رئیس مرکز تحقیقات منابع طبیعی و کشاورزی استان مازندران ضمن اعلام این خبر به همشهری گفت: میانگین قطر این درختان 20تا 30سانتی‌متر و میانگین سنی آنها 200تا 300سال است.
دکتر محمد امینی درباره اهمیت ذخیره‌گاه‌های شمشاد کشور تصریح کرد: توده‌های شمشاد کشور از گونه‌های ممنوع‌القطع محسوب می‌شوند و از آن رو اهمیت دارند که در اروپا و سایر کشورها نظیر این‌گونه وجود ندارد و این توده‌ها در جهان به‌عنوان یک گونه نادر شناخته می‌شوند. به گفته وی، شمشادها از نظر اکوتوریسم علمی بسیار حائز اهمیت است علاوه براین، تولید بذر این‌گونه و فروش آن به کشورهای دیگر قابلیت بالقوه‌ای است که درصورت برنامه‌ریزی می‌تواند به یک منبع درآمد ارزی قابل توجه تبدیل شود.
آنطور که این عضو هیأت علمی می‌گوید: نخستین آثار بیماری شمشادها که ناشی از نوعی قارچ است در رویشگاه‌های جنگلی آستارا و در سال89 آشکار شد و طی 2سال به مناطق جنگلی مازندران سرایت کرد. در سال91 با مشاهده این بیماری در جنگل سی‌سنگان، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع با همکاری اداره کل منابع طبیعی نوشهر و دانشگاه آزاد اسلامی، مطالعه بیماری شمشادها را از نظر پاتولوژی و بیماری‌شناسی آغاز کرد. در پی این مطالعه، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، طرح جامع«بررسی وضعیت، حفاظت و راهکارهای جنگل‌شناسی برای احیای توده‌های شمشاد» را که شامل 10زیر پروژه بود تهیه کرد.
تلاش برای مقابله با بیماری شمشادها
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران خاطرنشان کرد: مرکز تحقیقات منابع طبیعی و کشاورزی استان مازندران تابستان امسال گزارش آلودگی توده‌های شمشاد در شهرستان شیرگاه سوادکوه را دریافت و بلافاصله تیمی کارشناسی متشکل از جنگل‌شناسی، بیماری‌شناسی، خاک‌شناسی و گیاه‌شناسی به منطقه اعزام کرد. در پی آن و بعد از 2مرحله بازدید و نمونه‌برداری، ستادی با هدف کنترل بیماری شمشادها و مقابله با آن تشکیل شد که اعضای آن عبارتند از: دانشگاه‌های کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه گیلان، ادارات کل منابع طبیعی و محیط‌زیست شمال کشور و اعضای هیأت علمی و صاحب‌نظران منابع طبیعی و کشاورزی، استانداری مازندران، ستاد حوادث غیرمترقبه و معاون سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور در شمال. به گفته وی، نخستین جلسه این ستاد یکشنبه گذشته برگزار شد و قرار است پنجشنبه هفته جاری جلسه دوم این ستاد در پارک سی‌سنگان تشکیل شود. امینی درباره مفاد نخستین جلسه مقابله با پدیده خشکیدگی در مازندران گفت: در این جلسه، مجموعه‌ای از روش‌های جنگل‌شناسی مانند تنک‌کردن، جمع‌آوری بذر پایه‌های مرغوب و مقاوم در دستور کار قرار گرفت. همچنین پیشنهادهایی در زمینه بیماری‌شناسی گیاهی و کنترل این قارچ با عوامل طبیعی کنترل‌کننده مطرح شد که از آن جمله استفاده از مواد شیمیایی برای کنترل این قارچ و استفاده از قارچ کش‌های کم‌ضرر بود البته این موارد در فاز بررسی آزمایشگاهی قرار دارند.
امینی درباره بیماری شمشادها و چگونگی وقوع آن یادآور شد: خزان برگ شمشادها ناشی از نوعی قارچ است اما از آنجا که این خزان چندبار پی‌در‌پی تکرار می‌شود فیزیولوژی درخت را مختل می‌کند و در نهایت موجب خشک شدن شمشاد می‌شود.
ضرورت پایش دائمی عرصه‌های جنگلی
این مسئول محلی افزود: تابستان امسال، بارندگی بیش از حد معمول و افزایش دما محیط گرم و مرطوبی ایجاد کرد که باعث توسعه این قارچ شد؛ به همین دلیل در مناطقی که تراکم شمشاد زیاد بود شمشادها بیشتر‌آسیب دیدند اما در مناطق تنک و عرصه‌هایی که درختان به‌صورت تک پایه وجود داشتند کمترین آسیب را دیدند. نکته قابل‌تامل اینکه بررسی‌ها نشان داد در عرصه‌هایی که دخالت انسانی بیشتر بوده شمشادها آسیب بیشتری دیده‌اند. به‌ویژه در نقاطی که چتر حمایتی درختان بلند قامت- که بر فراز شمشادها قرار دارد- به‌دلیل دخالت‌های انسانی نابود شده بود بیماری به طرز قابل‌توجهی به شمشادها آسیب زده‌بود. وی درباره شیوع بیماری شمشادها گفت: قارچی که شمشادها را آلوده می‌کند به‌وسیله پرندگان، وحوش، آب و باد جابه‌جا و منتقل می‌شود. با وجود این، یکی از راهکارهای جلوگیری از سرایت این بیماری ممنوعیت حمل محصولات چوبی از مناطق مبتلا به بیماری است که برای صیانت از ذخیره‌گاه‌های شمشاد باید در دستور کار قرار‌بگیرد.
امینی در پایان تأکید کرد: از آنجا که برخی از مناطق و رویشگاه‌های جنگلی به سازمان حفاظت محیط‌زیست واگذار می‌شود، ضروری است سازمان حفاظت محیط‌زیست برای این مناطق، طرح‌های مدیریت حفاظتی را تهیه و اجرا کند. در این طرح‌ها باید مراقبت‌های ادواری گنجانده شود و به شیوه‌های مختلف از جمله با عکسبرداری به‌طور دائم رویشگاه‌های مورد نظر تحت پایش علمی قرار بگیرد تا درصورت بروز آفات، تمهیدات لازم برای صیانت از عرصه‌های جنگلی در مقابله با آفات فراهم شود.
این گزارش می‌افزاید: تیرماه امسال دکتر هادی کیادلیری، رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران در گفت‌وگو با همشهری از شیوع پدیده خشکیدگی شمشادها در سی‌سنگان خبر داد و گفت: ذخیره‌گاه سی‌سنگان با 600هکتار مساحت باارزش‌ترین ذخیره‌گاه شمشاد ایرانی است که درصورت نابودی، باعث حذف این‌گونه نادر از تنوع زیستی جهان می‌شود. وی در همان گفت‌وگو تصریح کرد: با وجود آنکه در سال89 پدیده خشکیدگی شمشادها شناسایی و نسبت به گسترش آن بارها هشدار داده شده بود اما سازمان‌های ذیربط هیچ اقدام کارسازی برای مقابله با این پدیده انجام نداده‌اند. به گفته کیادلیری، بیش از 10هزار هکتار از رویشگاه‌های شمشاد در گیلان و بیش از 3هزار هکتار در غرب مازندران بر اثر پدیده خشکیدگی نابود شده‌اند.
