به گفته علی‌طیب‌نیا، بالابودن تورم از نرخ سود بانکی باعث شده که سپردهگذاران نزد بانک‌ها حدود 40سال زیان ببینند. پیش از این هم ولی‌الله سیف رئیس‌کل بانک مرکزی از تنبیه سپردهگذاران بر اثر پایین‌بودن نرخ سود سپرده‌گذاری بانکی از تورم سخن گفته بود. حالا سؤال این است که چگونه می‌توان از تداوم این وضعیت جلوگیری کرد؟ با فرید ضیاء‌الملکی، کارشناس مسائل بانکی گفت‌وگو کرده‌ایم.
- نظر شما درباره زیان دیدن سپردهگذاران بانکی در 40سال اخیر چیست؟
این حرف کاملا درست است؛ وقتی نرخ تورم سالانه به بالای 40درصد می‌رسد و نرخ سود یکساله بانک‌ها مثلا 17درصد باشد، بدیهی است که سپردهگذاران نزدیک به 23درصد از ارزش پول خود را از دست داده‌اند و شبکه بانکی توان جذب پس‌اندازهای مردم را ندارد.
- هم رئیس‌کل بانک مرکزی و هم وزیر اقتصاد اعلام کرده‌اند که سیاست رسمی دولت این است که تورم را کاهش دهد تا شکاف بین نرخ سود سپرده‌ها و تورم کاهش یابد. با چه سیاست پولی دولت می‌تواند تورم را در کوتاه‌مدت کاهش دهد و از زیان بیشتر سپردهگذاران جلوگیری کند؟
این سخن قابل‌قبولی است که باید مهار نرخ تورم در اولویت باشد، اما این سؤال باید پاسخ داده شود که با چه سیاست پولی و ابزاری می‌توان نقدینگی تورم‌زا را جمع کرد و باعث کاهش نرخ تورم شد؟ تیم اقتصادی دولت باید سیاست و رویکرد رسمی خود برای مهار تورم را اعلام کند تا سپردهگذاران باقیمانده مطمئن شوند در یک دوره مثلا یکساله شکاف موجود از بین خواهد رفت. البته مهم این است که وقتی آقایان می‌گویند ما درصدد افزایش نرخ سود سپرده‌ها نیستیم و نمی‌خواهند از این ابزار پولی برای کنترل نقدینگی بهره‌ببرند، چه ابزارهای جایگزین و قابل اعتمادی را در دست خواهند داشت؟
- فکر می‌کنید با تورم 40درصد و عدم‌افزایش نرخ سود سپرده‌ها می‌توان در کوتاه‌مدت نقدینگی 500هزار میلیارد تومانی را کنترل کرد؟
این مردم هستند که تصمیم می‌گیرند نقدینگی خود را در این شرایط چگونه به‌کار گیرند. وقتی سپرده‌گذاری در شبکه بانکی با زیان همراه باشد به‌طور مسلم، مردم پول خود را به سمت بازارهای نقدشونده و پرنوسان سکه و ارز می‌برند یا در مؤسسات اعتباری غیرپولی برای دریافت سود بالاتر از شبکه بانکی سپرده‌گذاری می‌کنند و یا اینکه بخشی دیگر هم به سمت بازار سرمایه می‌روند. البته الان رونق بازار سرمایه خوب است و کشش جذب نقدینگی را دارد، البته بازار سرمایه ایران به‌دلیل تأثیر پذیری از تحولات سیاسی و اقتصادی با ریسک خروج سرمایه‌ها مواجه است.
- رئیس‌کل بانک مرکزی گفته که یک سوم نقدینگی در مؤسسات مالی و اعتباری فاقد مجوز گردش دارد که تورم‌زاست. برای رفع این مشکل چه باید کرد؟
بانک مرکزی باید سیاست نظارتی خود را به‌نحوی تنظیم کند که این مؤسسات مالی و اعتباری زیرنظر بانک مرکزی قرار گیرند و دارای مجوز قانونی باشند تا در چارچوب سیاست‌های پولی و اعتباری فعالیت کنند؛ چرا که گردش مالی این مؤسسات در آمارهای رسمی بانک مرکزی منعکس نمی‌شود و نمی‌توان درباره تأثیر آن بر شاخص‌های پولی نظیر تورم بی‌توجه بود.
مهم این است که سیاستگذار پولی به‌گونه‌ای تصمیم بگیرد و اقدام کند که تمامی بازیگران بازار پول زیر چتر بانک مرکزی به فعالیت ادامه دهند و البته تا زمانی که شکاف بین نرخ سود سپرده‌های بانکی و نرخ تورم به قوت خود باقی باشد، بازهم سپرده‌گذاری در مؤسسات مالی و اعتباری فاقد مجوز رسمی بانک مرکزی تداوم خواهد داشت و این دیگر به تصمیم افراد و مردم دارای پس‌انداز بستگی دارد.
