تهدید مجددخانه تاریخی با ساخت و سازهای بی‌مورد

در تازه‌ترین اتفاق تلخ در حوزه میراث فرهنگی خبرگزاری میراث فرهنگی اعلام کرد که خانه خادم آستانه که زمانی محل رفت‌وآمد میرزا رضای کرمانی بود قربانی ساخت‌وساز شده و به‌زودی باید با همه خاطرات این خانه تاریخی خداحافظی کرد.

براساس این گزارش ساخت‌وساز و توسعه مهدیه امامزاده محمدصالح(ع) شهرستان انار این بار به حریم خانه تاریخی خادم آستانه این شهرستان آسیب رسانده است. ساخت و سازها در فاصله کمتر از 10متری خانه تاریخی خادم آستانه قرار دارد و باعث شده که حریم بصری این خانه و به‌ویژه برج زیبای آن به‌شدت آسیب ببیند.

پیش‌تر نیز ارگ تاریخی انار در این شهرستان به‌دلیل ساخت مقبره شهید گمنام مورد آسیب قرار گرفته بود که معاونت وقت میراث فرهنگی کشور از پیگیری‌ها به‌منظور مذاکره با سازندگان مقبره شهید گمنام در حریم ارگ باستانی انار خبر داد.
اکنون در تازه‌ترین خبر خانه خادم آستانه در شهرستان انار که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است در آستانه تخریب قرار دارد.

براساس این گزارش، خانه خادم آستانه در تاریخ 24اسفند 1383با شماره 11614در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. خانه تاریخی خادم آستانه که متعلق به خاندان بزرگ خادم آستانه است، روزگاری محل زندگی نوادگان ملاصدرا شیرازی، فیلسوف بزرگ ایرانی بود.

قدمت خانه تاریخی خادم آستانه به اواخر دوره زندیه می‌رسد. همچنین آرامگاه جواهر صدری و خواهرش بهاره صدری (نوادگان ملاصدرا) نیز هم‌اکنون در انار قرار دارد. جواهر صدری یکی از نوادگان ملاصدرا به‌مدت 70سال خادم امامزاده محمد صالح(ع) انار بود.

خانه تاریخی خادم آستانه محل رفت‌وآمد میرزا‌رضای کرمانی ضارب ناصرالدین شاه قاجار که وی را به ضرب گلوله کشت نیز بود. در یکی از عکس‌های قدیمی که در اختیار مالکان خانه تاریخی خادم آستانه قرار دارد، میرزا رضا کرمانی به همراه برادران صدر و شمار دیگری از چهره‌های روحانی انار و کرمان در دوره قاجاریه در این خانه مشاهده می‌شوند. گفته می‌شود این عکس پیش از صدور دستور قتل ناصرالدین شاه توسط میرزا رضای شیرازی، در خانه خادم آستانه گرفته شده است.

براساس تصاویر منتشر شده از خانه تاریخی خادم آستانه که در نزدیکی امامزاده محمد صالح(ع) شهرستان انار قرار دارد، این خانه تاریخی اکنون به ویرانه‌ای تبدیل شده و پنجره‌های مشبک چوبی آن نیز که تا همین چند سال پیش سالم بودند، تخریب شده و از بین رفته‌اند.

البته تخریب‌های این خانه تاریخی تنها محدود به این موارد نمی‌شود. مدتی پیش بخشی از گچبری خانه تاریخی خادم آستانه از سوی عده‌ای ناشناس تخریب شد. این گچبری که پس از تخریب هنوز نیمی از آن باقی مانده، در داخل یکی از اتاق‌های این خانه تاریخی قرار دارد که موضوع آن «بسم‌الله الرحمن الرحیم» بوده که به شکل یک پرنده بر «سر دری» جبهه جنوبی این خانه قرار دارد.

خبر بد در 2روز گذشته البته محدود به خانه تاریخی خادم آستانه در شهرستان انار نیست. خبرگزاری ایسنا نیز دیروز از تخریب خانه‌های تاریخی در شمال کشور و در شهرستان آلاشت خبر داد. براساس آنچه خبرگزاری ایسنا به نقل از یک فعال میراث فرهنگی اعلام کرد، محله تاریخی «آلاشت» که در میان اهالی منطقه به «پاهلونی خیل» مشهور است و چند خانه و عمارت تاریخی با قدمت قاجار و صدر مشروطیت دارد، توسط شهرداری سوادکوه در حال تخریب شدن است.

براساس این گفت‌وگو نخستین بافت و محله‌ تاریخی ثبت‌شده در فهرست آثار ملی استان مازندران به‌دلیل سهل‌انگاری مسئولان شهری در حال تخریب است. محله تاریخی آلاشت در 19تیرماه 1348در فهرست‌ آثار ملی کشور به ثبت رسید. براساس این گزارش، یکی از خانه‌های محله‌ «پاهلونی خیل» یا «پهلوان خیل» متعلق به پدربزرگ رضاشاه، معروف به «مراد علی‌خان» بوده و بعدها این عمارت به «مصطفی‌خان»، برادر «عباسعلی‌خان» پدر رضاشاه رسید. رضاشاه در این خانه متولد شد و اکنون توسط شهرداری آلاشت موزه مردم‌شناسی شده است.

براساس آنچه در این گزارش آمده است، مدتی پیش، بدون توجه به ثبت ملی بودن بافت محله تاریخی آلاشت، حسینیه تاریخی «پاهلونی خیل» که در کنار خانه محل تولد رضاشاه (موزه) قرار دارد، تخریب و بنایی جدید در 2طبقه به جای آن ساخته شد. این اقدام در حالی صورت گرفته است که هیچ منعی از سوی متولیان صورت نگرفت.

گفتنی است مسئول اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان سوادکوه نیز اطلاعی از تخریب آخرین بنا در نزدیکی موزه نداشته و همچنین گفته است به‌دلیل کمبود بودجه، اعتباری برای احیای بافت تاریخی آلاشت در سازمان میراث فرهنگی سوادکوه وجود ندارد.