بسته‌ای که اردوغان آن را چکیده ۱۱ سال در قدرت‌بودن خودش خوانده این روزها در صحنه سیاسی ترکیه حرف و حدیث‌های فراوانی را به دنبال داشته‌است. در رابطه با این بسته و آینده سیاسی این کشور با سیامک کاکایی، کارشناس مسائل ترکیه گفت‌وگو کرده‌ایم.
- ماهیت دیدگاه جامعه سیاسی ترکیه درباره بسته اصلاحات پیشنهادی اخیر اردوغان چیست؟
درباره ماهیت بسته اصلاحات از سوی اردوغان 2 دیدگاه وجود دارد. دیدگاه اول این است که این بسته متناسب با نیاز امروزی جامعه ترکیه است که طرفداران این دیدگاه به‌صورت عمده افراد حاکمیت و حزب عدالت و توسعه هستند. اردوغان در زمان ارائه این بسته گفته بود که این اصلاحات همه را راضی نگه خواهد داشت و معتقد است که بسته اصلاحات دمکراتیک مبتنی بر شرایط درونی در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حتی حقوقی می‌تواند مبنای تحولاتی باشد که در آینده شیوه اصلاحات همچنان ادامه داشته باشد.
در مقابل، دیدگاه دوم این است که این بسته یک طرح کلی است و نمی‌تواند مناسب شرایط جامعه ترکیه برای رفع احتیاجات آن باشد. منتقدان این بسته، احزاب مخالف، علوی‌ها و کردها هستند. یعنی هر 3 گروه ناراضی و منتقد به وضع فعلی ترکیه این بسته را مناسب نمی‌دانند و نسبت به آن انتقاد دارند. آنها این بسته را طرحی ناقص و کلی می‌دانند که شرایط این کشور در آن درک نشده و به همین‌خاطر نمی‌تواند یک بسته فراگیر باشد.
- چه مسائلی باعث شده که کردها این بسته را قانع‌کننده ندانند و از آن راضی نباشند؟
کردها چه طرفداران حزب صلح و دمکراسی و چه کردهای پ‌ک‌ک نسبت به این بسته انتقاد دارند. آنها معتقدند بندهایی که درباره کردها در این بسته آمده مانند مجوز استفاده از حروف ممنوعه و آموزش به زبان کردی در مدرسه‌های خصوصی نمی‌تواند تضمین‌کننده مطالبات کردها باشد. آنها حتی اعتراض دارند که چرا این مسئله در نهادهای دولتی به رسمیت شناخته نشده است. کردها عقیده دارند که این بسته نه‌تنها نتوانسته نیازهای این گروه اقلیت را تأمین کند بلکه یک اقدام سیاسی برای جلب توجه آرای عمومی در انتخابات است.
برخی هم می‌گویند این بسته از نظر ظاهری با‌ابهت به‌نظر می‌رسد اما داخل آن توخالی است. حتی احمد ترک، رهبر کنگره جامعه دمکراتیک و نماینده شهر ماردین گفته، این بسته شبیه یک کدو تنبل است که از درون توخالی است. پ‌ک‌ک هم اعلام کرده که در این بسته هیچ شیوه سیاسی که به‌معنای به رسمیت شناختن فعالیت سیاسی کردها و آزادی عمل برای آنها باشد وجود ندارد. آنها معتقدند شرایطی که اردوغان ترسیم کرده تنها یک سراب است و مسائل بنیادین کردها مانند آموزش فراگیر به زبان کردی و حق فعالیت سیاسی برای آنها را به رسمیت نشناخته است.
- این اصلاحات نمی‌تواند پ‌ک‌ک را برای پایبندی به آتش‌بس قانع نگه دارد؟
این بسته به هر حال حداقل انتظارات کردها را برآورده کرده اما پ‌ک‌ک معتقد است که دولت ترکیه باید به‌طور جدی‌تری وارد کارزار انجام اصلاحات شود. همین میزان اصلاحات هم حتی باعث شده تا کسی مثل دولت باغچلی، رهبر حزب حرکت ملی ترکیه بگوید که اردوغان درصدد حرکت در مسیر تجزیه ترکیه و خدمت به پ‌ک‌ک است.
درمقابل کسانی مثل کمال قلیچ داراوغلو این بسته را ضعیف می‌دانند. با وجود دیدگاه‌های متناقض این بسته می‌تواند یک گام باشد و همانطور که اردوغان اعلام کرده این بسته آخرین مرحله اصلاحات نیست. اردوغان در مسیر پیشبرد طرح‌های خود حرکت می‌کند و گام به گام برای انجام اصلاحات پیش می‌رود. اگرچه این بسته نظر پ‌ک‌ک و کردهای منتقد را تأمین نکرده اما یک گام به جلو به حساب می‌آید.
