بیهوشی، خطرناک است اما مرگبار نیست

یکی می‌گوید بیهوشی سبب از دست دادن حافظه می‌شود. دیگری می‌گوید بیهوشی باعث ریزش مو می‌شود. آن یکی می‌گوید بیهوشی به دندان‌ها آسیب می‌زند و باورهایی از این قبیل. اما آیا در دنیای امروز با دستاوردهای جدید پزشکی، باز‌هم باید از بیهوشی ترسید؟ دکتر داوود امی، متخصص بیهوشی و مراقبت‌های ویژه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به همشهری گفت: اینکه داروهای بیهوشی مرگبار هستند را نمی‌توان به‌معنای عام آن پذیرفت چرا که اصل براین است که دارو سبب زندگی و حیات شود نه مرگ. البته این مهم را هم نباید از یاد برد که احتمال اینکه هر دارویی برای مصرف‌کننده حساسیت شدید دارویی به همراه داشته باشد وجود دارد.

او افزود: داروهای بیهوشی بیمار را از حالت هوشیاری طبیعی خارج کرده و به حالت شبه‌کما فرومی‌برد تا بیمار برای انجام عمل جراحی آماده شود؛ به همین دلیل کار متخصص بیهوشی کاری بسیار خطیری است چرا که کوچک‌ترین غفلت ممکن است خطرات و ضایعات جبران‌ناپذیری به‌دنبال داشته باشد و این هنر متخصص بیهوشی است که بتواند به‌خوبی از بیمار مراقبت کند.

دکتر امی گفت: متخصص بیهوشی، تنفس طبیعی یا ضربان قلب طبیعی را به ناچار از مریض می‌گیرد و در ازای آن شرایطی را برای جراح فراهم می‌کند که جراح بدون اشکال عمل جراحی را انجام دهد. از طرف دیگر، متخصص بیهوشی پس از عمل، تنفسی را که گرفته باید باز گرداند، ضربان قلب را باید به ریتم نرمال آن تبدیل کند، هوشیاری را باید به سطح طبیعی‌اش برگرداند و حالتی از بی‌دردی را برای بیمار پس از عمل به‌وجود آورد که درد پس از عمل را احساس نکند و اینها همه ظرافت، دقت و تخصص می‌خواهد. به همین دلایل، داروهای بیهوشی را فقط باید متخصصان بیهوشی تجویز کنند چرا که فقط این گروه هستند که به‌درستی می‌دانند چرا، کجا و چگونه بیمار باید از این داروها استفاده کند و عوارض داروها را می‌شناسند.

او بیهوشی را به‌طور عمده به 2 دسته بیهوشی‌های عمومی و بیهوشی‌های منطقه‌ای تقسیم کرد و گفت: بیهوشی عمومی همان است که همیشه در ذهن مردم وجود دارد؛ یعنی بیمار به‌طور کامل از دنیای واقعی خارج شده و نفس و ضربان قلبش در اختیار متخصص بیهوشی قرار می‌گیرد و بی‌دردی برای بیمار ایجاد می‌شود. اما در بیهوشی‌های منطقه‌ای، بیمار هوشیار است، صحبت می‌کند، ضربان قلب و تنفسش با خودش است. به سخن دیگر متخصص بیهوشی موهبت‌های حیاتی را از بیمار نمی‌گیرد بلکه فقط با داروهای خاص بیمار را در منطقه‌ای که نیاز است بی‌حس می‌کند.

معاون آموزش و پژوهش سازمان نظام پزشکی کشور افزود: هر دو نوع بیهوشی، نیاز به تخصص و مهارت دارد و کوچک‌ترین غفلت از سوی پزشک، متوجه بیمار خواهد شد اما درهرحال، ماموریت بیهوشی عمومی از نظر سطح مراقبت مهم‌تر است زیرا پزشک هوشیاری بیمار را از او می‌گیرد و سپس باید به او بازگرداند.

دکتر امی درباره آمادگی‌های قبل و بعد از بیهوشی هم گفت: بیهوشی، طیف وسیعی از آمادگی‌های قبل و بعد از عمل را از ساده تا پیچیده شامل می‌شود. این آمادگی‌ها با توجه به نوع عمل و سن بیمار متفاوت است. به‌طور قطع، یک عمل ساده با کمترین میزان خطر، به مراقبت‌های بیهوشی ساده‌تری نیاز دارد اما انجام بیهوشی برای بیماری با سن بالا که به‌عنوان مثال، دارای بیماری فشارخون، دیابت و بیماری قلبی باشد با خطر بسیار زیاد همراه است و این مهم نیاز به مراقبت‌های ویژه و دقت دارد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، باورهای رایج در بین مردم درباره بیهوشی را غلط ارزیابی کرد و گفت: به‌طور عام نمی‌توان گفت داروهای بیهوشی باعث از دست دادن حافظه، ریزش‌مو، مشکلات برای جنین، مشکلات ژنتیک و سایر باورها در بین مردم می‌شود.

البته یکسری مطالعات درباره اثرات داروهای بیهوشی روی زنان باردار در حال انجام است که هنوز به نتیجه قطعی نرسیده است اما اینکه چرا این باورها در بین مردم شایع شده به‌دلیل آن است که در قدیم از داروهای بیهوشی با ضریب خطر بالا استفاده می‌شد که ضایعاتی را به‌دنبال داشت اما با پیشرفت علم پزشکی و دستاوردهای چشمگیر در این عرصه، آن داروها در حال حاضر از رده خارج شده‌اند به‌طوری که ما در حال حاضر با داروهای نسل چهارم بیهوشی کار می‌کنیم که فوق‌العاده ایمن و مطمئن است.

دکتر امی خاطرنشان کرد: با اینکه داروهای بیهوشی نسل جدید، ایمن هستند، نباید فراموش کرد که کوچک‌ترین غفلت توسط متخصص بیهوشی در به‌کارگیری آن می‌تواند مرگ بیمار را به همراه داشته باشد و به همین دلیل است که در سیستم تربیت متخصص در این رشته سختگیرانه عمل می‌شود.

این متخصص بیهوشی افزود: شاید به همین دلیل است که از 200هزار مورد بیهوشی در دنیا، فقط یک مورد منجر به مرگ می‌شود.دکتر امی اظهار امیدواری کرد: با توجه به تکنولوژی‌های مدرن این رشته در دنیا، امیدواریم امکان استفاده از تجهیزات و امکانات پیشرفته پایش و داروهای خیلی خوب را در ایران داشته باشیم چرا که با برخورداری از این امکانات، سطح مراقبت‌ها از بیماران نیز افزایش می‌یابد.