اما در حرف‌های دو روز قبل رییس مرکز مدیریت بیماریهای وزارت بهداشت در دومین همایش کشوری تب مالت نکته جدیدی وجود داشت: افزایش میزان شیوع تب مالت (بروسلوز) در دو سال گذشته.
به گفته دکتر گویا، آمار سالیانه تب مالت در ایران تا سال ۱۳۶۸سیر صعودی و پس از آن تا سال ۱۳۷۹سیر نزولی داشته است که این روند از سال ۱۳۸۳دوباره رو به افزایش گذاشته است.
رییس مرکز مدیریت بیماریهای وزارت بهداشت با اعلام افزایش موارد تب مالت به ۲۵هزار مورد طی سالهای اخیر توضیح داد که درنیمه نخست سال گذشته ماهیانه 3 هزار مورد تب مالت به ثبت رسید که البته میزان بروز این بیماری بیش از موارد ثبت شده آن بوده است و اضافه کرد: در شرایط موجود، تب مالت هم از لحاظ محدوده جغرافیایی و هم از لحاظ تعداد موارد بیماری رو به افزایش است و بیشترین موارد گزارش تب مالت در سال ۱۳۸۵مربوط به استان‌های خراسان، آذربایجان غربی و کردستان بوده است.
تب مالت یک بیماری مشترک انسان و دام محسوب می‌شود که بخصوص از طریق لبنیات به انسان منتقل می‌شود، اما دکترمحسن مشکات، مدیر کل بررسی و مبارزه با بیماریهای دامی سازمان دامپزشکی کشور، معتقد است نه تنها در ماه‌های اخیر افزایشی وجود نداشته، بلکه دریک سال اخیر کاهش آمار ابتلا مشاهده شده.
دکتر مشکات بر این کاهش، نه تنها در مورد دام های بیمار بلکه در رابطه با موارد انسانی درگیر با بیماری بروسلوز نیز تاکید می‌کند.
مدیر کل بررسی و مبارزه با بیماریهای دامی سازمان دامپزشکی کشور در گفتگو با همشهری به روند صعودی-نزولی آمار این بیماری درسالهای گذشته اشاره کرده و یادآور می شود: دررابطه با تب مالت، روال این بود که از سال 68 تا 75، بیماری روندی نزولی داشت و از حدود90 هزارمورد در سال 75 به حدود 16 هزار مورد رسید، اما اتفاقی که متاسفانه از سال 75 به بعد افتاد افزایش شیوع تب مالت بود که تا سال 84 روندی تدریجی را طی کرد و به 25 هزارمورد رسید، اما خوشبختانه درسال 85کاهش یافت و به 23 هزارمورد رسید و همچنان که زمان می گذرد نیز انتظار کاهش وجود دارد.
مشکل در واکسیناسون
دکتر مشکات در مورد دلایل افزایش مجدد پس از کاهشی که درسال 75 وجود داشت می‌گوید: شاید بتوان اولین عامل را در بهبود سیستم گزارش‌دهی پیداکرد، به این معنی که به دلیل استفاده از تکنولوژی های جدید در سیستم اطلاع رسانی و درمان، تعداد مواردی که تشخیص و گزارش داده می شود فزونی گرفته است و از دیگر دلایل آن می‌توان به پوشش واکسیناسیون در سالهای اخیر اشاره کرد.
وی در توضیح نقایص واکسیناسیون درسالهای گذشته می گوید: در تمام مواردی که از واکسیناسیون صحبت می شود، منظور واکسیناسیون دام هاست که آن هم از سال 68 تا 75 باافزایش همراه بود ولی درسال 75 و با توجه به ایجاد مشکل درپوشش واکسیناسون کشور کاهش یافت که همین می‌تواند دلیل فزونی گرفتن بیماری در آن سالها باشد، اما خوشبختانه و با پوشش مناسب کنونی این مشکل برطرف شده و همین عاملی برای کاهش میزان موارد ابتلا خواهد بود.
گوشت‌های آلوده
به گفته دکتر گویا یکی دیگر از مشکلاتی که در ارتباط با افزایش شیوع بیماری تب مالت وجود دارد ذبح و کشتار غیر بهداشتی دام است، در حالی که دکتر داوود امان اللهی، رئیس اداره آموزش و روابط عمومی سازمان دامپزشکی تهران، به همشهری می گوید: در رابطه با شهر های بزرگی مثل تهران نظارت جامعی بر مراکز ذبح و عرضه محصولات دامی وجود دارد و ما درواقع مشکلی دررابطه با ذبح درکشتارگاهها نداریم.
به گفته وی، به این دلیل که بازرسی و نظارت درچندین مرحله انجام می گیرد و تمام مراکز به آزمایشگاه مجهز هستند، دررابطه با ذبح غیرمجاز و قاچاق نیزچنان که درحاشیه شهر با آن روبرو هستیم برخوردهای روزانه ای انجام می شود که به ضبط فراورده های غیر مجاز منجر شده تا جایی که درسال گذشته حدود 3 میلیون از فراورده های دامی خام ضبط شده و 192 مغازه هم پلمپ شده است.
با این حال دکتر امان اللهی می‌گوید: اما ما هم معتقدیم که هنوز برخی از کشتارهای غیر مجاز در شرایط غیراستاندارد انجام می شودکه قادر به بیماریزایی بوده و هنوز کنترل نشده است.
در این میان دکتر مشکات نیز در مورد انتقال بیماری از گوشت می‌گوید: چنانچه گوشت ها پس از ذبح به میزان 24 ساعت در سردخانه بالای صفر نگهداری شوند، چون دمای آن پایین می‌آید، عامل بروسلوز از بین می رود و این کار، عملی است که درتمام کشتارگاه‌ها صورت می پذیرد، بنابراین،گوشت نقش چندانی در اشاعه بیماری ندارد و آن چیزی که باید تحت نظارت قرار گیرد محصولات لبنی است.
بستنی با طعم تب مالت
دکتر علیرضا زالی که ریاست دومین همایش کشوری تب مالت را نیز بر عهده داشت، با اشاره به نزدیک شدن به فصل گرما و استفاده زیاد از بستنی‌های تابستانه می گوید: بستنی‌های تابستانه و شیر و خامه به کار رفته در آنها قابلیت انتقال تب مالت به انسان را دارند و با توجه به‌اینکه باکتری تب مالت در خامه و بستنی از ماندگاری طولانی برخورداراست، بستنی‌ها به عنوان یکی از منابع آلوده پنهان تب مالت به شمار می‌رود، چرا که در فصل بهار و تابستان که در واقع فصل زایمان و شیردادن دامها است، احتمال همه‌گیری تب مالت هم بیشتر می‌شود.
دکتر گویا نیز معتقد است که به منظور کنترل تب مالت در کشور فعالیت واحدهای سنتی تولید لبنیات روستاها و عشایر کشور باید تحت کنترل قرار گیرد و در خصوص مراکز جمع‌آوری شیر در روستاها نیز باید امکانات کافی فراهم کرد.
وی همچنین خاطر نشان می کند که برای کنترل مطلوب تب مالت در کشور، توسعه کارخانجات لبنیات پاستوریزه با رعایت استانداردهای دقیق علمی و آموزش برای ارتقای فرهنگ استفاده از لبنیات پاستوریزه به خصوص در بین روستائیان بسیار ضروری است.
بیماری دشوار
بروسلوز یا همان تب مالت یکی از بیماریهای مشترک بین انسان و دام است که به صورت حاد یا مزمن عارض می‌شود. این بیماری در حیوانات موجب مشکل در دستگاه تناسلی و ادراری و در انسان هم معمولا باعث تب، تعریق، ضعف و بی‌حالی و کاهش وزن می‌شود.
دکتر زالی می‌گوید: تب مالت انسانی بازتاب مستقیم تب مالت دامی است و کنترل نکردن آن در دام در واقع کنترل و پیشگیری از این بیماری را در انسان سخت تر می‌کند. باکتری تب مالت قدرت تهاجمی زیادی دارد و قابلیت نفوذ به پرده‌های مخاطی دهان، حلق، بینی، مخاط ملتحمه چشم و ریه‌ها را دارد.
دکتر گویا هم با اشاره به اینکه تب مالت بیماری سخت و دشواری است می گوید: نکته خیلی مهم در مورد تب مالت، دیر قابل تشخیص بودن آن است به این صورت که این بیماری به سختی تشخیص و یا اصلا تشخیص داده نمی‌شود و در مواردی هم موارد تشخیص داده شده گزارش نمی‌شوند و به همین دلیل آگاه کردن پزشکان مراکز دولتی و خصوصی و آزمایشگاههای تشخیص بروسلوز در ثبت و گزارش این بیماری ضروری است.
دکتر گویا با اشاره به اینکه عدم آگاهی نسبت به این بیماری یکی از دلایل عمده عدم کنترل تب مالت است می‌افزاید: هنوز روستاییان و عشایر کشور که بیشتر در معرض دام و ابتلا به تب مالت هستند اطلاعات اولیه در مورد این بیماری را ندارند و با توجه به اینکه تشخیص و درمان تب مالت سخت است کنترل این بیماری نیاز به بودجه‌ای حداقل ۱۰ برابر بودجه فعلی دارد.
