترنتی برای آزادی اطلاعات میخوانند اما برای دولت آمریکا او تنها متهمی است که برای بازداشتش لحظهشماری میشود. آسانژ خودش یک منبع اطلاعاتی نبوده اما سایت او نقش مهمی در افشای اطلاعات بسیار مهم برای مردم جهان داشته است. ویکیلیکس مطالبی درباره کشتارهای غیرقانونی در کنیا، دفع زبالههای سمی در ساحل عاج، کلیسای ساینتولوژی و صدها مورد دیگر منتشر کرده است اما مهمترین افشاگری آن همان اسناد جنگ در عراق و افغانستان بوده است. مدتی پس از این افشاگری هم این سایت شروع به انتشار ۲۵۱هزار سند دیپلماتیک آمریکا در نقاط مختلف جهان کرد که ۵۳درصد آن غیرطبقهبندی شده، ۴۰درصد محرمانه و بیش از 6درصد آن سری بودند. آسانژ برای فرار از بازداشت ، در ۱۹ژوئن سال۲۰۱۲ به سفارت اکوادور در لندن پناه برد و هنوز هم در این سفارتخانه است چون به محض خارج شدن بازداشت میشود.
ادوارد اسنودن؛ از سیا تا سالن ترانزیت
وقتی روز ۶ ژوئن روزنامه گاردین روی دکه آمد بزرگترین افشاگری علیه آمریکا کلید خورد. اسنودن ۳۰ ساله حالا با انتشار اسناد جاسوسی سازمان امنیت ملی آمریکا (یکی از سریترین نهادهای این کشور) تحت تعقیبترین فرد این کشور بهحساب میآید. شاید حجم اطلاعاتی که ویکیلیکس در سال۲۰۱۰ منتشر کرد خیلی بیشتر از افشاگری اسنودن بوده اما به عقیده کارشناسان اطلاعاتی، اهمیت اسنادی که گاردین انتشار آنها را شروع کرد بسیار بیشتر است.ادوارد اسنودن در خانهای بزرگ در هاوایی زندگی میکرد و درآمدی ۲۰۰هزار دلاری بهخاطر فعالیت برای سازمان امنیت ملی آمریکا داشت. او در دیدارهایش با گلن گرینوالد، خبرنگار روزنامه گاردین در فصل بهار افشای اطلاعاتی راکه بهدست آورده بود آغاز کرد. اسنودن با اعلام اینکه میداند چه لطمهای از کارش خواهد خورد گفته است: من دیگر نمیخواهم در جامعهای زندگی کنم که چنین کارهایی در آن رخ میدهد. من نمیخواهم در دنیایی زندگی کنم که در آن هر چه میگویم و مینویسم ثبت و خوانده میشود. دادستانی کل آمریکا و مقامهای دولت این کشور اعلام کردهاند که ادوارد اسنودن باید بازداشت و به اتهام خیانت به کشور محاکمه شود.
دانیل السبرگ
السبرگ را اکنون در کنار اسنودن و منینگ از مهمترین افشاگران آمریکا میدانند. دانیل السبرگ در سال۱۹۷۱ و زمانی که یک تحلیلگر دفاعی بود با افشای اسنادی محرمانه در مورد جنگ ویتنام که به اوراق پنتاگون مشهور شد، دولت آمریکا را با یک بحران تمامعیار روبهرو کرد. السبرگ ۷هزار صفحه سند را در اختیار روزنامه نیویورکتایمز قرار داد تا بزرگترین رسوایی برای پنتاگون رقم بخورد. این اسناد نشان میداد که مقامات ارشد پنتاگون و دولت وقت آمریکا چطور جنگ ویتنام را در مسیری اشتباه پیش برده بودند. انتشار این اسناد مشخص کرد که دولت، کنگره آمریکا و افکار عمومی این کشور را درباره جنگ ویتنام و دلایل آن فریب داده است. این افشاگری جرقه اعتراضهای ضدجنگ را زد و برای دولت ریچارد نیکسون آنقدر سخت بود که تلاش کرد به هر شکل ممکن جلوی انتشار آنها را در نیویورکتایمز بگیرد اما موفق نشد.دولت نیکسون به دانیل السبرگ اتهام خیانت به کشور را زد اما در اثبات این اتهام و مجازات او ناکام ماند. فیلم «خطرناکترین مرد آمریکا» که در سال۲۰۰۹ نامزد دریافت اسکار بهترین فیلم مستند بود درباره همین افشاگری و ماجرای السبرگ ساخته شده است. اسناد ارائه شده از سوی السبرگ بخشهای زیادی از تحقیقی سری به نام «پژوهشی پیرامون مناسبات آمریکا و ویتنام در فاصله سالهای ۱۹۴۵ تا ۱۹۶۷» بودند. ۱۳ژوئن امسال دولت آمریکا با خارجشدن این اسناد از ردهبندی فوق سری آنها را در سایت «آرشیو ملی» این کشور در دسترس عموم قرار داد.
لیندا تریپ؛ بحرانساز برای کلینتون
او عامل افشاشدن ماجرای رابطه پنهانی بیل کلینتون و مونیکا لووینسکی است؛ مسئلهای که رئیسجمهور وقت آمریکا را تا مرز برکناری از قدرت برد.در هجدهم ژانویه 1998، سایت خبری دراج ریپورت (Drudge Report) گزارشی از رابطه غیراخلاقی بیل کلینتون و یک کارآموز کاخ سفید منتشر کرد که تبدیل به یکی از بزرگترین جنجالهای سیاسی و حقوقی آمریکا شد و به اعتبار حزب دمکرات ضربهای جدی زد. در آوریل1996، رئیس لووینسکی که از نزدیکی بیش از حد معمول وی به رئیسجمهور نگران شده بود وی را به پنتاگون منتقل کرد. لووینسکی مدتی بعد از رابطه خود و رئیسجمهور برای لیندا تریپ که یکی از همکارانش بود حرف زد. لیندا تریپ مکالمات تلفنی خود با مونیکا در اینباره را ضبط میکرد که تبدیل به اسناد مهمی در این افشاگری شدند. بیل کلینتون هر چند در اوایل ماجرای رابطه غیراخلاقی خود را رد میکرد اما سرانجام با مدارک مختلف و شهادت لووینسکی مجبور شد در یک سخنرانی تلویزیونی به این مسئله اعتراف کند. این اعتراف تلویزیونی که همراه با عذرخواهی رئیسجمهور آمریکا از مردم این کشور بود بیش از 40میلیون نفر بیننده داشت که در آن زمان یک رکورد بهحساب میآمد.